TUHFE-İ MAHMÛDİYYE (MEVLÂNÂ MUSANNİFEK)
Pend-nâme
Mevlânâ Musannifek, Alâüddîn Alî bin Muhammed bin Mes’ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî(d. 803/1400 - ö. 870/1470)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tuhfetü’l-Vüzerâ olarak bilinen Tuhfe-i Mahmûdiyye, vezîriâzam Mahmud Paşa’nın isteği üzerine Fatih Sultan Mehmed döneminde Musannifek lakabıyla meşhur olan Alâüddîn Alî b. Muhammed b. Mes‘ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî tarafından Farsça olarak kaleme alınmıştır.

861/1457’de yazılan eserde on bâb ve 10 bölüm bulunmaktadır. 1. Bâb: Bilgi ve ilmin fazileti. 2. Bâb: Emir ve vezirlerin karşılıklı iyi ve güzel ilişkiler kurması, farklı sınıf ve muhtelif taifelerle iyi geçinmesi. 1. Bölüm: Sultan ve padişahların yaşantılarının niteliği. 2. Bölüm: Eski sultanların davranışları ve önceki padişahların nitelikleri. 3. Bölüm: Vezirlerin davranışı. 4. Bölüm: Padişah ve vezirlerin muhtelif taifeler ile geçinme nitelikleri. 3. Bâb: Ahlakı ıslah etme ve Allah’ın istediği ahlakla ahlaklanmak, güzel sıfatlarla süslenmek ve kötü sıfatlardan arınmak 4. Bâb: Cömertlik ve civanmertliğin kıvancı, iyilikseverlik ve yiğitliğin fazilet ve üstünlüğü. 5. Bâb: Günahlardan tövbe etme ve pişmanlık duymanın fazilet ve kıvancı. 6. Bâb: Dilekleri ve amaçları yerine getirmenin fazilet ve kıvancı ve ihtiyaç sahiplerinin hacetlerini temin etmek için çabalamak. 7. Bâb: Rızık verenin hukukunu tanımanın şeref ve fazileti, ihsan ve bağış sahibi olan Allah’a vefa gösterme. 8. Bâb: Dünyanın hakikatini ve vefasızlığını beyan etme, bu fenâ ve bela yurdunun sıkıntı ve eziyetini ifade etme, ölüm gerçeğini ve ona bağlı olan şeyi dile getirme. 1. Bölüm: Dünyanın hakikatini, vefasızlığını ve sonlu oluşunu beyan etme. 2. Bölüm: Ölüm gerçeğini ve ona bağlı olan şeyi beyan etme. 3. Bölüm: Ölümün hikmetini ve faydasını beyan etme. 4. Bölüm: Kabirleri ziyaret etmenin hakikatini beyan etme. 5. Bölüm: İnsanlık ruhlarının mertebelerini beyan etme. 6. Bölüm: Ayrı ayrı işler hakkında. 9. Bâb: İyiliği emredip kötülükten vazgeçirmeye çalışma, dini takviye etme ve milleti rayiç kılma. 10. Bâb: Allah’ın rahmetini, mağfiretinin kemâlini ve şefkatini zikretme. Hâtime. İkinci bâbın dört ve sekizinci bâb altı bölümden oluşmaktadır. Daha çok siyasî öğütlerden oluşan bu eserde şeriat kaidelerine göre ülke yönetmenin önemi vurgulanmıştır. Müellif eserinde ayet ve hadislerden, meşhur Arap ve Fars şairlerin şiirlerinden istifade etmiş, kendi hayat hikâyesini kısaca eserinin sekizinci bâbının altıncı bölümünde beyan etmiştir. Hicri dokuzuncu yüzyılda mensur-manzum olarak yazılan bu eserde 350 Farsça ve 17 Arapça beyit, 54 hikâye, 5 soru, 5 cevap, 7 kâide, 3 nükte, birer nasihat, müşkül, çözümleme ve tenbîh bulunmaktadır.

Müellif eserini yazarken Târih-i Cihânguşâ, Kâbûs-nâme, Siyâset-nâme, Kelîle ve Dimne, Merzbân-nâme ve Gülistân gibi eserlerden istifade etmiştir. Sade ve akıcı olan eserde çok az Arapça kelime ve tabir vardır. Müellif az da olsa Türkçe kelime ve tabirlerden istifade etmiştir. Eserin iki nüshası bulunmaktadır (Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya nr. 002855; Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Emanet Hazinesi, nr. 001342).

Müellifin biyografisi için bk. "Mevlânâ Musannifek, Alâüddîn Alî bin Muhammed bin Mes’ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî", Türk EdebiyatI İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mevlana-musannifek-alauddin-ali

Kaynakça


Emîr Âftâbî, Mînâ Sâdât- Dâdbih, Asgar (1398) “Mu’arrifî, Berresî ve Tahlîl-i Nusha-i Hettî-i Tuhfetü’l-Vüzerâ-i Alî Bistâmî-i Şâhrûdî “Musannifek”, Tefsîr ve Tahlîl-i Metûn-i Zebân ve Edebiyyât-i Fârsî (Dehhodâ). 11/40: 13-41.

Taşdelen, Sinan (2007). Musannifek Alaaddin Ali bin Muhammed’in Mevlana’nın Mesnevîsi ile İlgili Risalesi.  Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Yasaroğlu, M. Kamil (2006). “Musannifek”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 31. Ankara: Diyanet Vakfı Yay. 239-240.  

Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "TUHFE-İ MAHMÛDİYYE (MEVLÂNÂ MUSANNİFEK)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfe-i-mahmudiyye. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TUHFETÜ'S-SELÂTÎN (ALÂÜDDİN) Alâüddin, Alâüddin Alî bin Muhammed bin Mecduddin bin Muhammed bin Mes’ud bin Mahmud eş-Şahrûdî el-Bistâmî Dr. Öğr. Üyesi Arife Ece Evirgen
Görüntüle
2 EL MUHAMMEDİYYE (MEVLÂNÂ MUSANNİFEK) Mevlânâ Musannifek, Alâüddîn Alî bin Muhammed bin Mes’ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
3 ŞERHÜ'L-MİSBAH (MUSANNİFEK) Musannifek, Şeyh Alî b. Muhammed b. Mes‘ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî Araş. Gör. AHMET SAYAR
Görüntüle
4 ŞERHU'L KASÎDE-Tİ'L AYNİYYE (MEVLÂNÂ MUSANNİFEK) Mevlânâ Musannifek, Alâüddîn Alî bin Muhammed bin Mes’ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî Doç. Dr. yasin apaydın
Görüntüle
5 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MUSANNİF (MUSANNİFEK) Mevlânâ Musannifek, Alâeddîn Alî bin Muhammed bin Mes’ûd el-Bistâmî eş-Şahrûdî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
6 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
7 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
8 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
9 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
10 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
12 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
13 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
14 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
15 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle