- Yazar Biyografisi (TEİS)
Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed - Madde Yazarı: Prof. Dr. Sadık Yazar
- Eser Yazılış Tarihi:1075/1665
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:06/06/2022
TESBİ‘-İ KASÎDE-İ BÜR’DE (MISRÎ)
Kaside-i Bürde tesbi'iNiyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed (d. 1027/1618- ö. 1105/1694)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bûsîrî'nin (ö. 697/1293) el-Kevâkibü’d-Dürriye fî Medhi Hayri’l-Beriyye adlı eserinin Mısrî tarafından Arapça yazılan tesbii.
Kelime anlamı olarak bir nesneyi "Yedili kılma, yedi köşeli yapmak" anlamına gelen tesbî', edebi bir terim olarak bir şiirin her bir nazım birimindeki mısra(lar)ının yediye tamamlanmasına denir (Saraç 2010: 149; Cengiz 1986: 179). Niyâzî-i Mısrî'nin bu eseri de Kaside-i Bürde'nin her bir beytini, beşer beyit ilave edip yedilemek suretiyle oluşan bir tercümesidir. Musa Yıldız tarafından farklı baskıları (2007, 2010, 2020) gerçekleştirilen eserin son baskıdaki bilgilere göre 12 nüshası tespit edilmiştir (Yıldız 2020: 26).
Mevcut nüshalarına göre eserin başında hamdele, salvele ve sebeb-i telif gibi bölümleri ihtiva eden bir mukaddime bulunmaz. Ancak Niyâzî-i Mısrî bu eserinin yazılış sebebini Mevâ'idü'l-İrfân isimli eserinde izah etmektedir. Bahsi geçen eserin on altıncı sofrasında (bk. Niyâzî-i Mısrî 1971: 44-46) Mısrî, Kasîde-i Bürde'ye yazdığı tesbii nasıl bir halet-i ruhiye içerisinde kaleme aldığını tahkiye eder. Bu mealden olarak mezkur eserinin bahsi geçen bölümünde öncelikle sadık rüyaya değinen yazar, bu hususla ilgili kendisinin bir rüyasından bahseder. İmâm Bûsîrî'nin Kasîde-i Bürde'sini tahmis ya da tesbî ederek her beytin başında "Muhammed" ismini zikretmeyi içinden geçirdiğini belirten Niyâzî-i Mısrî, kendisinde buna güç ve kabiliyet bulamadığı için bu düşüncesinde bir türlü muvaffak olamadığını söyler. Bunun için ne kadar çabalasa da çok güçlük çeken ve uzun bir süre sonunda ancak birkaç beyti tesbî' edebilen şair, bununla birlikte bu düşüncesini hiçbir zaman kalbinden çıkarmaz. Âlim ve salih bir arkadaşına bu durumundan bahsedince arkadaşı kendisine, "Sahibinden, yani Allah'ın Resul'ünden izin aldın mı?" diye sorar. Şair "Hayır" cevabını verince arkadaşı kendisindeki tutukluğu buna bağlar. Arkadaşının bu hatırlatması üzerine adeta uykudan uyandığını ifade eden Mısrî, birkaç gece Hz. Peygamber'in sırrına yalvarıp niyaz ederek kerem denizinden kendisini boş döndürmemesini ister. Bunun neticesinde 1075 yılının Muharrem (Ağustos 1665) ayında Hz. Peygamber'i rüyasında görür. Rüyadaki hadisede yer alan bazı işaretlerden hareketle Resul hazretinden tesbî' yazmaya icazet aldığını düşünür. Rüyadan hemen sonra tesbî'i yazmaya başlar. O gün 37 beytin, ertesi gün de 40 beytin tesbî'ini tamamlar. Hasılı 10 günden Kaside-i Bürde'nin tamamını tesbî' etmeyi başarır (Yıldız 2020: 26-28).
Niyâzî-i Mısrî, Kasîde-i Bürde'nin 161 beytini tesbî' ederek 161 bent oluşturmuştur. Kaynak metne uygun olarak basit bahri (müsref'ilün fâ'ilün müstef'ilün fâ'ilün) ve mîm kafiyesi ile yazılan manzume, yine kaynak metinde olduğu gibi 10 bölümden oluşmaktadır. Kasidenin nesib bölümüne denk gelen 1-12 bentleri arası "Beyânu'l-Aşk" bahsindedir. 13-28 bentleri arası nefsin isteklerine karşı çıkış, 29-58 bentleri arasındaki bölüm ise Hz. Peygamber'in medhine tahsis edilmiştir. 59-71 bentleri arası, Hz. Peygamber'in doğumu, 72-87 bentler arası mucizelerine ayrılmışken 88-104 bentleri arasındaki kısımda Kur'an'ın faziletleri, 105-117 bentleri arasında Hz. Peygamber'in miracı, 118-139 bentleri arasında mücadelesi anlatılmıştır. 140-151 bentler arası Hz. Peygamber'den şefaat talebine, 152-161 bentler arası da münacata tahsis edilmiştir (Yıldız 2020: 29).
Müellifin biyografisi için bk. "Niyâzî-i Mısrî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri
Eserden Örnekler
Kaynakça
Cengiz, Halil Erdoğan. (1986). "Divan Şiirnde Musammatlar". Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı (Divam Şiiri) II/52: 291-429.
Niyâzî-i Mısrî (1971). İrfan Sofraları. Çev. Süleyman Ateş. Ankara.
Niyazi Mısri (2007). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. İstanbul: Elif Yay.
Niyazi Mısri (2010). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. Ankara: H Yay.
Niyazi Mısri (2020). Kasîde-i Bürde Tesbî’i. Haz. Musa Yıldız. Ankara: TDK Yay.
Saraç, M. A. Yekta (2010). Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye. 3. Baskı. İstanbul: Gökkubbe.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I İLÂHİYÂT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI |
Görüntüle | ||
2 | MECMÛA-İ KELİMÂT-I KUDSİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ömer Aksan |
Görüntüle | ||
3 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ ES’İLE VE ECVİBE-İ MUTASAVVIFÂNE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
5 | TA‘BİRÂTÜ’L-VÂKI‘AT (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ HASANEYN (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ HIZRİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
11 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE Fİ-DEVERÂN-I SÛFİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ ESMÂU’L-HÜSNÂ (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Diğer Ezrail Karakurt |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ NUTK-I YÛNUS EMRE (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/Mehmed | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
15 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
16 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
17 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
18 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
19 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
20 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
21 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
22 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
23 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
24 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
25 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |