Şehrî-zâde Mehmed Sa'îd Efendi’nin (d. 1133/1720-1721 - ö. 1178/1764-1765) biyografi tarzında yazdığı eser. Araştırıcı ve derleyici bir yazar olup tarih, biyografi, edebiyat başta olmak üzere birçok alanda 30’dan fazla eser veren Şehrî-zâde’nin bu eseri 197 varaktan meydana gelmektedir. Tuhfetü'l-Mustafâviyye’nin bilinen tek nüshası olup, müellifin kendi el yazması olan bu nüsha, Kahire’de Dârü’l-kütübi’l-kavmiyye’de (nr.45/555; mikrofilm, nr. 11.743) bulunmaktadır (Bilici 2010: 472). Eser 1746-1750 yıllarında kaptanıderyalık yapan Kaptanıderya Şehsuvar-zâde Mustafa Paşa’nın isteği üzerine yazılmış olup ona armağan edilmiştir (Özen 1975: 144).

Besmele ile başlayan eserin giriş kısmında hamdele ve salveleden sonra eserin te’lif sebebi yazılmış ardından dönemin padişahı Sultan Mahmud Han’a ve eserin armağan edildiği Mustafa Paşa’ya medhiye yazılmıştır. Tuhfetü'l-Mustafâviyye’de müellif, kaynak olarak en çok Kâtip Çelebi’nin Tuhfetü'l-Kibâr Fî Esfâri'l-Bihâr eserinden istifade etmiş, bununla beraber kendi eserlerinin de bulunduğu 23 ayrı kaynaktan da yararlanmıştır.

Müellif, eserde ilk olarak dört halife dönemi denizcilik faaliyetlerini anlatmış, daha sonra Emeviler dönemi denizcilik faaliyetleri ve diğer İslam devletlerinin denizcilik faaliyetlerinden genel hatlarıyla bahsetmiştir. Devamla Osmanlı denizcilik tarihini ve Osmanlıda tersaneciliğin gelişim tarihini Osmanlı padişahlarına göre dönemlere ayırarak genel hatlarıyla anlatmıştır. Eserin ana konusunu Osmanlı Devleti’ndeki kaptanıderyaların hayatı oluşturmaktadır. Eserde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1704’e kadarki 79 kaptanıderyanın hayatlarından bahsedilmektedir. İlk olarak Baltaoğlu Süleyman Bey’in hayatı anlatılırken son olarak da Baltacı Mehmed Paşa’nın hayatı anlatılmıştır. Bazı kaptanıderyaların hayatları muhtasar, bazılarınınki ise çok detaylı olarak anlatılmıştır. Kaptanıderyaların hayatları anlatılırken dönemlerinde vuku bulan ve Osmanlı denizcilik tarihinde önemli yeri olan olay ve faaliyetler detaylı bir şekilde ele alınmıştır (Adlığ 2020a: 59).

Eserin birçok yerinde Arapça ve Farsça deyimler, atasözleri, veciz ifadeler ve şiirlere de yer verilmiştir. Anlatımda sade nesirle beraber süslü nesir de kullanılmıştır. Konular anlatılırken şiirlere oldukça fazla yer verilmesi konuları akıcı kılmış, ayrıca konuların izahında birçok yerde ayet ve hadislerden yararlanılmıştır (Adlığ 2020a: 70).

Eser, Davut Adlığ tarafından önce doktora tezi olarak çalışılmış (2020b), daha sonra kitap olarak yayımlanmıştır (2020a).

Müellifin biyografisi için bk. "Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi