- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kefevî, Hüseyin - Madde Yazarı: Doç. Dr. Berat Açıl
- Eser Yazılış Tarihi:995/1586-87 (?)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:17/01/2022
VÂLÎ'NİN HÜSN Ü DİLİNE TAKRÎZ (KEFEVİ HÜSEYİN)
takrizKefevî, Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Yenipazarlı Vâlî’nin (ö. 1598-99) Fettâhî’den nazmen tercüme ettiği Hüsn ü Dil adlı mesnevisine âlim ve şair yönleriyle tanınan Hüseyin Kefevî tarafından yazılan takriz. Vâlî’nin bu eserine dönemin ümera, ulama ve şuarasından müteşekkil şahıslar tarafından yirmi dört adet takriz yazılmıştır. Esad Efendi nüshasının 1b sayfasında Vâlî’nin şeyhülislam başta olmak üzere dönemin ulamasından takriz istediği kayıtlıdır. Kefevî Râz-nâme adlı eserinde Hüsn ü Dil’den de söz ettiği Vâlî maddesine yer vermiş olup bu maddeyi 997/1588 yılında kaleme aldığını belirtmiştir (Aksoyak 2004: 210-212). M. Fatih Köksal’ın belirttiği gibi Vâlî’nin Hüsn ü Dil’i 995/1586-87 ve 1002/1593-94 tarihlerinde yazılmış iki ayrı versiyona sahiptir (Köksal 2003: 39-40). Bu durumda Kefevî’nin takrizi 995 yılındaki ilk versiyonda yer almış ve en geç bu tarihte yazılmış olmalıdır. Takrizde Vâlî’nin yazmış olduğunu belirttiği Le’āl-i ʿAşk’ına ve Âhî’nin Hüsn ü Dil’ine göndermeler bulunmakta olup kullanılan kelimeler Râz-nâme’de yer alan kelimelerle benzerlik arz etmektedir (Köksal 2003: 192-193, Gür 2014: 185).
Kıdvetü’l-ʿUlemâ ʿUmdetü’l-Füzelâ Hüseyin Efendi el-Kefevî başlığını taşıyan takrizde yer alan “Şâha lâyık dür-i yek-tâdur bu/ʿAyn-ı insâf ile olsa manzûr” beyti bu takrizin amacını ortaya çıkarır. Nagihan Gür, takrizlerin amaçlarını ayrıntılı olarak incelediği tezinde onların eser sahibinin hünerinin edebî açıdan tesciline hizmet ettiğini dile getirmiştir (Gür 2014: 77-87). Kefevî’nin eserin padişaha sunulacak derecede ve kıymette olduğunu tasdik ettiğini belirtmesi takrizlerin himaye ilişkileri açısından da önemli olduğunu, hüner tescilinin bir boyutunun da hami arayışı olduğunu göstermektedir. Nitekim diğer takrizlerde de benzer beyitlere rastlanmaktadır.
Eserin bilinen dört nüshası bulunmaktadır. Takriz metni ilk defa M. Fatih Köksal tarafından (2003: 192-193) yayınlanmış olduğu hâlde eser hakkında şimdiye kadar ayrıntılı bir inceleme yapılmamıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Kefevî, Hüseyin". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kefevi-huseyin
Eserden Örnekler
Virdi bu ʿıkd-ı le’âlîye nizâm
Şimdi bir kân-ı hüner kıldı zuhûr
Kalb-i sâfı kerem-i evsâfı
Şerh olınmaz dil ile nâ-mahsûr
Vâlî-i mülk-i suhan olsa revâ
Bu kitâbı yiter ana menşûr
Hüsn-i nazm ile dilâ Âhî’nün
Kıldı nesrini hebâ’-i mensûr
Şâha lâyık dür-i yektâdur bu
ʿAyn-ı insâf ile olsa manzûr
Nazmı pâkîze vü mazmûnı latîf
Hâsılı cümle cihâtı maʿmûr
Lâyık oldur ki bu saʿyi anun
Ola ehl-i hüner içre meşkûr
Nefeʿallâhu bihi fi’d-dâreyn
Hassahu’llâhu bi-ecrin mevfûr (Köksal 2003: 192-193)
Kaynakça
Aksoyak, İ. Hakkı (hzl.)(2004). Kefeli Hüseyin Rāznāme. Cambridge: Harvard University Press.
Gür, Nagihan. (2014). Klasik Türk Edebiyatında Takriz. Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
Köksal, M. Fatih (hzl.)(2003). Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Kitabevi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SEVÂNİHÜ'T-TEFE'ÜL VE LEVÂNİHÜ'T-TEVEFFÜL (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
3 | BUSTÂN-EFRÛZ-I CİNÂN DER-ŞERH-İ GÜLİSTÂN (KEFEVÎ) | Kefevî, Hüseyin Efendi | Dr. Gözde ÖZCANAR SEL |
Görüntüle | ||
4 | ŞERH-İ DÎVÂN-I HÂFIZ (KEFEVÎ HÜSEYİN ?) | Kefevî, Hüseyin | Doç. Dr. tolga öntürk |
Görüntüle | ||
5 | ŞERHU LÂMİYYETİ'L-ACEM (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | KASÎDE-İ NÛNİYYE ŞERHİ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂNÇE (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |