TUHFE-İ LETÂİF (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL)
fıkra
Halit Ziya Uşaklıgil (d. 1865-ö. 27 Mart 1945)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tuhfe-i Letaif, Halit Ziya Uşaklıgil'in gazetede "Letaif" başlığı altında yayımladığı ve İzmir'de 1308/1890 yılında Hizmet Matbaası tarafından basılan fıkra. Servet-i Fünûn edebiyatının önemli kalemlerinden olan Halit Ziya Uşaklıgil'in İzmir devrine ait kitap, elli altı sayfa uzunluğundadır ve yüz on yedi fıkradan oluşur. Nihan Abir tarafından 2016 yılında İlk Hikâyeler ve Tuhfe-i Letaif başlığıyla yazarın İzmir'de yazdığı ilk hikâyeleriyle birlikte Latin harflerine aktarılan Tuhfe-i Letaif, Halit Ziya Uşaklıgil'in ve çağın mizah anlayışını içermesi bakımından önem arz eder. Eserde Türk toplumunun içinden çıktığı görülen fıkraların yanı sıra yabancı kökenli olduğu anlaşılan fıkralar da vardır. Fakat bunların çeviri vasıtasıyla Türk okuruna sunulduğuna dair kesin bir sonuca varmak zordur. Kitapta kadın konulu letaiflerin dışında kadın-erkek ilişkilerine dair letaifler de yer alır. Sarhoşluk ve cimrilik benzeri insanî durumları mizahla buluşturan letaifler dikkat çeker. Özellikle insan kusurlarının işlendiği letaifler de okurda gülme isteği uyandırır. Genel anlamda kitaptaki latifelerin zamanları belirsizdir. İnsanlar arasında vuku bulan çatışma, anlaşmazlık ve uyuşmazlık gibi durumlar da latifelerin konuları arasındadır. Ayrıca kısalığıyla öne çıkan latifelerde Halit Ziya Uşaklıgil, toplumsal aksaklıklara da vurgu yapar. Halit Ziya Uşaklıgil'in nesir dilinin aksine daha sade ve anlaşılır olan Tuhfe-i Letaif, yeni Türk edebiyatının bu türde yazılmış eserleri arasında gösterilebilir. 

Halit Ziya Uşaklıgil'in biyografisi için bk. "Halit Ziya Uşaklıgil". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/usakligil-halit-ziya.

Eserden Örnekler


Misafir hulûs çakmak istediği ev sahibinin oğlunu dizleri üstünde sıçratarak ve çocuğun keyfini görerek sorar ki:

—Hoşlanıyor musun?

Çocuk:

—Elbette! Zaten eşeğe binmesini pek severim. (Uşaklıgil, 2016: 187) 

İki sarraf arasında...

Biri:

—Bizi daima zemmederler, halbuki bizim aramızda hilekâr ve hırsız olarak ancak iki kişi tanırım.

Diğer:

—Öteki kim? (Uşaklıgil, 2016: 194)

Şapkacı dükkânında...

Müşteri:

—Bu şapka kaça?

Dükkâncı:

—On üç frank.

Müşteri, kemal-i dikkatle muayene ederek:

—Lakin bunun delikleri yok.

Dükkânci:

—Ne deliği?

Müşteri:

—E, buna on üç frank verecek olan kulaklarını nereden çıkarsın? (Uşaklıgil, 2016: 187)


Kaynakça


Asan, Nuray (2017). Yeni Türk Edebiyatında Letaifname. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Çetişli, İsmail (2000). Halit Ziya Uşaklıgil. İstanbul. Şule Yayınları.

Huyugüzel, Ö. Faruk (2004). İzmir'de Dil ve Edebiyat Hareketleri Üzerine Araştırmalar. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını Kent Kitaplığı Dizisi.

Huyugüzel, Ömer Faruk (2010). Halit Ziya Uşaklıgil. 2. b. Ankara: Akçağ Yay.   

İleri, Selim (1981). Uzun Bir Kışın Siyah Günleri. İstanbul. YAZKO Yay.

Kerman, Zeynep (2012), "Halit Ziya Uşaklıgil", İslâm Ansiklopedisi. İstanbul. TDV Yayınları. 

Uşaklıgil, Halid Ziya (2016). İlk Hikâyeler ve Tuhfe-i Letaif(hz. Nihan Abir). İstanbul. Özgür Yayınları. 

Uyguner, Muzaffer (1992). Halit Ziya Uşaklıgil. Ankara. Bilgi Yayınevi. 

Atıf Bilgileri


Karahan, Ali. "TUHFE-İ LETÂİF (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfe-i-letaif-halit-ziya-usakligil. [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GARPTAN ŞARKA SEYYALE-İ EDEBİYE. FRANSIZ EDEBİYATININ NÜMUNE VE TARİHİ. MEDHAL. EZMİNE-I MUTAVASSITA VE 16. ASIR C. I (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Diğer Gülden Vicir
Görüntüle
2 ESRAR-I SERENDİP (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Diğer ALİ ERBAY
Görüntüle
3 BİR MUHTIRANIN SON YAPRAKLARI (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Öğr. Gör. SEVDA ALTUNBAŞ
Görüntüle
4 BIR İZDİVÂCIN TÂRİH-İ MUÂŞAKASI (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Öğr. Gör. SEVDA ALTUNBAŞ
Görüntüle
5 HAML ve VAZ-I HAML (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
6 HİKÂYE (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Diğer Gülden Vicir
Görüntüle
7 MEZARDAN SESLER (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Prof. Dr. Yasemin Mumcu
Görüntüle
8 MENSUR ŞİİRLER (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Prof. Dr. Yasemin Mumcu
Görüntüle
9 NEMÎDE (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Öğr. Gör. Merve Özdemir Çetinkaya
Görüntüle
10 BİR ÖLÜNÜN DEFTERİ (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Öğretmen Pürlen Kaleli
Görüntüle
11 MEBHASÜ'L-KIHIF (HALİT ZİYA) Halit Ziya Uşaklıgil Diğer Seçil Okumuş
Görüntüle
12 HESAP OYUNLARI (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Doç. Dr. Dilek Herkmen
Görüntüle
13 NÂKİL CÜZ I (HALİT ZİYA UŞAKLIGİL) Halit Ziya Uşaklıgil Doç. Dr. Sabahattin Çağın
Görüntüle
14 HÜSAMEDDİN MOLLA (MUSA AKYİĞİTZÂDE) Musa Akyiğitzâde Dr. Öğr. Üyesi Ayşen Uslu
Görüntüle
15 MAVERAÜNNEHİRDE SEYAHAT (ZAHİR BİGİYEV) Zahir Bigiyev Dr. Öğr. Üyesi Ayşen Uslu
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle