- Yazar Biyografisi (TEİS)
Münif Paşa - Madde Yazarı: Dr. Ayşegül Ergişi
- Eser Yazılış Tarihi:1311/1893
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:15/12/2021
TERKİB-İ BEND: MAHFÛZÂT- EDEBİYYE: MEKTEB (MÜNİF PAŞA)
ŞiirMünif Paşa (d. 1828 / ö. 6 Şubat 1910)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Münif Paşa'nın 1311/1893 yılında Matbaa-i Ebüzziya’da bir sayfa olarak basıp yayımladığı eğitim ve okul hakkında görüşlerini anlattığı şiiri. Eser, Ali Ekrem Bolayır’ın “Mekteb” adlı şiriine nazire olarak yazılmış ve çok sevilmiştir. Döneminde farklı şairler tarafından naziresi sıkça yapılan Ali Ekrem’in şiiri her bendi on beyit ve bir vasıtadan oluşan altı bentlik klasik bir terkib-bent iken Münif Paşa’nın bu şiiri her bendi dört beyit ve bir vasıtadan oluşan yedi bentlik bir terkib-benttir. Münif Paşa, kafiye olarak Ali Ekrem'in şiirinin sadece matla beytini takip etmiş, diğer beyitlerin kafiye şemasını tamamen değiştirmiştir. Münif Paşa her bir bendin beyitlerini birbiriyle kafiyeli olarak aa aa aa aa AA / bb bb bb bb VV / cc cc cc cc YY şeklinde düzenlemiştir. Aslında bu kafiye düzenindeki şiirlerin terkib-bend olarak adlandırılması uzmanlar tarafından yanlış kabul edilmektedir. Dolayısıyla Münif Paşa’nın eseri adı itibarıyla bir terkib-benttir, ancak divan şiirinde hiç görülmemiş bir kafiye düzenine sahiptir. Aruz ölçüsüyle yazılan şiir, Türk şairlerin yaygın kullandığı "mefûlü fâîlâtü mefâîlü fâilün" şeklindeki aruz kalıbıyla yazılmıştır.
Ali Ekrem'e karşılık Münif Paşa dil bakımından anlaşılır sözcükler seçmeyi, üçüzlü tamlamalar kullanmamayı yeğlemiştir. Münif Paşa aynı zamanda fazla söz ve anlam sanatlarına sığınmadan açık bir şekilde anlamı öne çıkarmaya, şiir yoluyla okul ve eğitimin önemini ve devletin eğitim politikasını açıklamaya çalışmıştır.
Eser, Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa başlıklı doktora tezinde Ali Budak tarafından günümüz alfabesine aktarılmıştır (2002).
Münif Paşa’nın biyografisi için bk. “Münif Paşa”. Türk Edebiyatında İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/munif-pasa
Eserden Örnekler
Mekteb ki feyz-bahşidir ebnâ-yı ümmetin
Mekteb ki haclegâhıdır ebkâr-ı fikretin
Mekteb ki mehd-i rif’atidir her cemâatin
Mekteb ki kasr-ı şevketidir mülk ü milletin
Mekteb ki rahlegâhıdır âyât-ı nusretin
Mekteb ki en mühimmidir esbâb-ı servetin
Mekteb ki sâye saldığı yerdir hakikatin
Mekteb ki cilvegâhıdır esrâr-ı hilkatin
Sermaye-i saadetidir dîn ü devletin
Bu müddeâ müsellemidir şer’ u hikmetin
Mekteb deyip de geçme ki kutsîdir ol makâm
Sükkânına müessisine eyle ihtirâm
Beytü’ş-şeref sezâdır ana olsa idi nâm
Nâkıs gelenler anda olur lâ cerem tamâm
Lâyık değil mi dense ana kıble-i enâm
Maksûd ise eğer sana bir Kâ’be-i merâm
Ol cânib-i mübâreke vaktiyle kıl hırâm
Kesb-i kemâle subh u mesâ eyle ihtimâm ... (Münif Paşa 1311/1893: 1).
Kaynakça
Münif Paşa (1311/1893). Terkîb-i Bend. İstanbul: Matbaa-i Ebüzziya.
Budak, Ali (2002). Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | İLM-İ BELÂGAT-LA RHÉTORIQUE (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
2 | MUHAVERÂT-I HİKEMİYE (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. Dr. Fikri Kula |
Görüntüle | ||
3 | MAĞDÛRÎN HİKÂYESİ (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. Dr. Fikri Kula |
Görüntüle | ||
4 | DESTAN-I ÂL-İ OSMAN (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
5 | İBRET (MEHMET TAHİR MÜNİF) | Rüsumat Emanetinden Mehmet Tahir Münif | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
6 | KAYINVALİDE (MÜNİF PAŞA) | Rüsumat Emanetinden Mehmet Tahir Münif | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
7 | MAKÂMÂT-I HARÎRÎ TERCÜMESİNDEN BİRİNCİ MAKÂME-SAN'Â'İYYE (MÜNİF) | Münif, Münif Efendi | Araş. Gör. Seda Kurt |
Görüntüle | ||
8 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
10 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
11 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
12 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
13 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
14 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
15 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
16 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |