Tezâkir, Cevdet Paşa’nın vakanüvisliği zamanında (1855-1865) bizzat kendisinin de içinde bulunduğu olaylara dair tuttuğu notlardan oluşan hatırat niteliğindeki eseri. Cevdet Paşa bu notları kendisinden sonra vakanüvis olan Ahmed Lütfi Efendi’ye tezkireler hâlinde göndermiştir. Tezâkir, kırk tezkireden meydana gelmiştir. Birinci tezkire vakanüvisler arasında geçerli olan yöntemlerle, daha önce vakanüvislik yapmış olanlar hakkında bilgiler yer almaktadır. Ardından gelen dört tezkirede ise Ahmed Lütfi Efendi’ye bazı belgeler gönderildiğine dair açıklamalar bulunmaktadır. 6. tezkireden 39. tezkireye kadar olan diğer tezkireler eserin en mühim bölümlerini teşkil etmektedir. Cevdet Paşa, bu kısımlarda bizzat görüp yaşadığı toplumsal ve siyasi olaylara yer vermiştir. Eserin son tezkiresinde ise Cevdet Paşa'nın biyografisi yer almaktadır.

Cevdet Paşa, resmî görevi olan vakanüvisliği vesilesi ile farklı bölgelerde çeşitli görevlere atanmış, bu sebeple de ülkenin pek çok bölgesindeki siyasal ve sosyal olayları gözlemleme fırsatı yakalamıştır. İşkodra ve Bosna Hersek’ten Ortadoğu’ya kadar olan çok geniş bir alanda yaşayan insanların günlük yaşam biçimlerine, ticari ve ekonomik hayatlarına dair bilgiler yer vermiştir 

Dönemin önemli siyasi olayları, başta padişahlar olmak üzere icraat sorumluluğunda olan devlet adamları, bazı bölgelerdeki siyasi ve etnik sorunlar, ülke içindeki isyanlar Tezakir’de yer almaktadır. Cevdet Paşa, Macar isyanı, Rusya gibi sorunlar, Kırım Savaşı’nın çeşitli safhaları, kutsal bölgelerde meydana gelen isyanlar, Sırbistan’daki karışıklıklar, İşkodra isyanı, Kuleli vakası, Kozan isyanı, Karadağ sorunu gibi dönemin önemli siyasi olaylarına dair gözlem ve değerlendirmelerini eserinde bildirmiş, Tanzimat’ın ilan ve sonuçları, vükela entrikaları, Islahat Fermanı, Padişah cülusları gibi siyasi olayları da eserinde eleştirel bir tarzda sunmuştur.

Tezakir'in, Cevdet Paşa'nın el yazısıyla olan müsveddeleri yirmi bir defter halinde İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığında bulunmaktadır. Eserin yeni harflerle tam bir neşri ise Cavid Baysun tarafından dört cilt hâlinde yapılmış olup 1-12. tezkireler 1. kitap (1953), 13-20. tezkireler 2. kitap (1960), 21-39. tezkireler 3. kitap (1963) ve 40. tezkire 4. kitap (1967) olarak Türk Tarih Kurumu tarafından basılmıştır.

Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevdet-pasa-ahmed-cevdet-pasa-lofcali