Tuhfe-i Nâtık, 17. yüzyılın başlarında vefat eden Nâtık’ın  mesnevi nazım biçimiyle kaleme aldığı manzum hac seyahat-nâmesi. Nâtık, söz konusu mesnevisini 1117 / 1705-06 yılında kaleme almaya başlar.  Mesnevi  aruzun “fe'ilâtün mefâ'ilün fe'ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Bununla birlikte mesnevisinin aralarına gazel ve rubailer nazım biçimleri ile şiirler serpiştirmiştir. Şair, 2977 beyit tutan bu eserini Sultan III. Ahmet’e sunar.

Hac farizasını yerine getirmek isteyen şair, Edirne'den başlayarak  durduğu menzilleri, şehirleri, bu şehirlerin mimari yapısını, mescitlerini, ziyaret yerlerini, peygamber ve evliya kabirleri ile orada yaşayan insanların âdet ve geleneklerini  anlatır. Ayrıca  haccın ne şekilde gerçekleştirileceği üzerine de bilgi verir. Sonunda “nesâyih” başlıkları altında hacı adaylarına birtakım nasihatlerde bulunur.  

Nâtık, mesnevisinde önceki yüzyıllara ait kelimeleri çok sık o kullanmaz. Hatta atasözlerine ve deyimlere çok fazla yer vermez.  Bununla birlikte kullandığı kimi deyimler kaynaklarda geçmez. Mesnevinin bir başka dil özelliği de Arapça ve Farsça kelimelerle çok fazla birleşik fiil barındırmasıdır.

Nâtık’ın seyahatnamesi, Nâbî’nin ünlü Tuhfetü’l-Harameyn’i ile aynı konuda olmasından ötürü kimi kaynaklar tarafından onun bir taklidi olarak değerlendirilir. Özellikle Nâbî’nin muhtemelen o dönemde de meşhur olan birkaç şiirinden etkilenmesi dışında başka bir benzerliğe rastlamak güçtür. Nâbî’nin Tuhfetü’l-Harameyn’inin aksine manzum olarak kaleme alınan eser, yolculuk güzergâhı, menzillerin tasvir ediliş biçimi, anlatılan hikâyeler bakımından da orijinaldir.

Tuhfe-i Nâtık, İ. Hakkı Aksoyak tarafından yayınlanmıştır (2020). 

Şairin biyografisi için bk. “Nâtık (Nâtıkî), Edirneli Celilî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/natik-natiki-edirneli-celilizade