- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehmet Sarı
- Eser Yazılış Tarihi:865/1460
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:13/02/2022
VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM)
nasihatnameAbdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân (d. 841/1437-38 ? - ö. 901/1495-96 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdurrahîm mahlaslı Şeyh Abdurrahîm Karahisarî'nin kaleme aldığı Türkçe mesnevi. Afyonkarahisar’da 865/1460’de tamamlanan eser, Fâtih’in veziri Veziriazam Mahmûd Paşa'ya ithaf edilmiştir (Sarı 2018: 18). Nasihatname niteliğinde dini-tasavvufi bir eser olan Vahdet-nâme'nin yurt dışında ve yurt içinde kütüphanelerde ve şahıs ellerinde yirmiden fazla el yazma nüshası mevcuttur (Bilgin 2012: 436).
Aruz vezniyle kaleme alınan Vahdet-nâme 4250 civarında beyitten meydana gelmekte ve eserde Arapça 150’den fazla ara başlık bulunmaktadır. "Kitâb-ı Vahdet-nâme" başlığı altında besmeleyle başlayan eserde, "Fî-Beyâni Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb" ara başlığı altında eserin Akşemseddîn’den alınan ilhamla yazıldığından; "Fî-Beyâni Ahvâli'l-Mü'ellifi'l-Fakîr ve Akvâli'l-Musannifi'l-Hakîr" ara başlığı altında müellifin ve musannifin hâlinden, eserin adı ve yazılış sebebinden ve Akşemseddîn’den; "Fî-Beyâni Hatmi'l-Makâlâti Bi-Du'â'i'l-Hâcâti ve'l-Münâcât” ara başlığı altında müellifin ihtiyâcâtını ve münâcâtını arz ettiği duadan sonra şairin adından ve memleketi Karahisar’dan; “Fi'l-Vasiyyeti'l-Erbâb Ulü'l-Elbâb ve Beyâni Târihi'l-Kitâb" ara başlığı altında akıl sahiplerine vasiyette bulunularak eserin yazılış tarihi ve dilinden söz edilir (Sarı 2018: 20). Vahdet-nâme, yazıldığı yüzyıl, yer, zaman, konusu, dili, üslubu ve “vilayet Türkçesi” (Sarı 2018: 8) ile yazılmış oluşu itibariyle benzersiz bir mesnevidir. Eski Anadolu Türkçesi özellikleri hâkim olan eser, yazıldığı zamana göre gelişmiş bir anlatıma sahiptir (Bilgin 2012: 436). Abdurrahim Karahisarî de eserinin benzersiz bir Türkçe kitap olduğunu söyler: "Düşmedi bu resme bir Türkî kitâb / Hak budur vallâhu a'lem bi's-savâb" (Sarı 2018: 260).
Vahdet-nâme üzerine başta İsmail Erünsal’ın (1969) çalışması olmak üzere birçok lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışması yapılmıştır. Eserin, Abdurrahîm’in memleketi Afyonkarahisar’daki Afyon Gedik Ahmed Paşa Kütüphanesi yazma eserleri arasında (03 Gedik 21899) bulunan ve Osman bin Yûsuf’un harekeli nesih hattıyla yazılan (Komisyon 1996: 500-501) nüshadan hareketle bir doktora tez çalışması yapılmıştır (Karpuz 1991). Afyon Kocatepe Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Bölümü, Nu. Yz. 00025'te Kitâb-ı Vahdet-nâme / Vahdetnâme-i Mısrî Sultân adıyla kayıtlı olan ve Felâhî’nin rika hattıyla yazılan nüsha esas alınarak bildiri ve makaleler hazırlanmıştır (Sarı 2017; 2018). Vahdet-nâme Latin harfleriyle yayımlanmamıştır (Sarı 2018).
Şairin biyografisi için bk. "Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahim-abdurrahim-karahisari
Eserden Örnekler
Kitâb-ı Vahdet-nâme'den
Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm
Dinle zât-ı pâk cân-ı pâkden
K'âdemi peydâ kılupdur hâkden
Hamd ider ol zâta cân-ı pâk olan
Kim hilâfet buldı andan hâk olan
Ol hıred-bahşun ki âlem hâkidür
Cüz ü küll bürhân-ı zât-ı pâkidür
Ol durur ol sâni‘-i leyl ü nehâr
Hâlık-ı heft ü şeş ü penç ü çehâr
Ol Hudâvendün ki varlık zâtıdur
Her dü-âlem mushaf-ı âsârıdur
Hikmetin gör yoğiken fikr ü ‘ilel
Var olur mülk-i ebed birle ezel
...
Aşk sözün gûş idün ey âşıkân
Aşk câmın nûş idün ey sâdıkân
Ben ki aşkun bahrine talmış idüm
Virüben cân varlığı almış idüm
Aşk şehrin çok temâşâ eyledüm
Her metâ'ından temennâ eyledüm
...
Sehvümi avf eyle hem nâ-dânlığum
Sende hayrân it gider hayranlığum
Dilde çün Abdurrahîme rahmet it
Bendeni yâd itme yâd it da‘vet it
Oldı gerçi mevlidüm Karahisâr
Yüzüm ağ it kılma beni şerm-sâr
...
Yıl sekiz yüz ile altmış beş idi
Sa‘deyin bir birisiyle eş idi
Burc cevzâdaydı cirm-i âfitâb
Mâh mîrine hamel olmış rikâb
Nısf-ı Şa‘bân idi vü fasl-ı bahâr
Merg-zâr içinde idi murg-i zâr
İrdi bu ferhunde defter âhire
Pür-işâret ü rumûz ü fâhire
Nice söz ehli güher-rîz oldılar
Nesr ü nazmile dil-âvîz oldılar
Düşmedi bu resme bir Türkî kitâb
Hak budur vallâhu a'lem bi's-savâb (Sarı 2018: 15, 16, 20, 21)
Kaynakça
Abdurrahîm-i Karahisârî. Vahdet-nâme-i Mısrî Sultân. Afyon Kocatepe Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler. Yz. nu. 00025.
Bilgin, A. Azmi (2012). “Vahdetnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 42. İstanbul: TDV Yay. 435-436.
Erünsal, İsmail (1969). Abdurrahîm Karahisarî, Vahdetname (Transkripsiyon). Bitirme Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Karpuz, Hacı Ömer (1991). Abdurrahîm Karahisarî’nin Vahdetname’si (Gramer İncelemesi-Metin-İndeks). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Komisyon (1996). Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 03-Afyon İli Yazmaları Kataloğu. Ankara: KB Yay. 500-501.
Sarı, Mehmet (2017). “Felâhî’nin İstinsah Ettiği İki Eser ve Bu Yazmalarda Bulunan Şiirleri”. Route Educational and Social Science Journal, 4 (5): 309-325.
Sarı, Mehmet (2018). “Vahdetnâme’nin Bilinmeyen Bir Yazma Nüshası”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (66): 1-35.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
3 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
4 | GARÎB-NÂME (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | U’CÛBETÜ'L-GARÂYİB FÎ NAZMİ’L-CEVÂHİRİ’L-ACÂYİB (BAHÂ) | Bahâ, Bahâeddîn ibn Abdurrahmân-ı Magalkaravî | Prof. Dr. Mustafa Arslan |
Görüntüle | ||
6 | KISSA-İ İSKENDER (HAMZAVÎ) | Hamzavî | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
7 | BAHRÜ'L-HAKÂYIK (HATÎBOĞLU) | Hatîboğlu | Prof. Dr. Vahit Türk |
Görüntüle | ||
8 | GÜLZÂR-I MA’NEVÎ / GÜLZÂR / DÎVÂN-I GÜLZÂR / KİTÂB-I GÜLZÂR (İBRÂHÎM TENNÛRÎ) | İbrâhîm Tennûrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
9 | GÜLŞEN-İ NİYÂZ (İBRÂHÎM TENNÛRÎ ?) | İbrâhîm Tennûrî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
10 | [DÎVÂNÇE] (ÂŞIK) | İbrâhîm Tennûrî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
11 | DÂSTÂN-I SÂHİB-KIRÂN (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) | ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu |
Görüntüle | ||
12 | DÂSTÂN-I DUHTER HİKÂYE-İ YAHUDÎ (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) | ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (KEMÂL ÜMMÎ) | Kemâl Ümmî, İsmâ’îl | Araş. Gör. Büşra Karasu |
Görüntüle |