Seyyid Nevrûz bin Îsâ’nın eseri. Eser müellifi hakkında bibliyografik kaynaklarda bilgi yoktur. Kendi eserlerindeki bilgilerden hareketle Seyyid Nevrûz, 1206/1792 yılında Tarsus’un Bağlarbaşı köyünde doğmuş ve yaşamıştır. Bir müddet Malatya’da Dedekargın Ocağı’na bağlı bir dergâhta hizmet eden şair, 1276/1860 yılında vefat etmiştir.

Velâyet-nâme-i İbrâhîm Edhem, dinî-tasavvufi muhtevalı bir mesnevidir. Eserin tam başlığı, Velâyet-nâme-i İbrâhîm Edhem Pâdişâh-ı Belh ü Buhâr Sultân Kaygısız ‘Abdâl şeklindedir. Bektaşî an’anesiyle yazılan Velâyet-nâme’nin dikkat çekici bir kurgusu vardır. Eserde, VIII. yüzyılda yaşadığı bilinen İbrâhîm Edhem’in, hükümdarlığı terk ettikten sonra, Hacı Bektaş-ı Velî’ye mürid yapılması ve adının Kaygusuz Abdal olarak değiştirilmesi söz konusudur. Mutasavvıf İbrâhîm Edhem’in menkabevi hayatı ile Kaygusuz Abdal’ın efsaneleşmiş hayatı mezcedilir. Eserdeki anlatıma göre Belh ve Buhara’nın padişahı olan İbrâhîm Edhem, tasavvuf yoluna girmek üzere tacını, tahtını terk eder. Gaybdan gelen bir sesin yönlendirmesi ile Hacı Bektaş-ı Velî dergâhına gelip Hünkâr’a talebe olur. 40 sene odun taşıyarak hizmet ettikten sonra icazetini alır. Hacı Bektaş, ona Kaygusuz adını verir. İrşat faaliyeti için Mısır’a gönderir. Eserde Hacı Bektaş-ı Velî’ye özel bir kutsiyet atfedilir. Farklı zaman dilimlerindeki şahsiyetlerin hayatları, tek bir hikâyede birleştirildiği hâlde eserin kurgusunda herhangi bir kopukluk söz konusu değildir. Şair bunu ustalıkla yapmıştır.

Mesnevi nazım şekli ile yazılan eser 1045 beyittir. Mesnevi dışında 3 kasîde ve 1 de murabba vardır. Klasik mesnevilerde görülen tevhîd, münâcât, na’t, çehâr-yâr gibi ayrı başlıklar yoktur. İlk üç beyti tevhîd, dördüncü beyti na’t özelliği gösterir. Alevî-Bektaşî anlayışı ile kaleme alınan eserde, çehâr-yârdan sadece Hz. Ali’nin ismi zikredilir. Sebeb-i telif gibi müstakil bir başlık görülmez. Bu mahiyette, bir beyitte Hacı Bektaş’ın yakını olan İbrâhîm Edhem’in kıssasının anlatılacağı belirtilir. Eserin dili sade ve akıcıdır. Sohbet edasıyla yazılan kimi beyitlerde didaktik özellikler görülür. Şairin aruzu başarılı kullandığı söylenemez. Birçok beyitte aruz kusuru görülür.

Müellif hattı ile yazıldığı düşünülen Velâyet-nâme-i İbrâhîm Edhem, 1231/1816 yılında istinsah edilmiştir. Ulaşılabilen tek nüshası Millî Kütüphane Yazma Eserler Kütüphanesi, Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, nr. 06 Hk 5044/3’te, 262 varaklı bir yazmanın 228b-259a varakları arasındadır. Velâyet-nâme’nin sonunda, Temmetü’l-kitâb Bî-çâre Seyyid Âşık Nev-rûz Velî şeklinde bir kayıt vardır.

Eser hakkında Ramazan Çelik ilk olarak tanıtıcı bir bildiri sunmuş (2019), ardından şekil ve muhteva özelliklerini de incelemek suretiyle doktora tezi hazırlamıştır (2022).

Şairin biyografisi için bk. “NEVRÛZ BİN ÎS”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/2023-TEIS1-12