Molla Câmî'nin Tuhfetü’l-Ahrâr isimli eserine Şem‘î Mustafa tarafından 1006/1597'de yapılan ve konuyla ilgili Türkçe kaleme alınan tek şerh olma özelliğine sahip eser. Tuhfetü’l-Ahrâr, Molla Câmî’nin (ö.1492) Heft Evreng adlı külliyatı içerisinde üçüncü sırada yer alan mesnevisidir. Câmî, Tuhfetü’l-Ahrâr adlı yapıtını, Nizâmî-i Gencevî’nin (ö.1214 ?) Mahzenü’l-Esrâr simli mesnevisine nazire şeklinde tanzim etmiştir. Eser tasavvuf yoluna girenlere armağan olup Şeyhi Nasırüddîn Ubeydullâh’a (ö.1490) ithafen kaleme alınmıştır (Öztürk 2011: 101). Mahzenü'l-Esrâr çizgisindeki mesnevilerde "makâle" adı verilen bölümlerin ardından "makâle"deki konuyu pekiştirecek bir hikâyeye yer verilir. Tuhfetü’l-Ahrâr'daki  makâleler âlemin yaratılışı, Âdem’in yaratılışı, İslâm’ın şartları, halvetin önemi, susma ve yerinde konuşmanın değeri, ibadeti uykuya tercih etme, sûfîlerin hâlleri, kibrin zararı, adaletli yönetmenin önemi, zulmün sonuçları, gençlik ve ihtiyarlık, dünyanın geçiciliği, güzellerin güzelliği, aşk ve sadakat, şiiri doğru amaçla kullanma ve babadan oğula nasihatleri ihtiva etmektedir (Erzen 2018: 52). Birçok kaynakta Bursalı Rahmî Çelebi’nin (ö.1567-68) Gül-i Sad-berg adlı mesnevisinin Tuhfetü’l-Ahrâr'a nazire olduğu yönünde bilgi yer almaktadır. Ancak Bursalı Rahmî’nin Gül-i Sad-berg’i üzerine yapılan çalışma, aslında Keşfü’z-Zünûn’daki hatalı bilginin diğer çalışmalarda da aynen tekrar ettiğini ve aslında Gül-i Sad-berg’in, Nizâmî’nin Mahzenü’l-Esrâr adlı mesnevisine nazire olduğunu kanıtlamaktadır (Erişen 1992: 306-315).

Şem'î, Şerh-i Tuhfetü’l-Ahrâr’da diğer şerhleriyle paralel biçimde tercümeye yakın bir yol izlemiştir. Kimi bölümlerde derinlemesine izahatlara girişen şarih, bunu eserin geneline yayamamış, birçok beyti birer cümleyle Türkçeye tercüme etmekle yetinmiştir. Bu yönüyle onun uyguladığı metot şerhten ziyade tercümeye yakındır denilebilir. Şem‘î, yapıtlarında devrin kabul gören klasik şerh metodolojisini uygulamakla beraber sıralama açısından kendisine özgü bazı değişiklikler yapmıştır. Ayrıca başta kendisine ait olmak üzere çok sayıda şiir örneğinin yanı sıra ayet, hadis, kelâm-ı kibar, dua, sûfî sözü, atasözü gibi unsurlara da yer vermiştir. Şarih, diğer şerhleriyle koşut bir yol izlediği Şerh-i Tuhfetü’l-Ahrâr adlı yapıtına hamdele, na't-ı seyyîdü’l-Mürselîn, Medh-i âl ü Evlâd-ı Resûl, Vasf-ı Çâr yâr-ı Güzîn ve Der-Beyân-ı evsâf-ı Hamîde-i Vezir Hasan Paşa bölümleriyle başlamıştır.

Şem‘î, Şerh-i Tuhfetü’l-Ahrâr’ı Sarây-ı Hümâyun Akağalarından, beylerbeyliği, valilik ve İstanbul kaymakamlığı başta olmak üzere birçok önemli görevde bulunmuş ve sadrazamlığa kadar terfi etmiş olan Hadım Hasan Paşa (ö.1598)'ya ithafen kaleme almıştır. Şem‘î, diğer şerhlerinde olduğu gibi bu eserinde de yaşadığı dönemde, bilhassa kendisinin de maruz kaldığı, sosyal ve iktisadi çözülmeler ile çeşitli mesleki bozulmalarla ilgili bilgiler de aktarmış, eserlerinin beceriksiz, cahil müstensihlerin ellerinde can çekiştiğinden dert yanmıştır.

Şerh-i Tuhfetü’l-Ahrâr’ın toplam on üç nüshası mevcuttur. Müellif nüshası bulunmayan eserin Manisa, Nuruosmaniye, Darende, Hacı Mahmud ve Esad Efendi isimli nüshaları ferağ kayıtlarından anlaşıldığı üzere müellif hattından kopya edilmişlerdir. Eser üzerine Mehmet Halil Erzen tarafından bir kitap hazırlanmıştır (2018).

Şarihin biyografisi için bkz. “Şem'î, Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-mustafa