ZEYL-İ SİYER-İ VEYSÎ (NÂBÎ)
Veysî'nin Siyer'ine yazılmış ek
Nâbî, Yûsuf Efendi (d. 1052/1642-ö. 1124/1712)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nâbî’nin sanatlı nesrin tanınmış isimlerinden olan Veysî’nin Siyer’ine yazdığı ilavedir. Nâbî’nin Zeylü’s-Siyer-i Nebevî adını verdiği bu eser Zeyl-i Siyer-i Veysî namıyla şöhret kazanmıştır. Nâbî’nin 1095/1684’te İstanbul’da yazmaya başladığı eserini tam olarak hangi tarihte tamamladığı bilinmemektedir. Eserin nüshalarından birinin istinsah tarihinin 1100/1689 olarak kaydedilmesi bu tarihten önce tamamlandığını gösterir. Eser Veysî’nin bıraktığı yer olan Bedir Gazâsı’nın sonu ile başlar ve Gazve-i Benî Kaynuka ile devam eder. Kronolojik bir sıra takip eden eserde sırasıyla Uhud Savaşı, Hendek Savaşı, Hudeybiye Antlaşması, çevre ülkelere İslam’a davet mektuplarının gönderilmesi, Kaza Umresi, Hayber’in Fethi, Mute Savaşı gibi konularla devam eder. Bunların yanında küçük gazveler, doğum ve izdivaç gibi konulara da yer verilir. Eser Mekke’nin fethinin anlatımı ile sona erer.

Nâbî, Hz. Peygamber’in hayatını anlatan Veysî gibi bir üstadın eserinin yarım kalmasını istemediği için bu eseri yazdığını belirtir. Şair eserini yazarken tanınmış siyer kitapları, Kütüb-i Sitte’de bulunan hadis kitapları, Arapça ve Farsça tarih ve fıkıh kitaplarından oluşan 36 kaynaktan istifade etmiştir. Nâbî eserinde kullandığı kaynakların tam künyesini vermez, bazen sadece müellifin adını bazen de eserin adını zikreder. Şevâhidü’n-Nübüvve, Târih-i Hamîs, Tavzîh, Şerh-i Mevâkıf, Kitâb-ı İktifâ, Tefsîr-i Keşşâf ve Zehr-i Bâsim Nâbî’nin zeyline kaynaklık eden eserlerden bazılarıdır. Eserde yer yer Eski Anadolu Türkçesi’ne ait dil özellikleri kullanılmıştır. Eserde secili ifadelere ve girift cümlelere çok fazla rastlanmaz. Nâbî eserinde söz sanatlarını ustalıkla kullanmış, benzetme ve tasvir etme yöntemlerine başvurmuştur. Eserde kişi, mekân, olay ve doğa tasvirlerine sıklıkla rastlanır. Eserde Hz. Muhammed’den sonra en fazla ismi geçen ve tasviri yapılan kişi Hz. Ali’dir. Nâbî okuyucuya soluk aldırmak ve konuyla ilgili hikmetli sözler söylemek için eserinde Türkçe, Arapça ve Farsça manzumelere yer vermiştir.

Nâbî ilk zeylden 20 yıl sonra eserine Halep’te ikinci zeyli yazmış ve bu eserde Mekke’nin fethinden hicretin 9. yılına kadar yaşananları anlatmıştır. Bu ikinci zeylinde ilk zeyle dair bilgiler vermiş, eserinin ilgi ve beğeniyle karşılandığından söz etmiştir. Zeylü’z-Zeyl-i Siyer-i Veysî olarak adlandırılan bu eser birinci zeyle göre daha sade bir üsluba sahiptir (Özmen 2015: XXXIV). Zeyl-i Siyer-i Veysî’nin yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerinde 64 yazma nüshası bulunmaktadır. Eser üzerine iki doktora tezi hazırlanmıştır (Altunmeral 2015; Özmen 2015). Özmen’in doktora çalışması kitaplaştırılarak yayımlanmıştır (Özmen 2020).

Yazarın biyografisi için bk. "Nâbî, Yûsuf Nâbî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nabi-yusuf-nabi-efendi

Eserden Örnekler


Sultân-ı bârgâh-ı âsumân u zemîn salla’llâhu aleyhi ve sellem istikrâr-ı tûfân-ı vegâ hilâlinde bu güne zülâl-efşân-ı tekellüm oldılar ki feriştegân-ı kirâm miyâne-i arz u semâda Hanzala’nun kisve-i terkîb-i unsûrîsin şüste-i ebârîk-i hıyâz-ı riyâz-ı na’îm eyledikleri nigeh-güzârum oldı. Âyâ bâ’is igtisâl nedür diyü Ebû Üseyyid Sâ’idî radıya’llâhu anhdan mervîdür ki zebân-ı güher-efşân-ı risâletden bu kelâm-ı beşâret ittisâm-ı ferîde-i gûş-ı i’tibârum oldukda Hanzala’nun pehlû-zede-i hâbgâh-ı olduğu ser-zemîne perrân olup icâle-i fevvâre-i nazar eyledükde re’yü’l-ayn müşâhede eyledüm ki henüz ser ü rûyından katarât-ı cûybâr-ı bihişt cereyân itmede idi. Mâcerâ-yı ma’rız-ı mu’allâ Cenâb-ı risâlete gelüp arz eyledüm. Medîne-i Müteyemmene’ye avdedden sonra Cemîle’den hakîkat-i ahvâli istihbâr buyurduklarında arsa-i cihâda şevk ü incizâbından nâşî muhtâc-ı igtisâl iken pirâhen-i çirkîn-i cenâbetden te’arrî eylemedin meydân-ı vegâya müsâra’atın pîrâye-i destgâh-ı beyân eyledi (Altunmeral 2015: 115; Özmen 2015: 201-202).

Kaynakça


Altunmeral, Mehmet (2015). Nâbî’nin Zeyl-i Siyer-i Veysî’si (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.

Özmen, Abdulsamet (2015). Nâbî’nin Siyer-i Veysî’ye Yazdığı Zeyiller (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.

Özmen, Abdulsamet (2020). Zeyl-i Siyer-i Veysî (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Atıf Bilgileri


ÖZTÜRK DOĞAN, ASLIHAN. "ZEYL-İ SİYER-İ VEYSÎ (NÂBÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zeyl-i-siyer-i-veysi-nabi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Efendi Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
2 FARSÇA DÎVÂNÇE (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Nâbî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Şebnem Şerife Şahinkaya
Görüntüle
3 HAYRİYE (NÂBÎ, YÛSUF EFENDİ) Nâbî, Yûsuf Efendi Doç. Dr. Erdoğan ULUDAĞ
Görüntüle
4 HAYRÂBÂD (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Efendi Prof. Dr. Melike Gökcan
Görüntüle
5 SÛR-NÂME (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Nâbî Efendi Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
Görüntüle
6 TERCÜME-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TUHFETÜ’L-HARAMEYN (NÂBÎ, YÛSUF EFENDİ) Nâbî, Yûsuf Efendi Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
8 MÜNŞEÂT (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Efendi Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 FETİH-NÂME-İ KAMANİÇE (NÂBÎ) Nâbî, Yûsuf Nâbî Efendi Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
10 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
11 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
12 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
13 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
14 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
15 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
16 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
17 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
18 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle