Garîbî'nin, Anadolu sahası şairleri hakkında yazdığı ve bu alanda ilk olduğu düşünülen eser. Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum, Rum ülkesi (Anadolu/Osmanlı ülkesi) şairleri meclisleri tezkiresi anlamına gelir. Manzum-mensur karışık, dîbâce vasfı gösteren ve “Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum” başlıklı bir bölüm ile başlayan tezkire, ardından herhangi bir tabaka, bölümlendirme ya da harf sırası gözetmeksizin 54 şairin kısa biyografisini içerir. Eserin 16. yüzyılın ilk yarısında kaleme alındığı, şair biyografilerindeki kimi bilgilerden anlaşılmaktadır.

Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum’un başındaki dîbâce niteliği gösteren kısımda anlatıldığına göre Garîbî, Arap ve Acem şairlerinin daha evvel kayıt altına alınıp Osmanlı sahasındaki Türk şairlerinin unutulmaya terk edilmesinden rahatsızlığı dolayısıyla eserini yazmıştır. Buradan ve onun başta “Menâkıb” adlı eserindeki biyografik bilgilerden hareketle Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum’un, Sehî Tezkiresi’nden (yt.1538) önce veya ondan habersiz aynı tarihlerde kaleme alındığı söylenebilir. Eserin söz konusu giriş kısmında Mevlevî ve Şîa-meşreb şairleri bir araya toplama iddiası dile getirilmekle birlikte, biyografisi verilen şairler dikkate alındığında bu iddianın gerçek dışı olduğu açıktır.

Eserdeki şairler, Mevlânâ Celâledîn-i Rumî (ö.1273) ile başlar, Deli Birâder Gazalî (ö. 1535?) ile sona erer. Şairler herhangi bir tabaka ya da harf sırasıyla verilmese de şairlerin birbiriyle ilişkisi veya müellif tarafından belirlenen önem sıralarının dikkate alındığı görülmektedir. Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum’da madde başı olarak şair mahlaslarından ziyade isimleri kullanılmıştır. İsimlerin tespit edilemediği durumlarda mahlaslar madde başı yapılmıştır. Genellikle şairlerin doğum yeri ile doğum ve ölüm tarihleri belirtilmese de, nereli oldukları ya da nerede meşhur oldukları mutlaka vurgulanmıştır. Garibî, biyografik bilgi ve edebî değerlendirmelerini kısa tutar. Ancak bazı yerlerde şiir bilgisinin derinliğini gösterecek açıklamalarda bulunur. Hatta bazen üslup, nazım şekli ve edebî sanatlar hakkındaki görüşlerini açıklar. Şairlerin kişilikleri hakkındaki yorumlarının ise tarafsız olduğu söylenemez. Kendisi aşırı Şîa taraftarı olduğundan, bilhassa inanç ve mezhep konusunda tutucu olduğu dikkat çekmektedir. Verilen şiir örnekleri ise sınırlıdır.

Eserin dil ve üslup özellikleri, 16. yüzyıl Osmanlı sahası nesri ve Anadolu’da yazılan şair tezkirelerinden çok farklı değildir. Kullanılan edebî ıstılahlar, tıpkı devrin diğer tezkireleri gibi belirsizlik içerir. Bununla birlikte yer yer Eski Anadolu Türkçesi’nin kelime ve fonetik yapısı ile kelime kadrosu ön plana çıkmaktadır. Ayrıca Azerî Türkçesi’nin de kelime ve gramer özelliklerine rastlanmaktadır. Eserde zengin seci örnekleri yoktur. Seciler bazı maddelerde sıklaşır.

Eserin tezkirecilik tarihimizde Osmanlı şairleri hakkında yazılan ilk şairler tezkiresi olduğu düşünülmesi dışında bazı başka nitelikleri de vardır. Bunlardan ilki, 16. yüzyılın ilk yarısında yaşamış Osmanlı şairleri hakkında önemli bilgiler içermesidir. Diğer önemli yanı da, şairlerin inanç ve meşrepleri hakkında diğer tezkirelerde rastlanmayan bilgiler ihtiva etmesidir.

Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rum’un tek nüshası, Tahran Meclis-i Şu’arâ-yı İslamî Kütüphanesi’nde 13908 numarasıyla kayıtlıdır. Bu nüshanın sonunda Rebiu’l-evvel 998/Ocak-Şubat 1590 tarihinde istinsah edildiğine dair bir kayıt vardır. Eserin içerdiği bilgilere dayanılarak söz konusu tarihin, onun kaleme alınmasından çok sonralara ait olduğu söylenebilir. Eserin metni Hüseyin Muhammedzâde Sıddîk (1382/2003) ve İsrafil Babacan (2007) tarafından yayınlanmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Garibî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/garibi