Ali Suavi'nin eseri. Yazar, İbn Miskeveyh tarafından Yunancadan Arapçaya tercüme edilen Terceme-i Lugaz-ı Kâbis-i Eflatun isimli eseri ilk kez 1873 yılında Paris’te Türkçe olarak yayımlamıştır. İbn Miskeveyh’in tercümesini eserin orijinaliyle karşılaştıran Ali Suavi, kimi noktalarda çalışmasına çeşitli notlar ilave etmiştir. Eserin orijinalinde yer almayan ve Ali Suavi tarafından ilave edilen bu notlar Arapça kaleme alınmıştır. Kitabın adına dış kapakta Fransızca “Tableau de Sebes ou L’Image de La Vie Humaine” şeklinde, iç kapakta ise Arapça “Lugaz-ı Kabis Sahib-Eflatun” olarak yer verilmiştir.

Çoğunlukla yanlış bir şekilde ünlü Yunan filozof Eflatun’a atfedilen Terceme-i Lugaz-ı Kâbis-i Eflatun, aslında apokrif (dinî metinlerin doğruluğunun şüpheli olduğu durumları tanımlamak amacıyla kullanılan bir ifade) bir metindir. Ali Suavi, Arapçadan tercüme ettiği bu eserine çeşitli ilaveler yapmış, ayrıca Arapça metinde hatalı olan kimi bölümleri Türkçeye aktarırken düzeltmiştir. Yazar, aynı zamanda “Kâbis” isminin Grekçe “Kiyotos”un Arapçalaşmış hâli olduğunu belirtmiş, ardından onun hakkında detaylı bilgiler vermiştir. Eflatun’un arkadaşı ve Socrates’in takipçilerinden olan Kabis, felsefe tarihinin özgün simalarından birisi olarak değerlendirilmiştir.

Ali Suavi, İbn Miskeveyh’in tercümesini İspanya Kraliyet Kütüphanesi’nde bulduğunu, daha sonra eserin orijinaline ulaşarak Arapça tercümesiyle eserin Grekçe orijinal metnini karşılaştırdığını ifade etmiştir. Bu kitabın oldukça eski bir tarihte Arapçaya tercüme edilmesinden ve Arapların felsefî konuları bu kadar yakından takip etmesinden oldukça etkilendiğini ifade eden yazar, bu kadim ulusun daha sonra donuklaştığını ve akıl yolundan uzaklaştığını sözlerine ekler.

Yazarın biyografisi için bk. "Ali Suavi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-suavi