- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mağribî (Irakî), İbrahim bin Şehriyar - Madde Yazarı: Doç. Dr. Çetin Kaska
- Eser Yazılış Tarihi:1281-1284
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:19/12/2021
UŞŞÂKNÂME (MAĞRİBÎ, IRAKÎ)
tasavvufi eserMağribî (Irakî), İbrahim bin Şehriyar (d. ?/1209/1213? - ö. ?/1289/90?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
İbrahim bin Şehriyar Irâkî’nin Farsça manzum tasavvufi eseri. Eser mesnevi ve gazel nazım türünde, aruzun hafif bahri olan fe’ilâtun mefâ’ilun fe’ilun vezniyle kaleme alınmıştır. Dehnâme, Deh Fasl, 'Işknâme ve Kâşifu’l-Esrâr adlarıyla da anılan eser 1281-1284 yılları arasında yazılmış ve vezir Şemseddîn-i Cûveynî’ye ithaf edilmiştir. Senâî-yi Gaznevî’nin Hadîkatü’l-hakîka adlı eserinin vezniyle yazılan bu eserde 1053 beyit yer almıştır. On bölümden oluşan eserin bölümleri şöyle tasnif edilmiştir: Mukaddime (Hamdele ve Salvele, Yaratılış Hakkında, Na‘t, Hulefâ-yı Râşidîn Hakkında, Halka Nasihat Hakkında, Deh Fasl Hakkında, Divan Sahibi Hakkında, Sultanlara Nasihat Hakkında, İskender ve Aristo Hikâyesi, Hasbihal-nâme). Birinci Bölüm: Aşıkların Vasfı. İkinci Bölüm: Âşığın ve Maşûkun Durumu. Üçüncü Bölüm: Âşıkların Sıfatları. Dördüncü Bölüm: Aşkın Beyanı. Beşinci Bölüm: Aşkta İnsanın Kâmil Olması. Altıncı Bölüm: Sevgilinin Şevkinin Beyanı. Yedinci Bölüm: Aşkın Üstünlükleri. Sekizinci Bölüm: Maşûk ile Sohbet. Dokuzuncu Bölüm: Aşkın Hakikatinin Beyanı. Onuncu Bölüm: Kitabın Sonu. Eserin her bölümünde ilâhî aşk ile ilgili düşüncelerini ifade eden müellif ayet ve hadislerden, Ebu Bekr Şiblî, Necmüddîn-i Kübrâ, Ruzbîhân Baklî, İmâm Gazzâlî, Bâbâ Kûhî ve Mecdüddîn-i Bağdâdî gibi mutasavvıfların hikâyelerinden istifade etmiştir. ʿUşşâḳnâme’den etkilenen Evhadüddîn-i Merâgî, Ubeyd-i Zâkânî, İmâd-i Fakîh gibi şairler bu türden eserler yazmışlardır. Irâkî’nin bu eserinde Ahmed-i Gazzâlî’nin Sevânihu’l-Uşşâk adlı mesnevisinin tesiri görünmektedir. Eserin nüshaları; Süleymaniye Kütüphanesi (Nuruosmaniye, nr. 4195), İstanbul Nadir Eserler Kütüphanesi (FY. 538/ 593), Tahran Meclis Kütüphanesi'nde (nr. 963) bulunmaktadır.
ʿUşşâḳnâme üzerine Gökhan Çetinkaya tarafından 2014 yılında yüksek lisans tezi hazırlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Mağribî (Irakî), İbrahim Bin Şehriyar”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/magribi-iraki-ibrahim-bin-sehriyar
Eserden Örnekler
‘Işk mî gûyedem ki ey tâleb
Çâk zen tîlsân ve hırke besûz
...
‘Işk zı evsâf-i kergâr-i yekîst
‘Âşık û ‘ışk û hus yâr-i yekîst (Çetinkaya 2016: 55)
Kaynakça
Alkan, Ercan (hzl.) (2011). Lemaʿât Aşka ve Âşıklara Dair/ Tercüme ve Şerh Ahmed Avni Konuk. İstanbul: İlk Harf Yay.
Bilgin, Orhan (1995) “Fahreddîn-i Irâkî”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 84-86.
Çetinkaya, Gökhan (çev) (2016). Fahruddîn-i Irâkî/ Âşıklar Kitabı/ Uşşaknâme. İstanbul: Büyüyenay Yay.
Nesrin Muhteşem (nşr.) (1372). Mecmûâ-i Âsâr-i Fahreddîn-i Irâkî. Tahran: İntişârât-i Zevvâr.
Zebîhullâh Safâ (1373). Târîh-i Edebiyyât der Îrân. Tahran: İntişârât-i Firdevs.
Zehrâ Hânlerî (1348). Ferheng-i Edebiyyât-ı Fârsî. Tahran.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | LEMA'ÂT (MAĞRİBÎ, IRAKÎ) | Mağribî (Irakî), İbrahim bin Şehriyar | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
2 | DİVÂN (MAĞRİBÎ, IRAKÎ) | Mağribî (Irakî), İbrahim bin Şehriyar | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
3 | ISTILÂHÂT-I SUFİYYE (MAĞRİBÎ, IRAKÎ) | Mağribî (Irakî), İbrahim bin Şehriyar | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
4 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
5 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
6 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
7 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
8 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
10 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
12 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
13 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle |