TESBİ‘-İ KASÎDE-İ BÜR’DE (MISRÎ)
Kaside-i Bürde tesbi'i
Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed (d. 1027/1618- ö. 1105/1694)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bûsîrî'nin (ö. 697/1293) el-Kevâkibü’d-Dürriye fî Medhi Hayri’l-Beriyye adlı eserinin Mısrî tarafından Arapça yazılan tesbii. 

Kelime anlamı olarak bir nesneyi "Yedili kılma, yedi köşeli yapmak" anlamına gelen tesbî', edebi bir terim olarak bir şiirin her bir nazım birimindeki mısra(lar)ının yediye tamamlanmasına denir (Saraç 2010: 149; Cengiz 1986: 179). Niyâzî-i Mısrî'nin bu eseri de Kaside-i Bürde'nin her bir beytini, beşer beyit ilave edip yedilemek suretiyle oluşan bir tercümesidir. Musa Yıldız tarafından farklı baskıları (2007, 2010, 2020) gerçekleştirilen eserin son baskıdaki bilgilere göre 12 nüshası tespit edilmiştir (Yıldız 2020: 26). 

Mevcut nüshalarına göre eserin başında hamdele, salvele ve sebeb-i telif gibi bölümleri ihtiva eden bir mukaddime bulunmaz. Ancak Niyâzî-i Mısrî bu eserinin yazılış sebebini Mevâ'idü'l-İrfân isimli eserinde izah etmektedir. Bahsi geçen eserin on altıncı sofrasında (bk. Niyâzî-i Mısrî 1971: 44-46) Mısrî, Kasîde-i Bürde'ye yazdığı tesbii nasıl bir halet-i ruhiye içerisinde kaleme aldığını tahkiye eder. Bu mealden olarak mezkur eserinin bahsi geçen bölümünde öncelikle sadık rüyaya değinen yazar, bu hususla ilgili kendisinin bir rüyasından bahseder. İmâm Bûsîrî'nin Kasîde-i Bürde'sini tahmis ya da tesbî ederek her beytin başında "Muhammed" ismini zikretmeyi içinden geçirdiğini belirten Niyâzî-i Mısrî, kendisinde buna güç ve kabiliyet bulamadığı için bu düşüncesinde bir türlü muvaffak olamadığını söyler. Bunun için ne kadar çabalasa da çok güçlük çeken ve uzun bir süre sonunda ancak birkaç beyti tesbî' edebilen şair, bununla birlikte bu düşüncesini hiçbir zaman kalbinden çıkarmaz. Âlim ve salih bir arkadaşına bu durumundan bahsedince arkadaşı kendisine, "Sahibinden, yani Allah'ın Resul'ünden izin aldın mı?" diye sorar. Şair "Hayır" cevabını verince arkadaşı kendisindeki tutukluğu buna bağlar. Arkadaşının bu hatırlatması üzerine adeta uykudan uyandığını ifade eden Mısrî, birkaç gece Hz. Peygamber'in sırrına yalvarıp niyaz ederek kerem denizinden kendisini boş döndürmemesini ister. Bunun neticesinde 1075 yılının Muharrem (Ağustos 1665) ayında Hz. Peygamber'i rüyasında görür. Rüyadaki hadisede yer alan bazı işaretlerden hareketle Resul hazretinden tesbî' yazmaya icazet aldığını düşünür. Rüyadan hemen sonra tesbî'i yazmaya başlar. O gün 37 beytin, ertesi gün de 40 beytin tesbî'ini tamamlar. Hasılı 10 günden Kaside-i Bürde'nin tamamını tesbî' etmeyi başarır (Yıldız 2020: 26-28).

Niyâzî-i Mısrî, Kasîde-i Bürde'nin 161 beytini tesbî' ederek 161 bent oluşturmuştur. Kaynak metne uygun olarak basit bahri (müsref'ilün fâ'ilün müstef'ilün fâ'ilün) ve mîm kafiyesi ile yazılan manzume, yine kaynak metinde olduğu gibi 10 bölümden oluşmaktadır. Kasidenin nesib bölümüne denk gelen 1-12 bentleri arası "Beyânu'l-Aşk" bahsindedir. 13-28 bentleri arası nefsin isteklerine karşı çıkış, 29-58 bentleri arasındaki bölüm ise Hz. Peygamber'in medhine tahsis edilmiştir. 59-71 bentleri arası, Hz. Peygamber'in doğumu, 72-87 bentler arası mucizelerine ayrılmışken 88-104 bentleri arasındaki kısımda Kur'an'ın faziletleri, 105-117 bentleri arasında Hz. Peygamber'in miracı, 118-139 bentleri arasında mücadelesi anlatılmıştır. 140-151 bentler arası Hz. Peygamber'den şefaat talebine, 152-161 bentler arası da münacata tahsis edilmiştir (Yıldız 2020: 29). 

Müellifin biyografisi için bk. "Niyâzî-i Mısrî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri

Eserden Örnekler



Kaynakça


Cengiz, Halil Erdoğan. (1986). "Divan Şiirnde Musammatlar". Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı (Divam Şiiri) II/52: 291-429.

Niyâzî-i Mısrî (1971). İrfan Sofraları. Çev. Süleyman Ateş. Ankara.

Niyazi Mısri (2007). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. İstanbul: Elif Yay.

Niyazi Mısri (2010). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. Ankara: H Yay.

Niyazi Mısri (2020). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. Ankara: TDK Yay.

Saraç, M. A. Yekta (2010). Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye. 3. Baskı. İstanbul: Gökkubbe.

Atıf Bilgileri


Yazar, Sadık. "TESBİ‘-İ KASÎDE-İ BÜR’DE (MISRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tesbi-i-kaside-i-bur-de-misri. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I İLÂHİYÂT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI
Görüntüle
2 MECMÛA-İ KELİMÂT-I KUDSİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Diğer Ömer Aksan
Görüntüle
3 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ ES’İLE VE ECVİBE-İ MUTASAVVIFÂNE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
5 TA‘BİRÂTÜ’L-VÂKI‘AT (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
6 RİSÂLE-İ HASANEYN (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
7 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ HIZRİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
11 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
12 RİSÂLE Fİ-DEVERÂN-I SÛFİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
13 ŞERH-İ ESMÂU’L-HÜSNÂ (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Diğer Ezrail Karakurt
Görüntüle
14 ŞERH-İ NUTK-I YÛNUS EMRE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
15 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
16 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
17 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
18 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
19 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
20 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
21 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
22 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
23 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
24 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
25 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle