VİCDAN FACİALARI (ALİ MUZAFFER BEY)
çeviri
Ali Muzaffer Bey (d. ?/? - ö. 1330/1912)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ali Muzaffer Bey tarafından tercüme edilen roman. Fransız yazar, Étienne Énault Les Drames d’une conscience adlı romanını1884 yılında yazmıştır. Ali Muzaffer Bey ise 426 sayfadan oluşan bu romanın tercümesini Vicdan Fâciaları ismiyle 1311/1895 yılında yapmıştır.

Roman, bir gece yarısı Londra'da köprü üzerinde gezinen 50 yaşlarında, topuklarına kadar inen bir redingot giyinmiş olan uzun boylu, zayıf ve meçhul erkeğin "Bir milyon" nidasıyla başlar. Yüksek sesle zengin olma hayalleri kuran Philip, 10 senedir yanında çalıştığı ve ölmek üzere olan efendisinin mirasından pay alabilmenin nasıl mümkün olabileceğini düşünmektedir. Bu sırada bıçaklı 2 haydut yolunu keser fakat bu haydutlar Philip'in arkadaşının çocuklarıdır. Böylece yakınlaşırlar ve Philip mirastan onlara da bahseder. Efendisinin 30 yıl evvel bir tacirden1 milyon frank çaldığını fakat vicdan azabı çektiği için ölmeden önce bu parayı tacirin çocuklarına iade etmek istediğini söyler. 

Philip, Londra'ya çocukları bulması için gönderilmiştir. Ailenin Londra'yı terk etmesi dışında hiçbir bilgiye ulaşamayan Philip mirastan pay almak için bir plan yapar. Genç haydutlardan birini tacirin oğlu olarak tanıtacak ve böylece mirasın bir bölümüne sahip olacaktır. Ancak plan istediği şekilde gerçekleşmez ve  kendi çıkarları için haydutları ele verir. Yaşlı efendinin ölümünden sonra yeğeni olan Maxime de varisleri aramaya devam eder.  Araştırmalar sonucunda anlaşılır ki tacir ile karısı uzun yıllar önce öldürülmüş, çocukları olan 12 yaşındaki William uçurumdan atılmış ve Kamille de ıssız bir yol kenarına bırakılmıştır. Uçurumdan düşünce aklını kaybeden William tesadüfen bulunmuş ve yaşlı efendinin şatosunda büyütülmüştür. Kız kardeşi Kamille ise aynı bölgede yaşayan başka bir aile tarafından himaye edilmiştir. İki kardeş de hiçbir şey hatırlamadıkları için yaşlı efendi aradığı varislerin aslında yanı başında olduğunu fark etmemiştir. Romanın sonunda gerçekler ortaya çıkar. William, akıl sağlığına kavuşur ve kız kardeşiyle beraber mirasın sahibi olurlar. 

Ali Muzaffer Bey, İlâve-i Mütercim bölümünde Étienne Énault'un iyi bir roman yazarı olduğunu ve bu eserin o zamana kadar tercüme edilmemiş olmasının büyük bir eksiklik sayılabileceğini ima ederken Frenk romanlarının pek çoğunu ceffelkalem tercüme eden mütercimleri de bu eseri nazar-ı dikkate almadıkları için üstü kapalı bir şekilde eleştirir. 

Ali Muzaffer Bey’in biyografisi için bk. “Ali Muzaffer Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-muzaffer-bey 

Eserden Örnekler


Azizim, hayattan maksat aşk değildir. Aşk ancak hayat içinde bir ârızadan, bir tesadüften ibârettir. Binâenaleyh buna istihkakı olmadığı halde ehemmiyet-i mahsusa vermemelidir. Âdî ve ikinci derecede bir şey gibi telakkî ederek lüzumu takdirinde iltizam etmelidir. Şu halde, siz de aşka tâbi olmaktan ferâgat ediniz. Hayatınızı sûistîmal ediyorsunuz. Evvel ve ahir söylediğim gibi yine tekrar ederim ki, siz benim istediğim damat olmazsınız (Ali Muzaffer 1895: 108).

Hem sen benim kızım değilsin!.. Ben seni yol ortasında buldum. Mukaddemâ vefat eden kızıma benzediğin için büyütmek, beslemek istedim. Alıp hâneme getirdim. İşte on iki senedir evlâdım gibi muhâfaza eyledim. Daha o zaman üzerinde bulunan libaslar bile mahfuzdur ki yakalarında (d) ve (m) markaları mahkûktur. Fakat işte görüyor ki benim bir büyük borcum için muâvenet etmek istemeyerek mahvıma, sefâletime yürüyorsun. Bunun için bana yüzün sûretin lâzım değildir. Artık himâyeme lâyık değilsin! Defol, git! Seni kovuyorum (Ali Muzaffer 1895: 268).

Zavallı adam birkaç gün içinde zayıflayarak, solarak vücuddan düştü. Bir halde ki yanakları bile çukurlaşarak, gözleri fersiz kalarak ölü benzi peydâ etmiş olan Maxime’in bir vakit ki genç, dinç Maxime olduğu tanınamaz gibi idi. Vicdan fâciaları! Evet, fâciaları! Çünkü bir kalbin zehirlenmesi, bir ruhun âlâm içinde ezilmesi fâcia, hem de gayet dehşetli bir fâciadır (Ali Muzaffer 1895: 297).

Kaynakça


Ali Muzaffer (1895). Vicdan Fâciaları. İstanbul: Âlem Matbaası.

Étienne Énault (1912). Les Drames d’une conscience. Paris.

Atıf Bilgileri


SAMAT, SÜMEYYE. "VİCDAN FACİALARI (ALİ MUZAFFER BEY)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vicdan-facialari-ali-muzaffer-bey-tees-1717. [Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1  ANDRE YUVANOVİÇ (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Diğer SÜMEYYE SAMAT
Görüntüle
2  HAYAL-İ SEVDA (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
3  HALİ ADA (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Diğer SÜMEYYE SAMAT
Görüntüle
4  ZAVALLI PEDER (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
5  MAHİR AHÇI (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
6 TASVÎR (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
7  BİR SERGÜZEŞT (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Diğer SÜMEYYE SAMAT
Görüntüle
8  EDÂ-YI NEZÎR (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Diğer SÜMEYYE SAMAT
Görüntüle
9  HAYIRSIZ ADA (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
10  KISMET YERİNİ BULUR (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
11  MUZAFFERİYET-İ OSMANİYE (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Diğer SÜMEYYE SAMAT
Görüntüle
12  FAKİR-İ MASUM (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
13  ÂLEMDE NELER YOK (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
14  AF (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
15  TOPLU İĞNE (ALİ MUZAFFER BEY) Ali Muzaffer Bey Öğr. Gör. Egemen Ozan SÖNMEZ
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle