VÂLÎ'NİN HÜSN Ü DİLİNE TAKRÎZ (KEFEVİ HÜSEYİN)
takriz
Kefevî, Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yenipazarlı Vâlî’nin (ö. 1598-99) Fettâhî’den nazmen tercüme ettiği Hüsn ü Dil adlı mesnevisine âlim ve şair yönleriyle tanınan Hüseyin Kefevî tarafından yazılan takriz. Vâlî’nin bu eserine dönemin ümera, ulama ve şuarasından müteşekkil şahıslar tarafından yirmi dört adet takriz yazılmıştır. Esad Efendi nüshasının 1b sayfasında Vâlî’nin şeyhülislam başta olmak üzere dönemin ulamasından takriz istediği kayıtlıdır. Kefevî Râz-nâme adlı eserinde Hüsn ü Dil’den de söz ettiği Vâlî maddesine yer vermiş olup bu maddeyi 997/1588 yılında kaleme aldığını belirtmiştir (Aksoyak 2004: 210-212). M. Fatih Köksal’ın belirttiği gibi Vâlî’nin Hüsn ü Dil’i 995/1586-87 ve 1002/1593-94 tarihlerinde yazılmış iki ayrı versiyona sahiptir (Köksal 2003: 39-40). Bu durumda Kefevî’nin takrizi 995 yılındaki ilk versiyonda yer almış ve en geç bu tarihte yazılmış olmalıdır. Takrizde Vâlî’nin yazmış olduğunu belirttiği Le’āl-i ʿAşk’ına ve Âhî’nin Hüsn ü Dil’ine göndermeler bulunmakta olup kullanılan kelimeler Râz-nâme’de yer alan kelimelerle benzerlik arz etmektedir (Köksal 2003: 192-193, Gür 2014: 185).

Kıdvetü’l-ʿUlemâ ʿUmdetü’l-Füzelâ Hüseyin Efendi el-Kefevî başlığını taşıyan takrizde yer alan “Şâha lâyık dür-i yek-tâdur bu/ʿAyn-ı insâf ile olsa manzûr” beyti bu takrizin amacını ortaya çıkarır. Nagihan Gür, takrizlerin amaçlarını ayrıntılı olarak incelediği tezinde onların eser sahibinin hünerinin edebî açıdan tesciline hizmet ettiğini dile getirmiştir (Gür 2014: 77-87). Kefevî’nin eserin padişaha sunulacak derecede ve kıymette olduğunu tasdik ettiğini belirtmesi takrizlerin himaye ilişkileri açısından da önemli olduğunu, hüner tescilinin bir boyutunun da hami arayışı olduğunu göstermektedir. Nitekim diğer takrizlerde de benzer beyitlere rastlanmaktadır.

Eserin bilinen dört nüshası bulunmaktadır. Takriz metni ilk defa M. Fatih Köksal tarafından (2003: 192-193) yayınlanmış olduğu hâlde eser hakkında şimdiye kadar ayrıntılı bir inceleme yapılmamıştır. 

Şairin biyografisi için bk. "Kefevî, Hüseyin". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kefevi-huseyin  

Eserden Örnekler


Virdi bu ʿıkd-ı le’âlîye nizâm

Şimdi bir kân-ı hüner kıldı zuhûr


Kalb-i sâfı kerem-i evsâfı

Şerh olınmaz dil ile nâ-mahsûr


Vâlî-i mülk-i suhan olsa revâ

Bu kitâbı yiter ana menşûr


Hüsn-i nazm ile dilâ Âhî’nün

Kıldı nesrini hebâ’-i mensûr


Şâha lâyık dür-i yektâdur bu

ʿAyn-ı insâf ile olsa manzûr


Nazmı pâkîze vü mazmûnı latîf

Hâsılı cümle cihâtı maʿmûr


Lâyık oldur ki bu saʿyi anun

Ola ehl-i hüner içre meşkûr


Nefeʿallâhu bihi fi’d-dâreyn

Hassahu’llâhu bi-ecrin mevfûr (Köksal 2003: 192-193)

Kaynakça


Aksoyak, İ. Hakkı (hzl.)(2004). Kefeli Hüseyin Rāznāme. Cambridge: Harvard University Press.

Gür, Nagihan. (2014). Klasik Türk Edebiyatında Takriz. Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.

Köksal, M. Fatih (hzl.)(2003). Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Kitabevi Yay. 

Atıf Bilgileri


Açıl, Berat. "VÂLÎ'NİN HÜSN Ü DİLİNE TAKRÎZ (KEFEVİ HÜSEYİN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vali-nin-husn-u-diline-takriz-kefevi-huseyin. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SEVÂNİHÜ'T-TEFE'ÜL VE LEVÂNİHÜ'T-TEVEFFÜL (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
2 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
3 BUSTÂN-EFRÛZ-I CİNÂN DER-ŞERH-İ GÜLİSTÂN (KEFEVÎ) Kefevî, Hüseyin Efendi Dr. Gözde ÖZCANAR SEL
Görüntüle
4 ŞERH-İ DÎVÂN-I HÂFIZ (KEFEVÎ HÜSEYİN ?) Kefevî, Hüseyin Doç. Dr. tolga öntürk
Görüntüle
5 ŞERHU LÂMİYYETİ'L-ACEM (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 KASÎDE-İ NÛNİYYE ŞERHİ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
7 DÎVÂNÇE (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
8 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
9 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
11 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
12 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
13 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
17 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle