TUHFETÜ'L-HAKÎR (MUHİBBÎ, CELAL)
mevlid
MUHİBBÎ,Celal (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tuhfetü'l-Hakîr, Celâl Muhibbî’nin mevlid türündeki eseri. Mesnevi nazım şekliyle aruzun fâilâtun fâilâtun fâilun kalıbıyla yazılmış yaklaşık 1800 beyitlik bir eser. Daha önce eserle ilgili verilen bilgilerde eserin adından bahsedilmemiştir. Eserin adı metinde 31. beyitte “Tuhfetü’l-Hakîr”dir. "İllâ ol şah şevkine her bir fakîr /Tâkatince didi Tuhfetül-hakîr"  (Bilge 2014: 46). Ayrıca eserin isminin ebced hesabıyla değeri eserin yazılış tarihini de vermektedir. Eserin adının ebced hesabıyla karşılığı H.841’e tekabül etmektedir. O hâlde eserin yazılış tarihi M. 1437/38’dir. Bizim bu tespitimizle Vasfi Kocatürk'ün eserin yazılış tarihi hakkındaki söyledikleri de uyuşmaktadır. Kocatürk, Muhibbî’nin, Emir Sultân’ın müridi olduğunu ve buna göre 15. yy’da yaşadığını söylemiştir. Emir Sultân (ö. 1430) Muhibbî’nin şeyhidir. Muhibbî "Mevlid"ini şeyhinin ölümünden sonra yazmıştır. Şu halde mevlidinin te’lifi, tahminen on beşinci yüzyıl ortalarına düşmektedir (Kocatürk 1970: 264).

Eser, Ahmedi'nin, Süleyman Çelebi'nin mevlidlerinden sonra yazılmış bir eserdir. Bu anlamda Türk edebiyatındaki mevlit türündeki ilk eserlerden sayılabilir. Muhibbî’nin eseri mevlit metinleri içerisinde diğer mevlitlere göre hacimli bir eser sayılır. Eser diğer birçok mevlitte olduğu gibi besmele, hamdele, salvele ve sebeb-i teliften sonra nûr-ı Muhammedî'nin yaratılması safhaları, Hz. Muhammed'in ana rahmine düşüşü, doğumu, melekler ile huriler tarafından ziyaret edilmesi, annesinin ölümü, çocukluk ve gençliği, Allah tarafından davet edilmesi ve miraç mucizesi, bazı mucizeleri, savaşları, veda hutbesi ve öleceğini ashabına bildirerek hastalanması, vefatı, defni gibi bölümlerden oluşmaktadır.

Eserin diline sade ve anlaşılır diyebiliriz. Muhibbî, eserini halkın anlayacağı bir dille oluşturmaya özen göstermiştir. Bunu "Mevlid"inde bizzat kendisi de belirtmektedir: "Şöyle açuk söyle ümmi anlasun/Ehl-i irfân işidüben tanlasun"(Bilge 2014: 50)

Eserin nüshaları hakkında Vasfi Mahir Kocatürk, Necla Pekolcay, Hasan Aksoy, Alim Yıldız gibi araştırmacılar bilgi vermiştir. Bu konuda en kapsamlı bilgiyi Mehmet Fatih Köksal, Mevlidnâme (Köksal 2011:28) adlı eserinde Muhibbi Mevlidi’nin üç nüshasını da göstererek vermiştir. Nüshalardan biri de Mehmet Fatih Köksal’ın şahsi kütüphanesindedir. Eserin tespit edilen nüshaları şunlardır: Süleymaniye Kütüphanesi Laleli 3756, Milli Kütüphane Yz A 3807/2, Mehmet Fatih Köksal Özel Kütüphanesi 140/1, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi Yz. 21620.

Şairin biyografisi için bk. "Muhibbî, Celal", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/muhibbi-celal.



Eserden Örnekler


Hâzâ Kitâbu Muhibbî Mevlûdu'n-Nebî 'Aleyhi's-Selâm

(Mevlid)

...

İllâ ol şah şevkine her bir fakîr

Tâkatince didi Tuhfetül-hakîr


Gülşeninde bülbüli çok serverün

Ümmetisenüz yolına ser virün

Cânda Ahmed şevki durur cûş iden

Hazret-i Hakk emridür hem söyleden


Yoksa menim nice mikdar dem ola

Serverün sözleri dilüme gele


Hazret-i Sultân Buhârî himmeti

İrdi bana virdi akla kuvveti                     (Bilge 2014: 46-47)

Kaynakça


Aksoy, Hasan (2007). “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”. Türkiye Araştırmaları Dergisi (TALİD), Eski Türk Edebiyatı. C. 5. 9: 323-332.

BİLGE, Bestami (2014).Celâl Muhibbî Mevlidi: Tuhfetü’l-Hakîr (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.

Celâl Muhibbî. Mevlûd. Süleymaniye Kütüphanesi (Laleli). No. Yz. 3756.

Celâl Muhibbî. Mevlûd. Cumhuriyet Üni. İlahiyat Fak. Kütüphanesi. No. Yz. 21620

Celâl Muhibbî. Mevlûd. M. Fatih Köksal Özel Kütüphanesi. Yz. 140/1.

Celâl Muhibbî. Mevlûd. Milli Kütüphane. No. Yz. A 3807/2

Ceyhan, Âdem (2000). “Süleyman Nahîfî’nin Mevlidü’n-nebî Mesnevisi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 14: 89.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.

Köksal, Mehmet Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.

Pekolcay, Neclâ (1967). İslâmi Türk Edebiyatı. İstanbul: Cağaloğlu Yay.

Atıf Bilgileri


BİLGE, BESTAMİ. "TUHFETÜ'L-HAKÎR (MUHİBBÎ, CELAL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfetu-l-hakir. [Erişim Tarihi: 22 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
2 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
3 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
4 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
5 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
6 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
7 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
8 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
9 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
10 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle