TUHFETÜ'L-ÂŞIKÎN (ŞEM'Î)
mensur tasavvufi eser
Şem'î, Mustafa (d. ?/? - ö. 1009/1602'den sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mustafa Şem’î’nin tasavvufi konuları anlattığı ve Türkçe kaleme aldığı mensur eseri. Mustafa Şem’î’nin yazdığı birçok şerh ve tercüme çalışmasına mukabil Tuhfetü’l-‘Aşıkîn onun tek telif eseridir. Eser, çeşitli tasavvufi konuların anlatıldığı otuz babdan oluşmaktadır. Kitabın sebeb-i telif bölümünde devrin hükümdarı III. Murad (ö. 1595)’a sunulduğu belirtilmektedir. Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa Bölümünde bulunan ve büyük bir ihtimalle müellif hattı olduğu anlaşılan nüshanın ketebe kaydında eserin 986/1578-1579 telif edildiği bilgisi mevcuttur.

Eserin giriş kısmında sırasıyla tevhid, münâcât, na’t, dönemin hükümdarı III. Murad’a yazılmış medhiye, sebeb-i telif ve dua bölümlerine yer verilmiştir. Şem’î, dua bölümünden sonra ise kitapta bulunan otuz bab ve bu bablarda işlenen konuların başlıklarını verir. Bunlar; akıl, ilim, imân-İslâm, marifet-ârif, niyet-edeb, mevize-nasîhat, zühd-vera’, muhabbet-aşk, tahâret-salât, zekât-sadaka, savm-cû’, hac-umre, cihâd-mücâhede, cûd-buhl, hilm-afv, gazab-hayâ, havf-recâ, tevbe-tâ’ib, inâbet-istiğfâr, fakr-gınâ, teslîm-rızâ, ihlâs-riyâ, nefs-rûh, uzlet-halvet, evliyâ-kerâmât, tekebbür-tevekkül, sabr-şükr, hamd-kanâ’at, istikâmet-emr-i ma’rûf, afiyet-belâ, adl-zulm’dur.

Şem’î şerhlerinde olduğu gibi Tuhfetü'l-Âşıkîn'i de kalem alırken birçok kaynaktan faydalanmıştır. Ayet, hadis, din ve tasavvuf kitapları Şem’î’nin eserini yazarken başvurduğu başlıca kaynaklardır. Eserin Süleymaniye Kütüphanesi’nde iki, Bosna Gazi Hüsrev Kütüphanesi’nde ise bir adet nüshası bulunmaktadır.

Eser üzerine Önder (2016) ve Usta’nın (2017) birer yüksek lisans çalışması mevcuttur.

Şarihin biyografisi için bk. “Şem’î Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-mustafa 

Eserden Örnekler


Evvelki bâb ‘akl beyânındadur. Erbâb-ı ‘ukûl ve ashâb-ı nukûl takrîr-i kelâm ve tebyîn-i merâm idüp dimişlerdür ki ‘akl bir cevher-i muzîdür ya’ni ziyâ viricidür. Hakk sübhanehu ve te’alâ anı dimâğda halk idüp nûrını kalbde kodı tâ ki anunla mugâyebâtı vesâyit ile ve mahsûsâtı müşâhede ile idrâk eyleye. Kütüb-i mu’teberede mestûrdur ki hazret-i Bârî yârî idüp hazret-i Âadem’i ‘aleyhi’s-selâm künc-i ‘ademden genc-i vücûda getürdüklerinde hazret-i Cibrîl’i ‘akl u îmân ü hayâ ile hazret-i Âdem’e gönderüp hazret-i Cibrîl dahı üçini hazret-i Âdem’e getürüp [...] (Yaşar 2013: 177-178).

Kaynakça


Bursalı Mehmet Tahir (1972). Osmanlı Müellifleri. hzl. Ali Fikri Yavuz ve İsmail Özen. İstanbul: Meral Yay.

Öztürk, Şeyda (2007). Şem’î’nin (15-16 YY.) Mesnevi Şerhi (İlk Türkçe Tam Mesnevi Şerhi). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Usta, Seda (2017). XVI. Asır Osmanlı Mutasavvıfı Şem’î Efendi’nin Tuhfetü’l-Âşıkîn İsimli Eser (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Yaşar, Önder (2016). Şem’î Şem’ullâh’ın Tuhfetü’l-Âşıkîn Adlı Eseri (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Çınarcı, Mehmet Nuri. "TUHFETÜ'L-ÂŞIKÎN (ŞEM'Î)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfetu-l-asikin-sem-i. [Erişim Tarihi: 03 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞERH-İ MANTIKU'T-TAYR (ŞEM'Î MUSTAFA) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. Muhittin Turan
Görüntüle
2 MESNEVÎ ŞERHİ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. tolga öntürk
Görüntüle
3 ŞERH-İ DÎVÂN-I HÂFIZ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE
Görüntüle
4 GÜLİSTAN ŞERHİ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE
Görüntüle
5 ŞERH-İ BAHÂRİSTÂN (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca
Görüntüle
6 ŞERH-İ PEND-NÂME/SA'ÂDET-NÂME/TERCEME-İ PEND-NÂME (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
7 MAHZENÜ'L-ESRÂR ŞERHİ (ŞEM'İ) Şem'î, Mustafa Prof. Dr. Mahmut Kaplan
Görüntüle
8 BÛSTAN ŞERHİ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
9 TUHFETÜ'L-AHRÂR ŞERHİ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
10 SUBHATÜ'L-EBRÂR ŞERHİ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
11 ŞERH-İ DÎVÂN-I ŞÂHÎ (ŞEM'Î) Şem'î, Mustafa Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı
Görüntüle
12 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
13 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
14 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
15 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
16 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
17 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
18 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
20 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
21 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle