1259/1843 yılında Preveze’de doğan ve memleketinde iyi bir tahsil gördükten sonra İstanbul’a gelerek devletin muhtelif yerlerinde kaymakamlık, mutasarrıflık ve valilik gibi üst düzey görevlerde bulunan kültür ve siyaset adamı Âbidin Paşa’nın (ö. 1324/1906), Bûsîrî’nin (ö. 696/1297?) Kasîde-i Bürde’si için kaleme aldığı tercüme ve şerh. Âbidin Paşa mukaddimenin başında Hz. Peygamber’den şefaat umarak bu eseri yazmaya karar verdiğini ifade etmektedir. II. Abdülhamid'in (1876-1909) övgüsünden sonra Bûsîrî’nin hayatını anlatan şarih, Kasîde-i Bürde’nin yazılış hikâyesinden ve bu şiirin halk üzerindeki tesirinden bahsetmektedir. Ardından kasidenin isimlendirilmesiyle ilgili bilgiler vermekte ve son olarak Bürde’yi okumak için bazı usullerin tavsiye edildiğini ancak en güzelinin Hz. Peygamber sevgisini hissederek okumak olduğunu belirtmektedir. Mukaddimeden sonra ise “Kasîde-i Bürde Şârih ve Mütercimi Âbidin Paşa’nın Bundan Evvel Tabʻ Edilen Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf Nâm Eser-i bî-Bedellerinde Münderic Muhtasar Tercüme-i Hâli” başlığı altında Âbidin Paşa’nın hayatı ve eserlerine dair bir bölüm gelmektedir.

Mukaddimede kullanılan üst dil şerhte tercih edilmemiştir. Sade ve anlaşılır bir üslupla kaleme alınan eser, tertip şekli bakımından diğer Kasîde-i Bürde şerhlerinden farklılık göstermektedir. Şöyle ki üç bölüme ayrılan şerhin ilk kısmı “Terceme” olarak adlandırılmış ve bu bölümde söz konusu beyit lafızlara bağlı kalınarak nesir hâlinde kısaca tercüme edilmiştir. İkinci kısımda “Şerh” başlığı altında beytin anlamı edebî sanatlar da belirtilerek açıklanmıştır. “Maʻnâ-yı Elfâz” başlıklı üçüncü bölümde ise beyitteki kelime gruplarının anlamları kırık mana diye tabir edilen yöntemle verilmiştir. Kelime tahlili ve irab gibi konulara pek girilmemiş olması, Âbidin Paşa’nın şerhinin ayırıcı özelliklerindendir. Zira sade bir dil kullanan ve gramer tartışmalarına neredeyse hiç yer vermeyen, diğer bir ifadeyle beytin sadece anlam katmanlarını ortaya koymaya çalışan Âbidin Paşa’nın, halkın anlayış seviyesini gözeterek daha geniş kitlelere hitap edebilmeyi amaçladığı söylenebilir. Nadir de olsa bazı sözcüklerin gramer açıklamalarına değinen şarih, bunu söz konusu kelimenin belagat yönünden beyte kattığı güzellikleri ortaya çıkarma ihtiyacından yapmıştır. Âbidin Paşa, ilgili beyti tercüme ettikten sonra genelde bu tercümeyi esas almış ve şiirde geçen bir kelimeyi açıklarken onun Türkçe karşılığını kullanmaya özen göstermiştir. Böylece okuyucunun dikkatinin dağılmamasını ve konudan kopmamasını sağlamıştır. Hemen her şerhte olduğu gibi kendinden önceki diğer şerhlerden istifade edilerek yazılan bu eserde özellikle Mekkî Efendi’nin etkisi göze çarpmaktadır. Türkçe şerhlerde genellikle Arapça kaynaklara başvurulmasına rağmen Âbidin Paşa’nın Mekkî’nin Tevessül adlı eserinden yararlanması, dikkat çekici bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Eserde yer yer tasavvufi yorumlara rastlamak da mümkündür. Birçok baskısının olması ve döneminde kendisinden övgüyle söz edilmesi bu şerhin sevilerek okunduğunun bir göstergesidir.

1305/1888 yılında kaleme alınan ve 1307/1890 yılında Mahmut Bey Matbaasında basılan şerh üzerine Ömer Faruk Harman (1977) ve M. Sait Karaçorlu’nun (2013) çalışmaları vardır.

Şairin biyografisi için bk. “Âbidin Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abidin-pasa