- Yazar Biyografisi (TEİS)
Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Şener Demirel
- Eser Yazılış Tarihi:905-913/1499-1508
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:20/01/2022
HAMSE-İ BEHİŞTÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ)
beş mesneviBehiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi (d. 854 /1450 ? - ö. 917, 926 /1511-12, 1520 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Anadolu sahasındaki hamse sahibi ilk şairlerden olan Behiştî Ahmed Sinan Çelebi'nin kaleme aldığı beş mesneviden oluşan eserler bütünü. Başta şairin kendisi olmak üzere, 16. yüzyıl tezkireleri ve birçok kaynağın ortak görüşü olarak Behiştî’nin hamse sahibi olduğu ve Nizâmî’nin Penc Genc adlı eserinin tamamını Türkçeye tercüme ettiği konusunda tereddüt yoktur. Bu bağlamda Gelibolulu Âlî (İsen 1994: 153) ve Riyâzî (vr. 42b) onun hamse sahibi olduğunu; Kınalızâde (Kutluk 1989: 226) ve Beyânî (Kutluk 1997: 48) sadece Yûsuf u Züleyhâ adlı eserinin olduğunu; Sehî Bey (1325: 94), şairin Hamse-i Nizâmî’nin tamamını tercüme ettiğini ve Latîfî de Vâmık u Azrâ, Yûsuf u Züleyhâ, Hüsn ü Nigâr, Süheyl ü Nev-Bahâr ve Leylâ vü Mecnûn mesnevilerinin adlarını sıralayarak Nizâmî’nin Hamse’sine cevap verdiğini söylemiştir. Bununla birlikte Latîfî’nin adlarını zikrettiği mesnevilerden sadece Leylâ vü Mecnûn’un Nizâmî’nin Hamse’si içinde yer alması ve Behiştî’nin de bütün eserlerinde yeri geldikçe Nizâmî’yi anarak onun Penc-Genc’ine cevap verdiğini söylemesi, Latîfî’deki bilginin sağlıklı olmadığını göstermektedir. Behiştî, Hamse’sini oluşturan mesnevileri Mihr ü Müşterî, İskender-nâme, Leylâ vü Mecnûn, Mahzenü’l-Esrâr ve Heft Peyker sırasıyla yazmıştır. Bu bilgi özellikle Leylâ vü Mecnûn dışındaki mesnevilerde açık bir biçimde dile getirilmiştir. Behiştî, İskender-nâme, Heft-Peyker ve Mihr ü Müşterî gibi mesnevilerinde Hamse'yi yazma nedeni olarak hem Nizâmî’nin Penc Genc adlı hamsesini Türkçeye tercüme etmek hem de Firdevsî’nin Şeh-nâmesi’ne cevap vermek biçiminde belirtir (Demirel, 1995; Kaytaz, 2011; Ayçiçeği, 2014). Bunun yanı sıra Mihr ü Müşterî adlı eserinin 1900 ile 1926. beyitleri arasında Alî Şîr Nevâyî’nin isteği üzerine hamse yazmaya karar verdiğini ve üstadının, kendisini bu alanda yeterli gördüğünü söyler (Polat 2017).
Behiştî Ahmed Sinan Çelebi'nin Hamse'sini oluşturan eserler şunlardır:
1. Leylâ vü Mecnûn (Eser hakkında ayrıntılı bilgi için bk. “Leylâ vü Mecnûn (Behiştî/Bihiştî)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/leyla-vu-mecnun-behisti-bihisti )
2. Heft-Peyker (Eser hakkında ayrıntılı bilgi için bk. “Heft Peyker (Behiştî/Bihiştî)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/heft-peyker-behisti-bihisti)
3. Mihr ü Müşterî
4. İskender-nâme (Eser hakkında ayrıntılı bilgi için bk. “İskender-nâme (Behiştî/Bihiştî)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/iskender-name-behisti-bihisti)
5. Mahzenü’l-Esrâr
Şairin biyografisi için bk. "Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/behisti-bihisti-ahmed-sinan-celebi
Eserden Örnekler
Kaynakça
Ayçiçeği, Bünyamin (2014). Behiştî Ahmed Sinan’ın (Ö. 917/1511-12?) İskender-Nâme’si: İnceleme-Metin. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Aygün, Zeynel Abidin (1999). Behiştî’nin Leylâ vü Mecnûn Mesnevisi (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Demirel, Şener (2017). Behiştî, Heft-Peyker Mesnevisi. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194283/behisti-heft-peyker.html [Erişim tarihi: 19.01.2022]
Dilperîpûr, Asgar (2005). “Türk Edebiyatında Nizâmî’nin Takipçileri ve Hamse’sine Nazire Yazanlar”. (çev. M. F. Köksal). Türklük Bilimi Araştırmaları, (8): 199-238.
Ersoy, Ersen (2011). “II. Bayezit Devri Şairlerinden Behiştî’nin Hamsesi”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Mahmut Kaplan Armağan Sayısı 9 (2): 254-261.
İsen, Mustafa (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
Kaytaz, Fatma (2011), Behiştî Târihi (791-907 / 1389-1502) (Giriş, Metin, Dizin), Marmara Üniversitesi. , İstanbul.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1997). Beyânî Mustafa bin Carullah, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Polat, Arzu (2017). Behiştî Sinan’ın (H.917/M.1511-1512) Mihr ü Müşterî Adlı Mesnevisi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu'arâ. Nuruosmaniye Ktp. Nu. 3724. vr. 42b.
Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MİHR Ü MÜŞTERÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Dr. Arzu Polat |
Görüntüle | ||
2 | HEFT PEYKER (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Prof. Dr. Şener Demirel |
Görüntüle | ||
3 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
4 | İSKENDER-NÂME (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
5 | MAHZENÜ'L-ESRÂR (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Doç. Dr. Hasan Kaya Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık |
Görüntüle | ||
6 | TÂRÎH-İ OSMÂNÎ / VÂRİDÂT-I SÜBHÂNÎ FÜTÛHÂT-I OSMÂNÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | VİLÂDET-İ RESÛL (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) | Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi | Prof. Dr. Şener Demirel |
Görüntüle | ||
8 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
11 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
17 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |