VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î)
Âyete'l-Kürsî tefsiri ve Esmâ-i Hüsnâ şerhi
Ahmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421'ten sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bakara Sûresi’nin 255. âyeti olan Âyete'l-Kürsî'nin Arapça tefsirinin Ahmed-i Dâ'î tarafından yapılan Türkçe tercümesi. Dâî’nin telif tarihi 816/1413-14 olan bu mensur eserinin  bilinen tek nüshası, Konya İzzet Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesinde 11847 numarada kayıtlıdır. 172 varaktan oluşan nüsha 1006/1597-98'de istinsah edilmiştir. Kitabın asıl konusu Âyete'l-Kürsî Tefsîri'nin tercümesi olmasına karşın Ahmed-i Dâ'î metne kendince bazı ilaveler de yapmıştır. Bu ilavelerin en önemlisi Esmâ-i Hüsnâ şerhidir. Dâ'î, eserde kitabın adı, içeriği, sebeb-i telîfi ve Esmâ-i Hüsnâ şerhini metne dâhil edişi hakkında izahatta bulunmuştur. Nitekim tercümenin adı için, “Bu kitâba Vesîletü’l-Mülûk diyü ad virdüm; tâ armagân ileden kişinün ümerâ ķatında vesîle oldugı-çun"; "Ve Âyete'l-Kürsî dahı a'lâ-yı Ķur'ân'dur. Ve cemî'-i mü'minler dilinde mütedâvildür ve revândur. Nite-kim beyân-ı fazîleti gele inşallâhu te'âlâ. Bu sebebden Âyete'l-Kürsî tefsîrin Türkî diline getürüp tercüme itdüm. Ve ba'zı münâsebetle Esmâ-i Hüsnâ ma'nâsın yazup ve dahı ber-vech ile ihtisâr idüp tercüme itdüm” (Ahmed-i Dâ'î, vr. 5a, 4b). Eserin tam adı bazı kaynaklarda Vesîletü’l-Mülûk Fî-Ehli’s-Sülûk şeklinde ise de nüshanın ilk sayfasında kırmızı hatla Vesîletü'l-Mülûk Li-Ehli's-Sülûk ve Tefsîrü'l-Kur'ân yazıldığı görülmektedir.

Tercüme üzerinde genellikle belirli sayfalar seçmek suretiyle çalışmalar yapılmıştır. Orhan Pekçetin (2010) metnin 1b-58b, Serap Gacsi (2011) ise 60a-115b sayfaları arasını konu alan birer yüksek lisans tezi hazırlamışlardır.

Ahmed-i Dâî'nin biyografisi için bk. “Ahmed-i Dâ'î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai

Eserden Örnekler


Hikâyet

Resûlullah Hazreti sefere giderken bir hatun kişiye uğradı. Etmek bişürürdi. Yanında oğlancuğı turur. Ol hatun kişiye “Uşbu geçen Resûlullah’dur.” didiler. Ol hatun turı geldi, oğlancuğın aldı. Resûlullah’a vardı. Eyitdi: “Yâ Resûlullah! İşittüm ki dimişsin: “İnnallâhe ergamu li-ibâdih mine'l-vâlideti li-veledihâ”. Öyle midür?” didi. Resûllullah eyitdi: “Öyledür.” didi. Andan ol hatun kişi eyitdi: “Hîç ben oğlancuğumı uşbu tennûra bırağam mı?” didi. “Hak Te'âlâ nice kulların oda bırağur.” didi. Resûllullah bunı işidicek ağladı. Eyitdi: ”Yâ hatun kişi Hak Te‘âlâ ķulın oda bırakmaz. Meger ki arlana, lâ-ilâhe illallah dimeye, ol vaktın bırağur.” didi. İmdi her kim safâ-yı kalb-ile “lâ ilâhe illallah” dise, Hak Te'âlâ anı oda bırakmaz, terahhum ider, ana rahmet ider. Rahmet hayr virmekdür ve re'fet şerr def' itmekdür. “Allahü Te’âlâ kullarına karşı anne babanın merhametinden daha merhametlidir.” (Ahmed-i Dâ’î, vr. 74b).

Kaynakça


Ahmed-i Dâ’î. Vesîletü’l-Mülûk Li-Ehli’s-Sülûk ve Tefsîrü’l-Kur’ân. Konya İzzet Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi. Nu. 11847.

Büyük Türk Klâsikleri (1985). C. 2. “Ahmed Dâî”. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yay. 109-111, 261.

Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâî, Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Üçler Basımevi.

Gacsi, Serap (2011). Ahmed-i Dâ’î'nin Vesîletü’l-Mülûk Adlı Eseri (60a-115b), Metin-Kelime Grupları İncelemesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Kut, Günay (1989). “Ahmed-i Dâî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yay. 56-58.

Pekçetin, Orhan (2010). Ahmed-i Dâ’î'nin Vesîletü’l-Mülûk Adlı Eseri (1b-58b) (Metin-İnceleme- Sözlük). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Timurtaş, Faruk Kadri (1954). “Ahmed-i Dâî ve Eserlerinin Türk Dili ve Edebiyatındaki Yeri”. Türk Dili, III (31): 426-430.

Atıf Bilgileri


ŞEYLAN, Ali. "VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vesiletu-l-muluk-li-ehli-s-suluk-ve-tefsiru-l-kur-an-vesiletu-l-muluk-ahmed-i-da-i. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
2 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
3 ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ'î Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin
Görüntüle
4 VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Emine Yeniterzi
Görüntüle
5 UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ’î Araş. Gör. Uğur Altundaş
Görüntüle
6 CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) Ahmed-i Dâ'î Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
7 ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
10 TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) Ahmed-i Dâ’î Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
12 TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
13 TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
14 MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) Ahmed-i Dâ’î Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
15 DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu
Görüntüle
16 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
17 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
18 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
19 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
20 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
21 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
22 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
23 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
25 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle