Şehrî-zâde Mehmed Saʿîd’in (d.1133/1721-ö.1178/1764-1765) muhtasar dünya tarihi niteliğindeki eseri. Müellif, dünya tarihini yaratılıştan başlayarak I. Mahmud zamanına kadar getirmek istemiş ancak eserini tamamlayamamıştır (Özcan 2020: 150). Franz Babinger, müellif hattı Kahire’de Dârü’l-Kütübi’l-Kavmiyye’de bulunan eserin iki cilt hâlinde tertip edildiğini belirtmektedir (Babinger 1992: 323). Zübdetü’t-Tevârîh’te müellif Hz. Peygamber'in doğumundan kendi zamanına kadar geçen süreyi hesaplarken eserin yazıldığı tarihi açık biçimde ifade etmiştir: “… zemân-ı velâdet-i bâ-saʿâdetden işbu bin yüz altmış rebîʿu'l-evvelinin on ikinci gününe gelince bin iki yüz on üç sene iki mâh olup …”. Bu ifadeden 24 Mart 1747 tarihinde telif edildiği anlaşılan eser, I. Mahmud’un vezirlerinden el-Hâc Mehmed Paşa’ya sunulmuştur (Sevinç 2020: 40).

Eserine besmele, Allah’a hamd ve dua cümleleri ile başlayan Şehrî-zâde, eserini tahrir etme yöntemlerine ilişkin bilgi verdikten sonra kaynaklara dayanarak bazı peygamberler ile ilgili malumat vermektedir. Zübdetü’t-Tevârîh’i dört sahife/bölüm, nice satır, kelime ve harf üzere taksim ederek yazan Şehrî-zâde ilk sahifede nebilerin üstün vasıflarını iki makale halinde tertip etmiştir. Birinci makalede, Hz. Âdem’in yaratılışından son peygambere kadar gelen meşhur peygamberler, ikincisinde ise Hz. Muhammed’in menkıbeleri anlatılmıştır. Yine bu minval üzere, dört halife ve Hz. Hasan’ın hilafet süresi, aşere-i mübeşşere, meşhur bazı kurrâların isimleri ve vefat tarihleri, genel olarak kibâr-ı muhaddisîn, hicri bin tarihinden önce vefat eden alimler, büyük imamlar, müellifler, kadılar, nahiv, lügat ve tarih bilginleri gibi pek çok konu ve şahsiyet ele alınmıştır. Bi’setten önceki devletlerin anlatıldığı ikinci sahifede içeriğin olağan akışının dışına da çıkılarak kozmografik ve coğrafi bilgiler verilmektedir. Üçüncü sahifede ise halifeler, sultanlar ve melikler anlatılmaktadır. Yine bu bağlamda, Tufan’dan önceki ümmetlerin kaç fırka olduğu; çeşitli diller, sözler ve kitabeler; İskender ve Zülkarneyn’in isim ve nesebine ilişkin ihtilaflar; melekler ve şeytan gibi ruhanî varlıkların yaratılışı, müceddid meselesi ve daha birçok konu ele alınmaktadır. Edindiğimiz nüshada Osmanlı padişahları ile ilgili dördüncü sahife bulunmamaktadır (Sevinç 2020: 40-49).

Müellifin biyografisi için bk. "Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi