- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı
- Eser Yazılış Tarihi:1116/1704-1118/1706
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:11/04/2022
TUHFETÜ'Z-ZEVRÂ
Bağdat'ta medfun velileri ve din büyüklerini anlatan eserKâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi (d. 1059/1649-50 - ö. 10 Zilkade 1136/22 Temmuz 1724)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kâmî mahlasını kullanan Edirneli Mehmed Efendi’nin (d. 1059/1649-50 - ö. 10 Zilkade 1136/22 Temmuz 1724) Bağdat’ta medfun velileri ve din büyüklerini anlattığı manzum eseri. Şair eserini Bağdat'ta kadıyken yazmıştır. Kâmî, 20 Rebiülahir 1116/22 Ağustos 1704- 1 Cemaziyelahir 1118/11 Ağustos 1706 tarihlerinde Bağdat kadılığında bulunduğuna göre eser de bu tarih aralığında yazılmış olmalıdır. Eserin ismi Vakâyı‘u’l-fuzalâ (Şeyhî 1989: IV-567), Sicill-i Osmanî (Mehmed Süreyya 1308: 73), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri’nde (Babinger 1982: 281) sehven Tuhfetü’l-Vüzerâ olarak yazılmıştır; halbuki mesnevinin adında geçen Zevra, Bağdat’ın isimlerinden biridir.
Bağdat’ta medfun veliler ile din büyüklerini anlatan ve 26 başlıkta 581 beyitten oluşan Tuhfetü’z-Zevrâ'da, mesnevi nazım şekli ve aruzun "mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün" kalıbı kullanılmıştır. Eser, tevhid, na‘t ve dört halife övgüsünün ardından sebeb-i te'lif bölümüyle devam eder. Bu bölümlerden sonra babasının yetmiş yıl önce Bağdat’a geldiği, burada gördüğü rüyanın bir pir tarafından bir oğlunun doğacağı, Bağdat’a kadı olacağı şeklinde yorumlandığı ve bu rüyanın yetmiş yıl sonra gerçekleştiğini anlattığı “der-Vâkı‘a-i Peder be-Bağdad” başlıklı bölüm yer alır. Daha sonra Bağdat ve civarında medfun olan Hz. Hüseyin, İmam Kâzım, İmam Asker, İmam-ı A‘zam, Şeyh Şiblî, Ebü’l-Hüseyin Nuri, Şeyh Bişr-i Hafî, Ebü’n-Necib-i Arif, Cenâb ı Cîlî, Şihâb-ı Sühreverdî, Şeyh Aziz-i Tâyî, Aziz-i Maruf, Cüneyd-i Bağdadî, Cenab-ı Mansur, Cenâb-ı Behlül ve İmam Hanbel hakkında kısa bilgiler verilir.
Dîvân’ın sonunda yer alan Tuhfetü’z-Zevrâ mesnevisi (Erişen 1998: 328-367), müstakil olarak da yayımlanmıştır (Yıldırım 2000: 81-110). Bu yayında sadece Millet Yazma Eser Kütüphanesi’nde AE Mnz 373 olarak kayıtlı yazma nüsha (vr. 1b-16a) kullanılmıştır (Yıldırım 2000: 81-82). Bunun dışında Tuhfetü’z Zevrâ Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi’nde 22 Sel 2136 (v. 90b-99a) ve İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde TY 2839 (v. 115b-119b, bu nüshada son 450 beyit eksiktir) numaralarıyla kayıtlı Dîvân nüshalarında da mevcuttur.
Şairin biyografisi için bk. "Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kami-edirneli-mehmed-kami-efendi
Eserden Örnekler
Der-Hâtime-i Riyâz-ı Züvvâr
Kâmî yeter eyledün seyâhat
Bagdâd velîlerin ziyâret
Buldun bu zemîni nâ-gehâni
Mânende-i genc-i şâygâni
El-hak bu eserde bî-riyâsın
Vassâf-ı kibâr-ı evliyâsın
Erzân-ı harîd olur yerinden
Gel câ’ize iste her birinden
Ammâ ki degül metâ‘-ı dünyâ
Alma gevher yirine mînâ
Âhir demde inâyet iste
Her birinden şefâ‘at iste
Esdükçe nesîm-i lutf-ı Sübhân
Merkadleri ola bâg-ı rıdvân
Varmak lâzım degül o câya
Bunı okımak ider kifâye
Maksûd senâlarıdur ancak
Rahmetle du‘âlarıdur ancak
İnkâr derûna bulmasın yol
Sıdk ile muhibb-i evliyâ ol
Çünkim idesin velîyi ikrâr
Hâzır bu velîlerün nesi var
İnkârun ise netîce hâli
Tekzîb-i selef olur misâli
Her birisi bir velî-i âgâh
Râzî ola cümlesinden Allâh (Erişen 1998: 367).
Kaynakça
Babinger, Franz (1982). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (çev. Prof. Dr. Coşkun Üçok). Ankara: KTB Yay.
Erişen Yazıcı, Gülgün (1998). Edirneli Kami ve Divanının Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Mehmed Süreyya (1308 [1891]). Sicill-i Osmanî Yahut Tezkire-i Meşâhîr-i Osmaniyye. c. 4. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Yıldırım, Ali (2000). “Kâmî’nin Tuhfetü’z-Zevrâ Adlı Mesnevîsi”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5: 81-110.
Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ. İstanbul: Çağrı Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (KÂMÎ) | Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi | Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı |
Görüntüle | ||
2 | BEHCETÜ'L-FEYHÂ | Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi | Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı |
Görüntüle | ||
3 | FÎRÛZ-NÂME (KÂMÎ) | Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi | Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı |
Görüntüle | ||
4 | ÂSAF-NÂME (KÂMÎ) | Kâmî, Edirneli Mehmed Kâmî Efendi | Prof. Dr. Gülgün Erişen Yazıcı |
Görüntüle | ||
5 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
6 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
12 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
13 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |