Asıl adı Ahmed olup şiirlerinde Râsim mahlasını kullanan ve Fodlacı-zâde Ahmed Râsim Efendi olarak tanınan şairin tarikat adabı, tarikat erkânı ve mürşidin seyr ü sülûk adabı gibi konulara yer verdiği tasavvufi eseri. Mazmun bulmada mahir ve üç dilde de şiir yazabilme kabiliyetine sahip olan Ahmed Râsim Efendi, Usûl-i Vusûl adlı eserini mensur biçimde kaleme almıştır. Şair, nutuk türünde yazdığı eserinde tarikata yeni girecek olan müritlere kılavuzluk yapmış, tasavvufun derinliğini, tarikatın kurallarını ve derecelerini öğreterek onlara doğru yolu göstermeyi amaçlamıştır. Zira mutasavvıf kişiliğiyle tanınan ve bu şekilde bir hayat süren Ahmed Râsim’in dünyasını Allah aşkı, peygamber sevgisi, dünya hayatının geçiciliği ve tarikat adabı oluşturur.

Ahmed Râsim, Usûl-i Vusûl’e besmele, hamdele ve salvele ile başlamakta, mukaddime bölümünde çeşitli ayetlerin de yardımıyla mümin her kadın ve erkeğin İslami ilimleri öğrenmesinin gerekliliği üzerinde durmaktadır. Ardından bir Müslümanın sahip olması gereken vasıflar ile vücûd-ı mutlak olan Allah’a erişmek isteyen bir salikin tahsil etmesi gereken ilimlerden bahsetmekte ve bu hususta yapılması gerekenleri sıralamaktadır. Bu konuda gevşek davrananların ve ilerde yaparım düşüncesiyle elzem olan şeyleri erteleyen kişilerin ise hasar ve ziyana uğrayacağını vurgulamaktadır. Usûl-i Vusûl, beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm “Binâ-yı Tarîkat” adını taşımaktadır. Bu bölümde Râsim, binâ-yı tarîkatın “tevbe”, “teslîm”, “zühd”, “takvâ”, “kanâ‘at” ve “uzlet” olmak üzere altı esas üzerine kurulu olduğunu, metanet ve resanetle bu altı şarta dikkat edilerek inşa edilen binâ-yı sülûkun da kuvvet ve istihkâm bulacağını ifade etmektedir. Ardından sözü edilen altı kavramla ilgili çeşitli ayet ve hadislerden de yardım alarak önemli açıklama ve ikazlarda bulunmakta, vücûd-ı mutlaka vasıl olmanın bu usullere riayet etmekten geçtiğini belirtmektedir. Usûl-i Vusûl’ün ikinci bölümünde “Erkân-ı Tarîkat”tan bahsedilmektedir. Râsim, bu bölümde erkân-ı tarîkatın “ilm”, “hilm”, “sabr”, “rızâ”, “şükr” ve “ihlâs” olmak üzere altı temel yapı taşından oluştuğunu belirtmekte ve “İşbu usûl-i sitte dahı te’sîs-i binâ-yı sülûkdur.” diyerek tarikat ehli kişilerin taşıması gereken vasıflardan bahsetmektedir. Eserin üçüncü bölümünde tarikatın vacipleri üzerinde durulmaktadır. Râsim, “Vâcibât-ı Tarîkat”ı da “ihsân”, “zikr”, “terk-i dünyâ”, “terk-i hevâ”, “havf” ve “şevk” gibi altı esas üzerine oturtmakta ve bu hususlarla ilgili önemli açıklamalarda bulunmaktadır. Ardından tarikatla ilgili çeşitli hükümlerin anlatıldığı “Ahkâm-ı Tarîkat” başlıklı dördüncü bölüme geçilmektedir. Bu bölüm de “meveddet”, “sehâvet”, “yakîn”, “sıdk”, “tevekkül” ve “tefekkür” olmak üzere altı kısma ayrılmaktadır. Eserin “Fürû‘” başlığını taşıyan son bölümünde ise yukarda bahsi geçen hususların dışında kalan ikinci derecede meseleler üzerinde durulmaktadır.

Ahmed Râsim’in 1267/1850-51 yılında tamamladığı Usûl-i Vusûl’ün tespit edilebilen nüshaları şunlardır: Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 2823, Fodlacı-zâde Râsim 1270 T423 Tercüman Gazetesi Kütüphanesi 346, Ankara Üniversitesi Kütüphanesi A 181 Konu No: 297.7 (Akbaş 2010: 30).

Şairin biyografisi için bk. “Râsim, Fodlacı-zâde Ahmed Râsim Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rasim-fodlacizade-ahmet-rasim-efendi