TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ
manzum sözlük
Mehmed Sabrî (d.?- ö.?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mehmed Sabrî (d.? / ö.?) tarafından kaleme alınmış Bulgarca-Türkçe manzum sözlük. Tezkire ve ansiklopedik kaynaklarda Mehmed Sabrî hakkında herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Eserin yazarına dair tek bilgi kaynağı, yazarın sunduğu dilekçeye cevaben verilen ve eserin basılmasına izin mahiyetinde olan 1296/1879 tarihli muvakkat ruhsatnamedir. Bu belgede yazarın Sofya göçmeni olduğu bilgisi verilmektedir. Muvakkat ruhsatnamede yazarın adı Mehmed Sabrî’dir. Fakat eserin 1879 tarihli baskısında “Müellifi Mustafa Sabrî” ifadesi yer almaktadır. Uğur Gürsu bu çelişkinin sebebini yazarın müstear isim kullanma isteği veya matbaa hatası olabileceğini belirtir (2020: 11).

Mehmed Sabrî’nin Tuhfetu Sabrî an-Lisâni Bulgarî adlı eseri Moralı Karayılan-zâde Mehmed Emin Sabrî (d. 1182/1768 - ö. 1229/1814)’nin Tuhfe-i Sabrî adlı eseriyle karıştırılmıştır. Bu karışıklığın kaynağı İbnülemin Mahmut Kemal’in Son Asır Türk Şairleri adlı çalışmasında verdiği bilgilere dayanmaktadır. İbnülemin, kütüphanesinde Tuhfetu Sabrî an-Lisâni Bulgarî adlı manzum bir lügat olduğunu fakat bu eserin basım yeri ve yılı hakkında bilgi verilmediğini belirttikten sonra eserin Anadolulu Sabrî’ye ait olabileceğini düşündüğünü vurgular (İnal 2002: 1990). Bu bilgiden hareketle bazı araştırmacılar da Mehmed Sabrî’nin manzum sözlüğünün Moralı Sabrî’ye ait olduğu bilgisini vermişlerdir. Fakat Moralı Sabrî’nin Dîvân’ı üzerine hazırlanan yüksek lisans tez çalışmalarında kütüphane künyesi verilen Tuhfe-i Sabrî’yi incelediğimizde eserin Farsça-Türkçe manzum sözlük olduğu görülmektedir (Uz 2009: 5; Coşkun 2013: 14). Oysa Sofyalı Mehmed Sabrî’nin eseri Bulgarca-Türkçe bir sözlüktür. Yine Moralı Sabrî’nin Dîvân’ı ve Tuhfe-i Sabrî adlı eserlerini tek kitap halinde yayınlayan Hikmet Feridun Güven de bu eserin Sofyalı Sabrî’ye ait olamayacağını belirtir (2014: 42). Uğur Gürsu da Mehmed Emin Sabrî’nin 1814’te vefat ettiğini, Sofyalı Mehmed Sabrî’nin ise kitap basımı için bizzat dilekçe verdiği 1879 tarihli muvakkat ruhsatnameden anlaşıldığı fikrinden hareketle Tuhfetu Sabrî an-Lisâni Bulgarî adlı eserin Moralı Sabrî’ye ait olamayacağını vurgulamıştır (2020: 11). 44 sayfadan oluşan eser, her sayfasında 16 mısra yer alacak şekilde hazırlanmıştır. Her satırında 3 Bulgarca kelimenin Türkçe karşılıkları verilen eserde yaklaşık 1800 Bulgarca kelime ve bunların Türkçe karşılıklarına yer verilmiştir (Gürsu 2020: 13).

Eser, Uğur Gürsu tarafından Tuhfe-i Sabrî an Lisân-i Bulgarî adıyla yayımlanmıştır (2020).

Eserden Örnekler


Buzluya di (ledevo) giyâh (seno) (tris) dimek sâz

Erken (rano) hâsıl (viredno) (muhlus) dimek hilaz


Gec (kasno) kolay (lesno) (ne çini) dir yaramaz

(Miritvinya) kovus yer (omara) pus (yasno) dimek ayaz (Gürsu 2020: 60).

.....

Bu Bulgarlardan dostluk uma

Fıstıķ bâdem ile hurmâ


Ne mikdâr zemm eyler isem değil hilâf

İsmi olmayanlardan yahni şûrbâ biri pilaf (Gürsu 2020: 96).

Kaynakça


Belli, Handan. (2010). Sabrî (Seyyid Muhammed Emin) Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Coşkun, Ferdi. (2013). Sabrî (Mehmet) Divanı Edisyon-Kritik-İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.

Gürsu, Uğur. (2020). Tuhfe-i Sabrî an Lisân-ı Bulgarî. İstanbul: ATİ Yay.

Güven, Hikmet Feridun (2014). Mehmet Emin Sabrî Divan-ı Sabrî ve Tuhfe-i Sabrî. Ankara: Gazi Kitabevi.

İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2002). Son Asır Türk Şâirleri. (Haz. İbrahim Baştuğ). Ankara: AKMB Yay., IV, 1988-1991.

Uz, Özkan (2009). Sabrî Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Uz, Özkan. "TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfetu-sabri-an-lisani-bulgari. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (SABRÎ) Sabrî, Karayılan-zâde Seyyid Mehmed Emin Dr. Öğr. Üyesi HANDAN BELLİ
Görüntüle
2 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
3 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
4 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
5 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle
11 ERZURUM LEHÇESİ SÖZLÜĞÜ (ABDÎ) Abdî, Şebinkarahisarlı Prof. Dr. İsrafil Babacan
Görüntüle