VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM)
nasihatname
Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân (d. 841/1437-38 ? - ö. 901/1495-96 ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdurrahîm mahlaslı Şeyh Abdurrahîm Karahisarî'nin kaleme aldığı Türkçe mesnevi. Afyonkarahisar’da 865/1460’de tamamlanan eser, Fâtih’in veziri Veziriazam Mahmûd Paşa'ya ithaf edilmiştir (Sarı 2018: 18). Nasihatname niteliğinde dini-tasavvufi bir eser olan Vahdet-nâme'nin yurt dışında ve yurt içinde kütüphanelerde ve şahıs ellerinde yirmiden fazla el yazma nüshası mevcuttur (Bilgin 2012: 436).

Aruz vezniyle kaleme alınan Vahdet-nâme 4250 civarında beyitten meydana gelmekte ve eserde Arapça 150’den fazla ara başlık bulunmaktadır. "Kitâb-ı Vahdet-nâme" başlığı altında besmeleyle başlayan eserde, "Fî-Beyâni Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb" ara başlığı altında eserin Akşemseddîn’den alınan ilhamla yazıldığından; "Fî-Beyâni Ahvâli'l-Mü'ellifi'l-Fakîr ve Akvâli'l-Musannifi'l-Hakîr" ara başlığı altında müellifin ve musannifin hâlinden, eserin adı ve yazılış sebebinden ve Akşemseddîn’den; "Fî-Beyâni Hatmi'l-Makâlâti Bi-Du'â'i'l-Hâcâti ve'l-Münâcât” ara başlığı altında müellifin ihtiyâcâtını ve münâcâtını arz ettiği duadan sonra şairin adından ve memleketi Karahisar’dan; “Fi'l-Vasiyyeti'l-Erbâb Ulü'l-Elbâb ve Beyâni Târihi'l-Kitâb" ara başlığı altında akıl sahiplerine vasiyette bulunularak eserin yazılış tarihi ve dilinden söz edilir (Sarı 2018: 20). Vahdet-nâme, yazıldığı yüzyıl, yer, zaman, konusu, dili, üslubu ve “vilayet Türkçesi” (Sarı 2018: 8) ile yazılmış oluşu itibariyle benzersiz bir mesnevidir. Eski Anadolu Türkçesi özellikleri hâkim olan eser, yazıldığı zamana göre gelişmiş bir anlatıma sahiptir (Bilgin 2012: 436). Abdurrahim Karahisarî de eserinin benzersiz bir Türkçe kitap olduğunu söyler: "Düşmedi bu resme bir Türkî kitâb / Hak budur vallâhu a'lem bi's-savâb" (Sarı 2018: 260).

Vahdet-nâme üzerine başta İsmail Erünsal’ın (1969) çalışması olmak üzere birçok lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışması yapılmıştır. Eserin, Abdurrahîm’in memleketi Afyonkarahisar’daki Afyon Gedik Ahmed Paşa Kütüphanesi yazma eserleri arasında (03 Gedik 21899) bulunan ve Osman bin Yûsuf’un harekeli nesih hattıyla yazılan (Komisyon 1996: 500-501) nüshadan hareketle bir doktora tez çalışması yapılmıştır (Karpuz 1991). Afyon Kocatepe Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Bölümü, Nu. Yz. 00025'te Kitâb-ı Vahdet-nâme / Vahdetnâme-i Mısrî Sultân adıyla kayıtlı olan ve Felâhî’nin rika hattıyla yazılan nüsha esas alınarak bildiri ve makaleler hazırlanmıştır (Sarı 2017; 2018). Vahdet-nâme Latin harfleriyle yayımlanmamıştır (Sarı 2018).

Şairin biyografisi için bk. "Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahim-abdurrahim-karahisari 

Eserden Örnekler


Kitâb-ı Vahdet-nâme'den

Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm

Dinle zât-ı pâk cân-ı pâkden

K'âdemi peydâ kılupdur hâkden


Hamd ider ol zâta cân-ı pâk olan

Kim hilâfet buldı andan hâk olan


Ol hıred-bahşun ki âlem hâkidür

Cüz ü küll bürhân-ı zât-ı pâkidür


Ol durur ol sâni‘-i leyl ü nehâr

Hâlık-ı heft ü şeş ü penç ü çehâr


Ol Hudâvendün ki varlık zâtıdur

Her dü-âlem mushaf-ı âsârıdur


Hikmetin gör yoğiken fikr ü ‘ilel

Var olur mülk-i ebed birle ezel 

...

Aşk sözün gûş idün ey âşıkân

Aşk câmın nûş idün ey sâdıkân


Ben ki aşkun bahrine talmış idüm

Virüben cân varlığı almış idüm


Aşk şehrin çok temâşâ eyledüm

Her metâ'ından temennâ eyledüm 

...

Sehvümi avf eyle hem nâ-dânlığum

Sende hayrân it gider hayranlığum


Dilde çün Abdurrahîme rahmet it

Bendeni yâd itme yâd it da‘vet it


Oldı gerçi mevlidüm Karahisâr

Yüzüm ağ it kılma beni şerm-sâr 

...

Yıl sekiz yüz ile altmış beş idi

Sa‘deyin bir birisiyle eş idi


Burc cevzâdaydı cirm-i âfitâb

Mâh mîrine hamel olmış rikâb


Nısf-ı Şa‘bân idi vü fasl-ı bahâr

Merg-zâr içinde idi murg-i zâr


İrdi bu ferhunde defter âhire

Pür-işâret ü rumûz ü fâhire


Nice söz ehli güher-rîz oldılar

Nesr ü nazmile dil-âvîz oldılar


Düşmedi bu resme bir Türkî kitâb

Hak budur vallâhu a'lem bi's-savâb (Sarı 2018: 15, 16, 20, 21)

Kaynakça


Abdurrahîm-i Karahisârî. Vahdet-nâme-i Mısrî Sultân. Afyon Kocatepe Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler. Yz. nu. 00025.

Bilgin, A. Azmi (2012). “Vahdetnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 42. İstanbul: TDV Yay. 435-436.

Erünsal, İsmail (1969). Abdurrahîm Karahisarî, Vahdetname (Transkripsiyon). Bitirme Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Karpuz, Hacı Ömer (1991). Abdurrahîm Karahisarî’nin Vahdetname’si (Gramer İncelemesi-Metin-İndeks). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Komisyon (1996). Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 03-Afyon İli Yazmaları Kataloğu. Ankara: KB Yay. 500-501.

Sarı, Mehmet (2017). “Felâhî’nin İstinsah Ettiği İki Eser ve Bu Yazmalarda Bulunan Şiirleri”. Route Educational and Social Science Journal, 4 (5): 309-325.

Sarı, Mehmet (2018). “Vahdetnâme’nin Bilinmeyen Bir Yazma Nüshası”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (66): 1-35.

Atıf Bilgileri


Sarı, Mehmet. "VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vahdet-name-abdurrahim. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
2 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
3 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
4 GARÎB-NÂME (ÂŞIK) Âşık Paşa, Âşık Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 U’CÛBETÜ'L-GARÂYİB FÎ NAZMİ’L-CEVÂHİRİ’L-ACÂYİB (BAHÂ) Bahâ, Bahâeddîn ibn Abdurrahmân-ı Magalkaravî Prof. Dr. Mustafa Arslan
Görüntüle
6 KISSA-İ İSKENDER (HAMZAVÎ) Hamzavî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
7 BAHRÜ'L-HAKÂYIK (HATÎBOĞLU) Hatîboğlu Prof. Dr. Vahit Türk
Görüntüle
8 GÜLZÂR-I MA’NEVÎ / GÜLZÂR / DÎVÂN-I GÜLZÂR / KİTÂB-I GÜLZÂR (İBRÂHÎM TENNÛRÎ) İbrâhîm Tennûrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
9 GÜLŞEN-İ NİYÂZ (İBRÂHÎM TENNÛRÎ ?) İbrâhîm Tennûrî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
10 [DÎVÂNÇE] (ÂŞIK) İbrâhîm Tennûrî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
11 DÂSTÂN-I SÂHİB-KIRÂN (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle
12 DÂSTÂN-I DUHTER HİKÂYE-İ YAHUDÎ (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle
13 DÎVÂN (KEMÂL ÜMMÎ) Kemâl Ümmî, İsmâ’îl Araş. Gör. Büşra Karasu
Görüntüle