- Yazar Biyografisi (TEİS)
Güftî, Ali - Madde Yazarı: Araş. Gör. Yunus Emre Varol
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:24/12/2021
ZELLE-NÂME (GÜFTÎ)
hasb-ı hâlGüftî, Ali (d. ?/? - ö. 1088/1677)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Güftî'nin hasb-i hal türündeki mesnevisi. Kaynaklarda adı geçmeyen bu eserden ilk defa Fuad Köprülü, “Edirneli Güftî” başlıklı yazısında “Güftî’nin tamamıyla hezl-âmîz hatta hicvî bir mâhiyette olan ‘Zelle-nâme’ adlı küçük manzumesi...” şeklinde bahsetmekte ve eserin bir nüshasının kendisindeki bir külliyatın içerisinde bulunduğunu söylemektedir (Köprülü 1928:109/1750). Güftî’nin eserleri üzerine doktora tezi hazırlayan Kâşif Yılmaz, Köprülü’nün ifadelerindeki karinelerden yola çıkarak Güftî Dîvânı’ndaki yedinci mesneviye “Zelle-nâme” denilebileceğini belirtmektedir (Yılmaz 1983: 7; Yılmaz 2001: 20).
173 beyitlik mesnevi, aruzun “mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün” kalıbıyla kaleme alınmıştır. Eserlerinde genel itibariyle ağır bir dil kullanan Güftî, burada da Arapça-Farsça kelime ve terkip ağırlıklı bir dil tercih etmiştir (Yılmaz 1983:89-93).
Güftî, diğer birçok eserinde olduğu gibi burada da kaderinden şikâyet etmekte, döneminde kıymetinin bilinmediğinden dem vurmaktadır. Mesneviye kaleme seslenerek başlayan şair, mukadderatından yakınarak bir müddet mizahî bir üslûpla kazâ karşısındaki durumunu anlatır. Daha sonra yaşadığı tüm talihsizliklere rağmen bir kişinin kendisine iltifat ettiğini ve elinden tuttuğundan bahseder; fakat mesnevide bu kişinin adı zikredilmemiştir. Eser, söz konusu kişiye edilen dualar ile sona erer. Güftî’nin mesnevisi, bahsi geçen bu özellikleriyle Âgâh Sırrı Levend tarafından “Hasb-ı Hâl” şeklinde adlandırılan mesnevi ile benzerlikler göstermektedir.
Şairin biyografisi için bk. "Güftî, Ali." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gufti-ali
Eserden Örnekler
Menem ol ‘andelîb-i nagme-mu’tâd
Ciger-hûn geşte-i bâzâr-ı îcâd
Menem ol tûtî-i pervâne-tînet
Galat âyîne-i ruhsâr-ı fıtrat
Menem ol bülbül-i âteş-fesâne
Semender-tînet ü bülbül-terâne
İderdi rûy-ı rûz-ı zulmet-endûd
Kalurdı mihr-i ‘âlem-tâb nâ-bûd
Virüp dil muktezâ-yı ser-nüvişte
Kazâ ile dil-i mihnet-sirişte
Virüp âhır rızâ hükm-i kazâya
Dil oldı âşnâ bahr-ı belâya
O semt-i nekbet-âyîne ser-â-pâ
Kazâ dimiş galat-gûyân-ı dünyâ
Kazâ ammâ kazâ-yı nâ-gehânî
Galat-esrişte-i nâ-hîç-dânî
Kazâ hem rûz-ı bâzâr-ı cehâlet
Kader-âyîne ruhsâr-ı cehâlet
Kazâ ile zamânı dûş-ber-dûş
Kaderle rûz-ı ikbâli hem-âgûş
Ki ya’nî düşdüm âgûş-ı kazâya
Tutıldı murg-ı dil dâm-ı belâya
Olup sehm-i kazâyâ ben de âmâc
Ol oldı merhem-i ‘Îsâ’ya muhtâc
Diküp sûz-ı derûndan şem’-i âhı
Yakardum penbe-i dâg-ı siyâhı
Mesîh-i ‘âlem-i tecrîd oldum
Galat-mâhiyyet-i taklîd oldum
Menem hâlâ o Eflâtûn-ı iflâs
Kazâya kûçek-abdâl-ı galat-pâs (Yılmaz 1983: 89-90)
Kaynakça
Köprülü, Fuad (1928). “Edirneli Güftî”. Millî Mecmûa (109):1750-1751.
Yılmaz, Kâşif (1983). Güftî: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Tezkireciliği ile Divanı, Zafer-nâmesi ve Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâsının Tenkidli Metni. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Yılmaz, Kâşif (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâsı. Ankara: AKM Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
2 | TEŞRÎFÂTÜ'Ş-ŞU'ARÂ (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
3 | ZAFER-NÂME (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
4 | GAM-NÂME (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
5 | ŞÂH U DERVÎŞ (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
6 | HİLYE-İ HASENEYN VE 'AŞERE-İ MÜBEŞŞERE (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş |
Görüntüle | ||
7 | HASB-I HÂL (GÜFTÎ) | Güftî, Ali | Araş. Gör. Yunus Emre Varol |
Görüntüle | ||
8 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
9 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
10 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
11 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
12 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
13 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
14 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
15 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
16 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |