VİLÂDET-İ RESÛL (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ)
mevlid
Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi (d. 854 /1450 ? - ö. 917, 926 /1511-12, 1520 ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Behiştî Sinân Çelebi'nin Hz. Peygamber'in doğumunu konu alan eseri. Behiştî, hamsesi dışında kaleme aldığı bu eseri diğer mesnevileri gibi II. Bâyezîd’e sunmuştur. Manzumenin, bilinen tek nüshasının bulunduğu kütüphane kayıtlarında yer alan 908/1502-3 bilgisinden ve II. Bâyezîd’e sunulmasından dolayı 1500’lü yılların başlarında yazılmış olması muhtemeldir. 555 beyitten meydana gelen eser, aruzun “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla kaleme alınmıştır. Metinde yer yer imale, med ve ulama gibi aruz kusurlarına rastlamak mümkündür. İmale yapılan hecelerin büyük çoğunluğunu Türkçe kelimelerin oluşturması dikkat çekmektedir. Şair, 555 beytin 472’sinde Arapça-Farsça kelimelerden oluşan kafiyeler kullanmıştır. Bunun yanında 18 beyitte yer verdiği redifli kelimelerin14’ü fiil, 4’ü ise isim soyludur.

Behiştî, Vilâdet-i Resûl’ü yazma nedeni olarak iki hususa işaret etmektedir: Bunlardan ilki Hz. Peygamber’in şefaatine nail olma ve onun ruhundan istimdat dileği; ikincisi de sadece Hz. Peygamber’in doğum hadisesini anlatmak. Vilâdet-i Resûl’ün konusu Hz. Peygamberin doğumu, doğumu sırasında meydana gelen olağanüstülükler ve Hz. Peygambere sütanne bulunması gibi olaylardır. Behiştî, diğer mesnevilerinden farklı olarak bu eserinde Farsça bölüm başlıklarına yer vermemiştir. Bununla birlikte bir konudan başka bir konuya geçişte tekrarlanan "Çünki salâvatla me’mûruz müdâm / Diyelüm kim es-salâtu ve’s-selâm" beytini bir çeşit bölüm başlığı gibi değerlendirmek mümkündür. Eserin baş tarafında klasik mesnevi tertibinde bulunan tevhid (1-53), münacat (55-87), na’t (89-143), Medh-i Çâr-Yâr-ı Güzîn (145-161), zamanın halifesi olarak tanıtılan Sultan Bâyezîd’in övgüsü (163-195) ve Sebeb-i Nazm-ı Kitâb (197-223) bulunmaktadır. 225-555. beyitlerde “Âgâz-ı Dâstân” başlığıyla yer alan asıl konu kendi içinde 12 alt bölümde işlenmiştir. Bu bölümlerle içerikleri şu şekildedir: 1. 227-285. beyitlerde genel bir değerlendirme yapma ve esas konuya geçme; 2. 287-301. beyitlerde Hz. Peygamber’in doğumundan önceki durum; 3. 303-345. beyitlerde Hz. Peygamber’in doğumu esnasında meydana gelen gelişmeler; 4. 347-375. beyitlerde Hz. Peygamber’in doğumu sonrasında meydana gelen olağanüstülükler; 5. 377-386. beyitlerde Nûşirevân’ın olağanüstülükleri anlamaya çalışması; 6. 388-412. beyitlerde Hz. Peygamber’in doğumunun üzerinden üç gün geçtikten sonra meydana gelen olaylar; 7. 414-484. beyitlerde Hz. Peygamber’in dedesi Şeybe’nin Hz. Peygamber’in doğumundan dolayı Mekke halkına ziyafet vermesi ve yine dedesinin Hz. Peygamber’e sütanne bulma çabası; 8. 486-499. beyitlerde Hz. Peygamber’in doğumundan sonraki süre içinde meydana gelen mucizeler; 9. 501-516. beyitlerde Hz. Peygamber’in üç yaşına kadar sütannesi olan Halime ve onun eşi Haris’in yanında kalmış olması ve bu süre içinde Hz. Peygamber’in mucizeleri; 10. 518-527. beyitlerde Hz. Peygamber’in sütannesi Halime ve eşinin Hz. Peygamber’i dedesi Şeybe’ye vermek istemeleri; 11. 529-533 beyitlerde Behiştî’nin mevlidi yazma sebebi ve sadece Hz. Peygamber’in doğumunu anlatmasının nedeni; 12. 535-555. beyitlerde Behiştî’nin bu kitabı herkesin okumasını istemesi ve Hz. Peygamber’in şefaatine nail olma isteği. Vilâdet-i Resûl mesnevisinin değişik bölümlerinde başta konu geçişlerinde tekrarlanan beyitler olmak üzere metnin farklı yerlerinde de örneğin Hz. Peygamber’in doğumu öncesi ve sırasında Süleymân Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât'ının etkisi görülmektedir.

Eser, Şener Demirel tarafından kitap olarak yayımlanmıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. "Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/behisti-bihisti-ahmed-sinan-celebi 

Eserden Örnekler


Çünki salâvatla me’mûruz müdâm

Diyelüm kim es-salâtu ve’s-selâm


Çün rebi’ü’l-evvelün mâhı ayân

Oldı zâhir oldı çok râzî nihân    


On ikinci gicesi itdi zuhûr

Maşrıkından mâh-ı nev gibi o nûr


Çün yakîn oldı o nûr-ı Mustafâ

Ol gice gördi Âmine ibtidâ


Kendüden bir nûr oldı âşikâr

Geçdi çarhı arşda kıldı karâr


Rûşen itdi âlemi ol nûr-ı pâk

Âşikâr oldı semek birle simâk


Görünüp ol nûrdan âlem temâm

Çeşmine rûşen görindi şehr-i Şâm


Gördi toldı âlem-i süflî melek     

Bâğ-ı cennet gibi zeyn oldı felek


Ol melekler hânesin eyler tavâf

Didi bânû kim degül bu iş güzâf


Söyleşürler kim bu gice Mustafâ

Bassa gerek âlem-i süflîye pâ


Gaybdan gelür şehâdet milkine

Münselik oldur bu kesret milkine


Zâhir olısar o nûr-ı evvelîn

Resmdür helvâ olur lâ-büd pesîn


Gördi ol nûrun içinde dahı hem

Zâhir oldı üç yaşıl zîbâ alem


Birisi mağribde dikildi revân

Biri maşrıkda çü mihr oldı ayân


Biri saldı Ka’be bâmına tırâz

Bu ne izzetdür ne hikmetdür ne râz


Akl fikr idüp bunı hayrân olur

Künhine irmekde sergerdân olur (Demirel 2017: 163-167)

Kaynakça


Demirel, Şener (2017). Behiştî ve Mevlidi (Vilâdet-i Resûl). Ankara: Gece Kitaplığı Yay.

Ersoy, Ersen (2011). “II. Bayezit Devri Şairlerinden Behiştî’nin Hamsesi”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Mahmut Kaplan Armağan Sayısı 9 (2): 254-261.

Atıf Bilgileri


Demirel, Şener. "VİLÂDET-İ RESÛL (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/viladet-i-resul-behisti-bihisti. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HAMSE-İ BEHİŞTÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Prof. Dr. Şener Demirel
Görüntüle
2 MİHR Ü MÜŞTERÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Dr. Arzu Polat
Görüntüle
3 HEFT PEYKER (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Prof. Dr. Şener Demirel
Görüntüle
4 LEYLÂ VÜ MECNÛN (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
5 İSKENDER-NÂME (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
6 MAHZENÜ'L-ESRÂR (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Doç. Dr. Hasan Kaya
Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık
Görüntüle
7 TÂRÎH-İ OSMÂNÎ / VÂRİDÂT-I SÜBHÂNÎ FÜTÛHÂT-I OSMÂNÎ (BEHİŞTÎ/BİHİŞTÎ) Behiştî/Bihiştî, Ahmed Sinân Çelebi Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle