ZELLE-NÂME (GÜFTÎ)
hasb-ı hâl
Güftî, Ali (d. ?/? - ö. 1088/1677)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Güftî'nin hasb-i hal türündeki mesnevisi. Kaynaklarda adı geçmeyen bu eserden ilk defa Fuad Köprülü, “Edirneli Güftî” başlıklı yazısında “Güftî’nin tamamıyla hezl-âmîz hatta hicvî bir mâhiyette olan ‘Zelle-nâme’ adlı küçük manzumesi...” şeklinde bahsetmekte ve eserin bir nüshasının kendisindeki bir külliyatın içerisinde bulunduğunu söylemektedir (Köprülü 1928:109/1750). Güftî’nin eserleri üzerine doktora tezi hazırlayan Kâşif Yılmaz, Köprülü’nün ifadelerindeki karinelerden yola çıkarak Güftî Dîvânı’ndaki yedinci mesneviye “Zelle-nâme” denilebileceğini belirtmektedir (Yılmaz 1983: 7; Yılmaz 2001: 20).

173 beyitlik mesnevi, aruzun “mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün” kalıbıyla kaleme alınmıştır. Eserlerinde genel itibariyle ağır bir dil kullanan Güftî, burada da Arapça-Farsça kelime ve terkip ağırlıklı bir dil tercih etmiştir (Yılmaz 1983:89-93).

Güftî, diğer birçok eserinde olduğu gibi burada da kaderinden şikâyet etmekte, döneminde kıymetinin bilinmediğinden dem vurmaktadır. Mesneviye kaleme seslenerek başlayan şair, mukadderatından yakınarak bir müddet mizahî bir üslûpla kazâ karşısındaki durumunu anlatır. Daha sonra yaşadığı tüm talihsizliklere rağmen bir kişinin kendisine iltifat ettiğini ve elinden tuttuğundan bahseder; fakat mesnevide bu kişinin adı zikredilmemiştir. Eser, söz konusu kişiye edilen dualar ile sona erer. Güftî’nin mesnevisi, bahsi geçen bu özellikleriyle Âgâh Sırrı Levend tarafından “Hasb-ı Hâl” şeklinde adlandırılan mesnevi ile benzerlikler göstermektedir.

Şairin biyografisi için bk. "Güftî, Ali." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gufti-ali

Eserden Örnekler


Menem ol ‘andelîb-i nagme-mu’tâd

Ciger-hûn geşte-i bâzâr-ı îcâd


Menem ol tûtî-i pervâne-tînet

Galat âyîne-i ruhsâr-ı fıtrat


Menem ol bülbül-i âteş-fesâne

Semender-tînet ü bülbül-terâne


İderdi rûy-ı rûz-ı zulmet-endûd

Kalurdı mihr-i ‘âlem-tâb nâ-bûd


Virüp dil muktezâ-yı ser-nüvişte

Kazâ ile dil-i mihnet-sirişte


Virüp âhır rızâ hükm-i kazâya

Dil oldı âşnâ bahr-ı belâya


O semt-i nekbet-âyîne ser-â-pâ

Kazâ dimiş galat-gûyân-ı dünyâ


Kazâ ammâ kazâ-yı nâ-gehânî

Galat-esrişte-i nâ-hîç-dânî


Kazâ hem rûz-ı bâzâr-ı cehâlet

Kader-âyîne ruhsâr-ı cehâlet


Kazâ ile zamânı dûş-ber-dûş

Kaderle rûz-ı ikbâli hem-âgûş


Ki ya’nî düşdüm âgûş-ı kazâya

Tutıldı murg-ı dil dâm-ı belâya


Olup sehm-i kazâyâ ben de âmâc

Ol oldı merhem-i ‘Îsâ’ya muhtâc


Diküp sûz-ı derûndan şem’-i âhı

Yakardum penbe-i dâg-ı siyâhı


Mesîh-i ‘âlem-i tecrîd oldum

Galat-mâhiyyet-i taklîd oldum


Menem hâlâ o Eflâtûn-ı iflâs

Kazâya kûçek-abdâl-ı galat-pâs (Yılmaz 1983: 89-90)

Kaynakça


Köprülü, Fuad (1928). “Edirneli Güftî”. Millî Mecmûa (109):1750-1751.

Yılmaz, Kâşif (1983). Güftî: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Tezkireciliği ile Divanı, Zafer-nâmesi ve Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâsının Tenkidli Metni. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Yılmaz, Kâşif (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâsı. Ankara: AKM Yay.



Atıf Bilgileri


Varol, Yunus Emre. "ZELLE-NÂME (GÜFTÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zelle-name-gufti. [Erişim Tarihi: 29 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
2 TEŞRÎFÂTÜ'Ş-ŞU'ARÂ (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
3 ZAFER-NÂME (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
4 GAM-NÂME (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
5 ŞÂH U DERVÎŞ (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
6 HİLYE-İ HASENEYN VE 'AŞERE-İ MÜBEŞŞERE (GÜFTÎ) Güftî, Ali Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
Görüntüle
7 HASB-I HÂL (GÜFTÎ) Güftî, Ali Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
8 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
9 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
10 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
11 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
12 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
13 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
14 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
15 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
16 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle