- Yazar Biyografisi (TEİS)
Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi - Madde Yazarı: Öznur ÖZER
- Eser Yazılış Tarihi:1287/1870
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Derleme
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:30/06/2021
TEŞRÎFÂT-I KADÎME (ES'AD)
tarihEs'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi (d. 1204/1789 - ö. 1264/1848)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eserin muhtevasını dinî ve devlet yönetimi ile ilgili teşrifat olmak üzere iki başlık altında sınıflandırmak mümkündür. Ramazan ayında yapılan törenler, hac dönüşü sırasında yapılan ziyaretler vb. konular dinî teşrifat başlığı altında yer alırken diplomatik törenler, donanma ile ilgili vb. uygulamalar ise devlet yönetimiyle ilgili teşrifat başlığı altında değerlendirilmiştir. Eserde daha çok dinî teşrifata yer verilmiştir.
Mevlid-i şerif okunması törenine dair açıklamalarla başlayan eser, bayramlarla ilgili kutlamalar hakkındaki bilgilerin aktarılmasıyla devam eder. Ayrıca eserde ulûfe dağıtımlarının nasıl yapıldığı, hırka-i şerif ziyareti, divan-ı hümayun toplantıları vb. işler anlatılmaktadır. Bu törenlerde verilen hediyelerin listelerine, törenlerde bulunan görevlilerin ve yöneticilerin protokoldeki yerlerine ve giydikleri elbiselerin cinslerine yer verilmiştir.
Teşrîfât-ı Kadîme, III. Selim, IV. Mustafa, II. Mahmud ve Abdülmecid dönemleri için önemli bir kaynaktır. Es’ad Efendi’nin Osmanlı devlet teşkilatı içindeki konumu ve çeşitli görevlerde çalışması eserin önemini artırmaktadır. Eserde Osmanlı bürokrasi, devlet yönetimi ve saraylılar gibi alanlarda Osmanlı tarihini çalışan birçok araştırmacı için çok fazla bilgi bulunmaktadır. Eserin asıl kaynaklarını günümüzde örnekleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan teşrifat defterleri oluşturmaktadır. Bu defterler yer yer eserin içeriğinde kaynak olarak gösterilmektedir.
Eserde zaman zaman konuşma dilindeki yaygın kelimelere yer verilmiş, bazı kelimeler tekrar edilmiş, bazı kelimeler ise yanlış yazılmıştır. Ayrıca başka metinden yapılan alıntılar ve metne dâhil edilmiş dış sözlü anlatımlar yer almaktadır.
Eserin İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu Müteferrik Yazmalar Nu. 52, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Koleksiyonu Nu. 2692, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Es’ad Efendi Koleksiyonu Nu. 3370 ve Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu Nu. 06 Mil Yz FB 450 olmak üzere 4 nüshası bulunmaktadır. Bir de 1287/1870’de tarihli matbu nüshası bulunmaktadır. Matbu nüshası üzerine bazı çalışmalar yapılmıştır (Baltacı 1979, Ercan 1979).
Yazarın biyografisi için bk. “Es’ad Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esad-sahhaflar-seyhizade-esad-efendi
Eserden Örnekler
Eserden Örnekler
Vefât-ı Hanım Sultân, fî 21 Ca. Sene 1204
Târih-i mezkûrda Sâfiyye Sultân binti Sultân Mustafâ Han-ı Sânî aleyhâ rahmetü’l-Bârî hazretlerinin kerîmeleri Zâhide Hanım Sultân vefât idüp cenâzeleri naklinde hanım sultânlar vefâtında defâtir-i teşrîfâtda resm olmamağla resm tekellüfi olmamışdır.
(Arslantürk vd. 2012: 156)
(21 Şubat 1801 tarihinde üç dört yıldan beri İstanbul’da oturan ve bu kez elçiliği yenilenen Rusya’nın orta elçisine Divan-ı Hümayun ve Bâb-ı Âli’de giydirilen hil’atler)
Hil’at giyenin görevi Hil’atin cinsi Hil’atin sayısı
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Elçi Çuhaya dikil- 1
miş erkân sırt
samur kürk.
Divan tercümanı - - -
Tercümanlar ve Çuhaya dikil- 1
Başkâtibi ne miş paça sa- 3
mur kontoş
Beyzadeler ve elçi- Şaliye kaplı 10
nin önemli adamları kubur kakum
Elçinin yine önem- Şali kerrake 12
li adamlarına
Elçinin diğer adam-
larına kendi tercü- - - - 30
manı ve divan tercü-
manı hizmetlilerine
--------------------------------------------------------------------------------------
Müslümanlara, yukarıda belirtilen kürklerin aynı giydirilir.
--------------------------------------------------------------------------------------- (Ercan 1979: 126).
Kaynakça
KAYNAKÇA
Arslantürk, Ahmed, Tosun, Miraç, Soyluer, Serdal. (hzl.) (2012). Mehmed Es’ad Efendi’nin Teşrifât-ı Kadîme’si Osmanlı İmparatorluğu’nda Teşrifât. İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık.
Baltacı, Cahid (hzl.) (1979). Es’ad Efendi -Teşrifat-ı Kadime. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Baltacı, Cahid (1980). “Es‘ad Efendi ve Teşrîfât-ı Kadîme”. İslâm Medeniyeti. IV (3): 97-128.
Ercan, Yavuz (1979). Osmanlılarda Töre ve Törenler. İstanbul: Tercüman Gazetesi.
Yılmazer, Ziya (2011). “Teşrîfât-ı Kadîme”. İslâm Ansiklopedisi. C. 40. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları. 348-349.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | SÛRNÂME (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Hatice Aynur |
Görüntüle | ||
3 | TÂRİH (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Doç. Dr. Oktay Karaman |
Görüntüle | ||
4 | ÜSS-İ ZAFER (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
5 | SEFERNÂME-İ HAYR (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN |
Görüntüle | ||
6 | MECMÛ’A-İ MÜNŞEÂT 1 (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
7 | BÂĞÇE-İ SAFÂ-ENDÛZ (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ |
Görüntüle | ||
8 | ŞÂHİDÜ'L-MÜVERRİHÎN (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ |
Görüntüle | ||
9 | PEND-NÂME (ES'AD) | Es’ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es’ad Efendi | Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN |
Görüntüle | ||
10 | ZÎBÂ-YI TEVÂRÎH (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Doç. Dr. Oktay Karaman |
Görüntüle | ||
11 | ÂYÂTÜ'L-HAYR (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | VAHDET-İ VÜCÛD (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | MECMÛ’A-İ MÜSEVVEDÂT (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
14 | SIFATU'T-TEKVÎN (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
15 | AKVÂL-İ RİCÂL-İ SÛFİYYE (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
16 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
17 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
18 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
19 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
20 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
21 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
22 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
24 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
25 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |