- Yazar Biyografisi (TEİS)
Haşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde - Madde Yazarı: Ismail Aksoyak
- Eser Yazılış Tarihi:1172 / 1759
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Surname
- Yayın Tarihi:08/12/2021
VİLÂDET-NÂME (HAŞMET)
doğum üzerine eserHaşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde (d. ?/? - ö. 1181-82/1768)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Haşmet mahlaslı Mehmed Abbas Efendi-zâde'nin (ö. 1181-82/1768) devrin padişahı III. Mustafa'nın kızı Hîbetullâh Sultan'ın doğumu üzerine kaleme aldığı mensur eseri. Vilâdet-nâme-i Hümâyûn, Sûrnâme-i Hümâyûn, Vilâdet-nâme-i Hîbetullâh Sultân adlarıyla da anılan eser, 1172/1759 yılında Koca Râgıp Paşa'nın emriyle yazılmıştır.
Haşmet, Hibetullah Sultan’ın doğumu üzerine yazdığı bu eserini olayların anlatılışı açısından makalelere ayrılmıştır. 1. Makalede, Hîbetullâh Sultan'ın doğumundan önce başlayan şenlik hazırlıklarından; 2. Makalede, doğum gecesi yapılan şehrayin ve tebriklerden; 3. Makalede, doğumun münadiler tarafından halka ilanı ve eğlencelerin başlamasından; 4. Makalede, çeşitli eğlence ve gösterilerden; 5. Makalede, yedinci gün yapılan beşik alayından; 6. Makalede, esnaf alayı ve bunların gösterilerinden bahsedilir.
Eseri benzerlerinden ayıran husus, bir sünnet veya evlenme düğünü için değil, padişahın kızının doğumu üzerine yazılmış mensur bir viladetname olmasıdır. Eserde olaylar günlere göre değil fıkralara, makalelere ve yapılan eğlencelere göre gruplandırılarak anlatıldığından yazılış ve tertip itibariyle de diğer sûrnamelerden ayrılmaktadır.
Vilâdet-nâme'nin kütüphanelerde 7 nüshası vardır. Vilâdet-nâme’nin metni İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Ty. No: 1940 ve Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi No: 2511/2 numaralı nüshalar esas alınarak, Mehmet Arslan ve İ. Hakkı Aksoyak tarafından Haşmet Külliyatı'nın içinde yayınlanmıştır (1994). Ayrıca eserin matbu nüshası da vardır (Haşmet yty.).
Şairin/Müellifin biyografisi için bk. "Haşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasmet-mehmed-abbas-efendizade
Eserden Örnekler
Halk-ı âlem kol kol safâsına meşgûl ve hâtıra zevkiyyâtdan gayri bir şey’ hutûr u duhûl eylemediginden, her bir esnâf san‘atlarına münâsib ve mülâyim rengâreng elbise-i nakş-ı bukalemûn birle nice etvâr-ı garîbe vü mudhike îcâd u ihtirâ‘ ve nice eşkâl-i kahkaha-fermâ ihtiyâr u ihtirâ‘ıyla ber-kâ‘ide alaylar tertîb ve birbirlerini tarh-ı hurde-kârî-i suhriyyeye teşvîk u tergîb edip, meselâ mücellidîn ve kagıdciyân elvân kagıdlardan cübbe ve şeb-külâhlar ve başlarında ‘acîbü'l-heykel kalensöveler ve dürlü dürlü bayraklar ve fenerler ile ve haffâfân dahi sahtiyan ve meşînden libâslar ile ve kürkçüler gûnâgûn postlar ile kimi ayu şekline ve kimi kurd ve kilâb hey’etine teşekkül edip ve sâ’ir esnâf dahı san’atına müte‘allik eşkâl-i ‘acîbetü’t-timsâl ile nâ-dîde sûretlere girip, bâ’is-i inşirâh-ı derûn-ı kerâmet-nümûn-ı şehen-şâhî olmak içün, heyâkil-i garîbe-i mütenevvi‘a ile muntazam u müretteb alay köşkü ta‘bîr olunan kasr-ı pür-nasr-ı hümâyûnun altından güzerân ve sarây-ı sadr-ı âsafîye gelip, ahz-ı atiyye-i firâvân edip, hande-bahşâ-yı temâşâyiyân olarak esvâk-ı şehrde leylen ve nehâren pûyan u devân olmadan pây-ı iktidârları âbile-dâr-ı geşt ü güzâr ve teheyyücât-ı zevk ü safâ ile bî-karâr olduklarından naşî, pâdişâh-ı dil-âgâh ve şehen-şâh-ı merâhim-destgâh halkın bu mertebe şevk ü hâhişini müşâhade ve çend-rûz eyyâm-ı donanmanın temâdîsine müsâ‘ade buyurup, üç gün üç gice dahi zamm u ilave ile eyyâm-ı şehrâyîn resîde-i derece-i ‘aşere-i kâmile buyurulması ‘inâyet-i mahsûsa-i şehen-şâhî olmuşdur. (Arslan-Aksoyak 1994: 438).
Kaynakça
Arslan, Mehmet ve İ. Hakkı Aksoyak (hzl.) (1994). Haşmet Külliyatı. Sivas.
Haşmet (yty.). Vilâdetnâme-i Haşmet Vilâdetâme-i Hümâyûn. İstanbul.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (HAŞMET) | Haşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | SENEDÜ'Ş-ŞU'ARÂ | Haşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
3 | İNTİSÂBÜL-MÜLÛK / HÂB-NÂME / VÂKI'A-NÂME | Haşmet, Mehmed Abbas Efendi-zâde | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | TÂRÎH-İ MUHÂSARA-İ KARS DER-ZAMÂN-I AHMED PAŞA | Haşmet, Abbaszâde | Diğer Emrah Aydemir |
Görüntüle | ||
5 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
6 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
12 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
13 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |