- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şem'î, Mustafa - Madde Yazarı: Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı
- Eser Yazılış Tarihi:986/1578-1579
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:02/01/2022
TUHFETÜ'L-ÂŞIKÎN (ŞEM'Î)
mensur tasavvufi eserŞem'î, Mustafa (d. ?/? - ö. 1009/1602'den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mustafa Şem’î’nin tasavvufi konuları anlattığı ve Türkçe kaleme aldığı mensur eseri. Mustafa Şem’î’nin yazdığı birçok şerh ve tercüme çalışmasına mukabil Tuhfetü’l-‘Aşıkîn onun tek telif eseridir. Eser, çeşitli tasavvufi konuların anlatıldığı otuz babdan oluşmaktadır. Kitabın sebeb-i telif bölümünde devrin hükümdarı III. Murad (ö. 1595)’a sunulduğu belirtilmektedir. Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa Bölümünde bulunan ve büyük bir ihtimalle müellif hattı olduğu anlaşılan nüshanın ketebe kaydında eserin 986/1578-1579 telif edildiği bilgisi mevcuttur.
Eserin giriş kısmında sırasıyla tevhid, münâcât, na’t, dönemin hükümdarı III. Murad’a yazılmış medhiye, sebeb-i telif ve dua bölümlerine yer verilmiştir. Şem’î, dua bölümünden sonra ise kitapta bulunan otuz bab ve bu bablarda işlenen konuların başlıklarını verir. Bunlar; akıl, ilim, imân-İslâm, marifet-ârif, niyet-edeb, mevize-nasîhat, zühd-vera’, muhabbet-aşk, tahâret-salât, zekât-sadaka, savm-cû’, hac-umre, cihâd-mücâhede, cûd-buhl, hilm-afv, gazab-hayâ, havf-recâ, tevbe-tâ’ib, inâbet-istiğfâr, fakr-gınâ, teslîm-rızâ, ihlâs-riyâ, nefs-rûh, uzlet-halvet, evliyâ-kerâmât, tekebbür-tevekkül, sabr-şükr, hamd-kanâ’at, istikâmet-emr-i ma’rûf, afiyet-belâ, adl-zulm’dur.
Şem’î şerhlerinde olduğu gibi Tuhfetü'l-Âşıkîn'i de kalem alırken birçok kaynaktan faydalanmıştır. Ayet, hadis, din ve tasavvuf kitapları Şem’î’nin eserini yazarken başvurduğu başlıca kaynaklardır. Eserin Süleymaniye Kütüphanesi’nde iki, Bosna Gazi Hüsrev Kütüphanesi’nde ise bir adet nüshası bulunmaktadır.
Eser üzerine Önder (2016) ve Usta’nın (2017) birer yüksek lisans çalışması mevcuttur.
Şarihin biyografisi için bk. “Şem’î Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-mustafa
Eserden Örnekler
Evvelki bâb ‘akl beyânındadur. Erbâb-ı ‘ukûl ve ashâb-ı nukûl takrîr-i kelâm ve tebyîn-i merâm idüp dimişlerdür ki ‘akl bir cevher-i muzîdür ya’ni ziyâ viricidür. Hakk sübhanehu ve te’alâ anı dimâğda halk idüp nûrını kalbde kodı tâ ki anunla mugâyebâtı vesâyit ile ve mahsûsâtı müşâhede ile idrâk eyleye. Kütüb-i mu’teberede mestûrdur ki hazret-i Bârî yârî idüp hazret-i Âadem’i ‘aleyhi’s-selâm künc-i ‘ademden genc-i vücûda getürdüklerinde hazret-i Cibrîl’i ‘akl u îmân ü hayâ ile hazret-i Âdem’e gönderüp hazret-i Cibrîl dahı üçini hazret-i Âdem’e getürüp [...] (Yaşar 2013: 177-178).
Kaynakça
Bursalı Mehmet Tahir (1972). Osmanlı Müellifleri. hzl. Ali Fikri Yavuz ve İsmail Özen. İstanbul: Meral Yay.
Öztürk, Şeyda (2007). Şem’î’nin (15-16 YY.) Mesnevi Şerhi (İlk Türkçe Tam Mesnevi Şerhi). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Usta, Seda (2017). XVI. Asır Osmanlı Mutasavvıfı Şem’î Efendi’nin Tuhfetü’l-Âşıkîn İsimli Eser (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Yaşar, Önder (2016). Şem’î Şem’ullâh’ın Tuhfetü’l-Âşıkîn Adlı Eseri (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞERH-İ MANTIKU'T-TAYR (ŞEM'Î MUSTAFA) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. Muhittin Turan |
Görüntüle | ||
2 | MESNEVÎ ŞERHİ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. tolga öntürk |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ DÎVÂN-I HÂFIZ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE |
Görüntüle | ||
4 | GÜLİSTAN ŞERHİ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE |
Görüntüle | ||
5 | ŞERH-İ BAHÂRİSTÂN (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ PEND-NÂME/SA'ÂDET-NÂME/TERCEME-İ PEND-NÂME (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Dr. Öğr. Üyesi deva Özder |
Görüntüle | ||
7 | MAHZENÜ'L-ESRÂR ŞERHİ (ŞEM'İ) | Şem'î, Mustafa | Prof. Dr. Mahmut Kaplan |
Görüntüle | ||
8 | BÛSTAN ŞERHİ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
9 | TUHFETÜ'L-AHRÂR ŞERHİ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
10 | SUBHATÜ'L-EBRÂR ŞERHİ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ DÎVÂN-I ŞÂHÎ (ŞEM'Î) | Şem'î, Mustafa | Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
13 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
14 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
15 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
16 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
17 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
18 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
20 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
21 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |