TUHFE-İ ŞERÎFÎ (ŞERÎFÎ)
mesnevi/manzum tecvid
Şerîfî, Muhammed (1185/1771–1260/1844)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muhammed Şerîfî’nin tecvid kurallarını anlattığı dinî mesnevisi. Eser, 1216/1801 yılında kaleme alınmıştır. Mesnevi nazım şekliyle ve aruzun “mefâ‘ilün mefâ‘ilün fe‘ûlün, fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün, fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıplarıyla yazılan eserde 772 beyit yer almaktadır. Eser, 26 varak ve 39 bölümden oluşmaktadır.

Giriş bölümü geleneksel yapıya uygundur. Şair Allah’a hamd ve dua ile padişaha selamet dilekleri ile bu bölümü bitirmiştir. Bu bölümün ardından konunun işlendiği bölüm gelmektedir. Konunun işlendiği bölüm her mesnevide değişkenlik göstermektedir. Şerîfî, son bölümde "Der Nasihat- Li Tâlibü’l-İlm" başlığını kullanmış, 659. beyitle 770. beyit arasını ilim öğrenmek isteyenlere verdiği öğütlere ayırmış; sonra da dua ederek ve yazılış tarihini vererek eserini sonlandırmıştır. Tecvid kaidelerinin anlatıldığı Tuhfe-i Şerîfî’de yazar daha önce tecvid hakkında yazılmış bir kaynak olan İbnü’l-Cezeri’nin Mukaddime-i Cezerî adlı eserinden de faydalanmıştır. Şerîfî, Kurân-ı Kerim’i tecvid kaidelerine uygun bir şekilde okumanın gerekliliğini ayetlerle vurgulamıştır. Dua bölümünden sonraki nasihat beyitlerinde şair, öğrencilere ve onların anne babalarına nasihatlerde bulunmuştur. Erkek evladın mektebe verilmesi, edep erkan öğrenmesi, dersi iyi anlayabilmesi için sabahları tatlı yemesi gerektiği, Kur’ân eğitiminin çok önemli olduğu, dünya malına önem verilmemesi gerektiği, tecvid öğrenmenin önemli olduğu ve bunun için Karabaş tecvidinden başlanması gerektiği, bol bol tekrar etmenin önemi, nesih ve talik yazıyı bilmenin iyi olacağı, ebced hesabının önemli olduğu, Arapça, Rumca bilmek gerektiği, divânî hattını bilmenin önemli olduğu, İmam Birgivî’yi bilmenin önemli olduğu, Fars ilmini özellikle de Molla Câmi’yi bilmek gerektiği, İbrahim Şâhidi Dede’nin en meşhur eseri olan Tuhfe-i Şâhidî’yi bilmek gerektiği, Sudî, Lâmî gibi şairleri, Pend-i Attâr gibi önemli eserleri, Fars dilini, mantık ilminde İsâguci’yi, Hüsâm Katibi, Kul Ahmed’i, Seyyidî’yi, Celâlî’yi bilmek gerektiğinden bahsetmiştir. Hocaların kıymetini bilmenin önemini, anne ve babaya saygılı olmanın gerekliliğini, onların dualarını almanın ne kadar önemli olduğunu, kötü meclislerde bulunmamak gerektiğini belirten Şerîfî, eserini okuyana, dinleyene ve yazana dua ederek sonlandırmıştır. 

Eserin Saadettin Eğri ve Milli Kütüphane (Arşiv nu. 06 Mil Yz FB 476) nüshaları bulunmaktadır. Eserin metin neşri ve tahliliyle ilgili bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Umut Demir 2019).

Şairin biyografisi için bk. “Şerîfî, Muhammed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/serifi-muhammed

Eserden Örnekler


Ba'de Edâ-i Mâ-Hüve'l-Vâcib Şerh-i Cezerî 

Gel bu kez başla o tecvîd sözlerine kıl nazar

Nûr-ı Kur’ân tola kalbe hem ziyâ ola basar


Kim ki mushaf yüzine bakmadı şemʿi görmedi

Kaldı zulmet içre gaflet içre lemʿi görmedi


Ger ne kadr-i âlim olsa kâmil olsa bir ricâl

Bilmese Kur'ân mümeyyiz bilmedi ol hîç makâl


Oldı kâmil ba'zı âlim başladı kıldı nazar

Boldı nûr levlā's-senetân didi lehelek Züfer


Gel berü ey tâlib aldunise bu sözden kasas

Söyleyim tecvîd sözünden tâ gele sana heves (Umut Demir 2019: 106).

Kaynakça


Fındıkoğlu, Z. Fahri (1941). “Erzurum Şairlerinden Şerifî”. Ülkü Dergisi, 17 (100): 309-315.

Kırzıoğlu, M. Fahreddin (1980). “Erzurumlu Şair Mehmed Şerifî ve Pend-i Gülistan’ı”. Köz Dergisi, (5): 3-18.

Kiremitçi, Ferdi (2017). “Klasik Türk Edebiyatı Manzum Nasihatname Geleneğinin Son Hacimli Örneği: Muhammed Şerîfî ve Pend-i Gülistân Mesnevisi”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8 (19): 176-206.

Muhammed b. Ahmed b. Halîl Erzurûmî. Pend-i Gülistân-ı Şerîf. Millî Kütüphane: 3314.

Muhammed Şerîfî, Tuhfe-i Şerîfî. Millî Kütüphane: 06 Mil Yz FB 476.

Muhammed Şerîfî, Tuhfe-i Şerîfî. Saadettin Eğri Nüshası.

Umut Demir, Cansu (2019). Tuhfe-i Şerîfî (İnceleme-Metin-Bağlamlı Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Kiremitçi, Ferdi. "TUHFE-İ ŞERÎFÎ (ŞERÎFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfe-i-serifi-serifi-tees-1256. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 PEND-İ GÜLİSTÂN (ŞERÎFÎ) Şerîfî, Muhammed (1185/1771–1260/1844) Doç. Dr. Ferdi Kiremitçi
Görüntüle
2 DÜRR-İ MANZÛM (ŞERÎFÎ) Şerîfî, Muhammed (1185/1771–1260/1844) Doç. Dr. Ferdi Kiremitçi
Görüntüle
3 MEVLİD (ŞERÎFÎ) Şerîfî, Muhammed (1185/1771–1260/1844) Doç. Dr. Ferdi Kiremitçi
Görüntüle
4 KASÂ’İD (ŞERÎFÎ) Şerîfî, Muhammed (1185/1771–1260/1844) Doç. Dr. Ferdi Kiremitçi
Görüntüle
5 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
6 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
9 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
10 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
11 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle