- Yazar Biyografisi (TEİS)
Câhidî, Ahmed - Madde Yazarı: Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tevhit
- Yayın Tarihi:02/02/2022
TEVHİD-İ ZÂT' (CÂHİDÎ)
tevhide dairCâhidî, Ahmed (d. ?/? - ö. 1070/1659)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Câhidî'nin tasavvuf öğretimi ile ilgili eseri. Arap alfabesi ile yazılmış olan Tevhîd-i Zât’ta şu konular ele alınmıştır: Taharet, abdest, namaz, zekât, savm, hac, gazâ; kalbin terbiyesi, rûh tahliyesi, şeyhe intisabın gerekliliği; şeyhlik, sâlik olmak; zikir, tarîkat âdâbı, ulemânın sülûkü (Çamlıca 2006: 24- 25).
Câhidî, Tevhîd-i Zât adlı eserini halkın anlayacağı bir üslupla kaleme almıştır. Dinî kavramları halka öğretmek amacıyla hareket etmiş, soyut kavramları somutlaştırmıştır. Halkın anlayacağı bir üslup tercih etmenin etkisiyle çoklukla örnekler vermiş, tahkiye metodunu kullanarak tipleri hayvanlara teşbih etmiştir (Coşkun 2005: 15).
Tevhid-i Zât'ın 6 yazma nüshası vardır. Bu nüshalar; Süleymaniye Kütüphanesi İbrahim Efendi Bölümü 350, Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü 2141, Süleymaniye Kütüphanesi Uşşâkî Tekkesi Bölümü 119, 294, 334 numarada kayıtlıdır. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesindeki nüsha ise henüz kataloğa işlenmemiş ve numarasızdır (Çamlıca 2006: 20). Bu nüshalardan Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi Bölümü 350 ve Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü 2141’de sadece Tevhid-i Zât bulunurken, diğerlerinde yazarın Kitâbu’n- Nasîha adlı eseri de vardır.
Tevhîd-i Zât üzerine akademik olarak iki yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Coşkun 2005, Çamlıca 2006). Bu tezlerde yazma nüshalarda da birlikte yer aldığı Kitâbu’n- Nasîha da bulunmaktadır. Tevhîd-i Zât kitap olarak henüz yayımlanmamıştır.
Câhidî'nin biyografisi için bk. "CÂHİDÎ, Ahmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cahidi-ahmed
Eserden Örnekler
Biline ki, tevhîd Allah Teâlâ’yı cem’i eşyâdan münezzeh görmektir, vücûd-ı mutlaktır, mâhiyyete ârıza olmaz, vahdâniyyette şerîki yoktur, birdir demektir. Ammâ Ehad ismi dörtdür, biri fiildir ve biri ism-i zâtidir ve biri sıfatıdır ve biri hüviyyet-i bahridir, kimi nûr-ı mutlaktır. İmdi bu dört; cem’-i mutlakadır, münezzehtir. Zîrâ sıfat-ı nefsîdir, bu dört vahdet Zât-ı Bâri’ye delâlet eder, ancak gayriye delâlet etmez, zatından gayriye. Meselâ; mevcudluk ve kendi zâtıyla kâim olmaklık ve vâhidlik ve hâlikıyyet. Bunlar hemen zât-ı Bâri’ye delâlet eder, gayriye etmez. Hakk Teâlâ’nın fiiline hiçbir kimse kâdir olmaz. Şerîki yoktur, kadîmdir bu kâinât O’nun mahlûkudur ve cümle eşyâ fânidir, mevcûd-ı hakîkî degildir. Hakk Teâlâ’dır ki, dâimü’l- bekâdır diye, diliyle ikrâr etmektir ve gönül birle inanmaktır (Çamlıca 2006: 144- 145).
Kaynakça
Aydın, Abdullah (2013). “Câhidî, Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com [Erişim Tarihi: 26.01.2022].
Coşkun, Şerife Saygın (2005). Ahmed Câhidî ve Kitâbu’n-Nasiha Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Çamlıca, Orhan (2006). Ahmed Câhidî’nin Nasihatnâme ve Tevhid-i Zât Adlı Risalelerinin Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CÂHİDÎ) | Câhidî, Ahmed | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
2 | KİTÂBU’N-NASÎHA (CÂHİDÎ) | Câhidî, Ahmed | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
3 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
5 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
6 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
7 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
8 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
11 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
12 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle |