- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Dâ’î - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
- Eser Yazılış Tarihi:816/1413-14
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:19/12/2021
VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î)
Âyete'l-Kürsî tefsiri ve Esmâ-i Hüsnâ şerhiAhmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421'ten sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bakara Sûresi’nin 255. âyeti olan Âyete'l-Kürsî'nin Arapça tefsirinin Ahmed-i Dâ'î tarafından yapılan Türkçe tercümesi. Dâî’nin telif tarihi 816/1413-14 olan bu mensur eserinin bilinen tek nüshası, Konya İzzet Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesinde 11847 numarada kayıtlıdır. 172 varaktan oluşan nüsha 1006/1597-98'de istinsah edilmiştir. Kitabın asıl konusu Âyete'l-Kürsî Tefsîri'nin tercümesi olmasına karşın Ahmed-i Dâ'î metne kendince bazı ilaveler de yapmıştır. Bu ilavelerin en önemlisi Esmâ-i Hüsnâ şerhidir. Dâ'î, eserde kitabın adı, içeriği, sebeb-i telîfi ve Esmâ-i Hüsnâ şerhini metne dâhil edişi hakkında izahatta bulunmuştur. Nitekim tercümenin adı için, “Bu kitâba Vesîletü’l-Mülûk diyü ad virdüm; tâ armagân ileden kişinün ümerâ ķatında vesîle oldugı-çun"; "Ve Âyete'l-Kürsî dahı a'lâ-yı Ķur'ân'dur. Ve cemî'-i mü'minler dilinde mütedâvildür ve revândur. Nite-kim beyân-ı fazîleti gele inşallâhu te'âlâ. Bu sebebden Âyete'l-Kürsî tefsîrin Türkî diline getürüp tercüme itdüm. Ve ba'zı münâsebetle Esmâ-i Hüsnâ ma'nâsın yazup ve dahı ber-vech ile ihtisâr idüp tercüme itdüm” (Ahmed-i Dâ'î, vr. 5a, 4b). Eserin tam adı bazı kaynaklarda Vesîletü’l-Mülûk Fî-Ehli’s-Sülûk şeklinde ise de nüshanın ilk sayfasında kırmızı hatla Vesîletü'l-Mülûk Li-Ehli's-Sülûk ve Tefsîrü'l-Kur'ân yazıldığı görülmektedir.
Tercüme üzerinde genellikle belirli sayfalar seçmek suretiyle çalışmalar yapılmıştır. Orhan Pekçetin (2010) metnin 1b-58b, Serap Gacsi (2011) ise 60a-115b sayfaları arasını konu alan birer yüksek lisans tezi hazırlamışlardır.
Ahmed-i Dâî'nin biyografisi için bk. “Ahmed-i Dâ'î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai
Eserden Örnekler
Hikâyet
Resûlullah Hazreti sefere giderken bir hatun kişiye uğradı. Etmek bişürürdi. Yanında oğlancuğı turur. Ol hatun kişiye “Uşbu geçen Resûlullah’dur.” didiler. Ol hatun turı geldi, oğlancuğın aldı. Resûlullah’a vardı. Eyitdi: “Yâ Resûlullah! İşittüm ki dimişsin: “İnnallâhe ergamu li-ibâdih mine'l-vâlideti li-veledihâ”. Öyle midür?” didi. Resûllullah eyitdi: “Öyledür.” didi. Andan ol hatun kişi eyitdi: “Hîç ben oğlancuğumı uşbu tennûra bırağam mı?” didi. “Hak Te'âlâ nice kulların oda bırağur.” didi. Resûllullah bunı işidicek ağladı. Eyitdi: ”Yâ hatun kişi Hak Te‘âlâ ķulın oda bırakmaz. Meger ki arlana, lâ-ilâhe illallah dimeye, ol vaktın bırağur.” didi. İmdi her kim safâ-yı kalb-ile “lâ ilâhe illallah” dise, Hak Te'âlâ anı oda bırakmaz, terahhum ider, ana rahmet ider. Rahmet hayr virmekdür ve re'fet şerr def' itmekdür. “Allahü Te’âlâ kullarına karşı anne babanın merhametinden daha merhametlidir.” (Ahmed-i Dâ’î, vr. 74b).
Kaynakça
Ahmed-i Dâ’î. Vesîletü’l-Mülûk Li-Ehli’s-Sülûk ve Tefsîrü’l-Kur’ân. Konya İzzet Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi. Nu. 11847.
Büyük Türk Klâsikleri (1985). C. 2. “Ahmed Dâî”. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yay. 109-111, 261.
Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâî, Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Üçler Basımevi.
Gacsi, Serap (2011). Ahmed-i Dâ’î'nin Vesîletü’l-Mülûk Adlı Eseri (60a-115b), Metin-Kelime Grupları İncelemesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Kut, Günay (1989). “Ahmed-i Dâî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yay. 56-58.
Pekçetin, Orhan (2010). Ahmed-i Dâ’î'nin Vesîletü’l-Mülûk Adlı Eseri (1b-58b) (Metin-İnceleme- Sözlük). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Timurtaş, Faruk Kadri (1954). “Ahmed-i Dâî ve Eserlerinin Türk Dili ve Edebiyatındaki Yeri”. Türk Dili, III (31): 426-430.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin |
Görüntüle | ||
4 | VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Emine Yeniterzi |
Görüntüle | ||
5 | UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ’î | Araş. Gör. Uğur Altundaş |
Görüntüle | ||
6 | CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) | Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
13 | TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
14 | MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |