- Yazar Biyografisi (TEİS)
MUHİBBÎ,Celal - Madde Yazarı: Öğr. Gör. BESTAMİ BİLGE
- Eser Yazılış Tarihi:1437/38
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mevlid
- Yayın Tarihi:21/02/2022
TUHFETÜ'L-HAKÎR (MUHİBBÎ, CELAL)
mevlidMUHİBBÎ,Celal (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Tuhfetü'l-Hakîr, Celâl Muhibbî’nin mevlid türündeki eseri. Mesnevi nazım şekliyle aruzun fâilâtun fâilâtun fâilun kalıbıyla yazılmış yaklaşık 1800 beyitlik bir eser. Daha önce eserle ilgili verilen bilgilerde eserin adından bahsedilmemiştir. Eserin adı metinde 31. beyitte “Tuhfetü’l-Hakîr”dir. "İllâ ol şah şevkine her bir fakîr /Tâkatince didi Tuhfetül-hakîr" (Bilge 2014: 46). Ayrıca eserin isminin ebced hesabıyla değeri eserin yazılış tarihini de vermektedir. Eserin adının ebced hesabıyla karşılığı H.841’e tekabül etmektedir. O hâlde eserin yazılış tarihi M. 1437/38’dir. Bizim bu tespitimizle Vasfi Kocatürk'ün eserin yazılış tarihi hakkındaki söyledikleri de uyuşmaktadır. Kocatürk, Muhibbî’nin, Emir Sultân’ın müridi olduğunu ve buna göre 15. yy’da yaşadığını söylemiştir. Emir Sultân (ö. 1430) Muhibbî’nin şeyhidir. Muhibbî "Mevlid"ini şeyhinin ölümünden sonra yazmıştır. Şu halde mevlidinin te’lifi, tahminen on beşinci yüzyıl ortalarına düşmektedir (Kocatürk 1970: 264).
Eser, Ahmedi'nin, Süleyman Çelebi'nin mevlidlerinden sonra yazılmış bir eserdir. Bu anlamda Türk edebiyatındaki mevlit türündeki ilk eserlerden sayılabilir. Muhibbî’nin eseri mevlit metinleri içerisinde diğer mevlitlere göre hacimli bir eser sayılır. Eser diğer birçok mevlitte olduğu gibi besmele, hamdele, salvele ve sebeb-i teliften sonra nûr-ı Muhammedî'nin yaratılması safhaları, Hz. Muhammed'in ana rahmine düşüşü, doğumu, melekler ile huriler tarafından ziyaret edilmesi, annesinin ölümü, çocukluk ve gençliği, Allah tarafından davet edilmesi ve miraç mucizesi, bazı mucizeleri, savaşları, veda hutbesi ve öleceğini ashabına bildirerek hastalanması, vefatı, defni gibi bölümlerden oluşmaktadır.
Eserin diline sade ve anlaşılır diyebiliriz. Muhibbî, eserini halkın anlayacağı bir dille oluşturmaya özen göstermiştir. Bunu "Mevlid"inde bizzat kendisi de belirtmektedir: "Şöyle açuk söyle ümmi anlasun/Ehl-i irfân işidüben tanlasun"(Bilge 2014: 50)
Eserin nüshaları hakkında Vasfi Mahir Kocatürk, Necla Pekolcay, Hasan Aksoy, Alim Yıldız gibi araştırmacılar bilgi vermiştir. Bu konuda en kapsamlı bilgiyi Mehmet Fatih Köksal, Mevlidnâme (Köksal 2011:28) adlı eserinde Muhibbi Mevlidi’nin üç nüshasını da göstererek vermiştir. Nüshalardan biri de Mehmet Fatih Köksal’ın şahsi kütüphanesindedir. Eserin tespit edilen nüshaları şunlardır: Süleymaniye Kütüphanesi Laleli 3756, Milli Kütüphane Yz A 3807/2, Mehmet Fatih Köksal Özel Kütüphanesi 140/1, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi Yz. 21620.
Şairin biyografisi için bk. "Muhibbî, Celal", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/muhibbi-celal.
Eserden Örnekler
Hâzâ Kitâbu Muhibbî Mevlûdu'n-Nebî 'Aleyhi's-Selâm
(Mevlid)
...
İllâ ol şah şevkine her bir fakîr
Tâkatince didi Tuhfetül-hakîr
Gülşeninde bülbüli çok serverün
Ümmetisenüz yolına ser virün
…
Cânda Ahmed şevki durur cûş iden
Hazret-i Hakk emridür hem söyleden
Yoksa menim nice mikdar dem ola
Serverün sözleri dilüme gele
Hazret-i Sultân Buhârî himmeti
İrdi bana virdi akla kuvveti (Bilge 2014: 46-47)
Kaynakça
Aksoy, Hasan (2007). “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”. Türkiye Araştırmaları Dergisi (TALİD), Eski Türk Edebiyatı. C. 5. 9: 323-332.
BİLGE, Bestami (2014).Celâl Muhibbî Mevlidi: Tuhfetü’l-Hakîr (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.
Celâl Muhibbî. Mevlûd. Süleymaniye Kütüphanesi (Laleli). No. Yz. 3756.
Celâl Muhibbî. Mevlûd. Cumhuriyet Üni. İlahiyat Fak. Kütüphanesi. No. Yz. 21620
Celâl Muhibbî. Mevlûd. M. Fatih Köksal Özel Kütüphanesi. Yz. 140/1.
Celâl Muhibbî. Mevlûd. Milli Kütüphane. No. Yz. A 3807/2
Ceyhan, Âdem (2000). “Süleyman Nahîfî’nin Mevlidü’n-nebî Mesnevisi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 14: 89.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.
Köksal, Mehmet Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Pekolcay, Neclâ (1967). İslâmi Türk Edebiyatı. İstanbul: Cağaloğlu Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
2 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
3 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
4 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
5 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
7 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
9 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
10 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle |