Fuad Paşa’nın Sultan Abdülaziz’in Avrupa seyahati öncesi kaleme alarak sadarete takdim ettiği tezkire. Tarihsiz olmasına rağmen 1867 yılının ilk yarısında yazıldığı tahmin edilen tezkire, yakın tarihimiz hakkındaki bazı gerçekleri açıklığa kavuşturduğu gibi Osmanlı Devleti’nin bekası için alınması gereken birtakım tedbirlerle ilgili önemli tavsiyeleri de ihtiva etmektedir. Tezkire Abdülaziz’in Avrupa seyahatine çıkmasında büyük rol oynamıştır. Bu seyahat, Fransa’da tertip edilen sergi için değil padişahtan önce Paris’e gitmiş olan Rus Çarı II. Aleksandr’ın Osmanlı Devleti aleyhinde oluşturduğu kötü havayı devletin lehine çevirmek için düzenlenmiştir.

Fuad Paşa, seyahate çıkmadan önce girişilecek bazı ıslahatla Rus çarına karşı iyi bir savunma yapılabileceği görüşünde idi. Ona göre Osmanlı Devleti’nin kurtulması için tutulacak tek yol bütün işlerin medenî devletlerin seviyesine çıkarılmasıydı. Bu arada yapılacak antlaşmalarla ancak zaman kazanılabilirdi. Avrupa’daki kamuoyunun Türkiye aleyhinde olduğunu göz önünde tutarak herkese meydan okuma yerine hiç olmazsa yeniden düşman kazanılmaması yoluna gidilmesi tavsiye edilmekteydi.

Tezkire, Fuat Köprülü (1976: 280-290) tarafından yayımlanmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. "Mehmed Fuâd Paşa, Keçeci-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-fuad-pasa-kececizade