TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS (İBN ARABŞÂH)
Ebü'l-Leys es-Semerkandî (ö. 373/983) tefsirinin Türkçeye tercümesi
İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî (d. 25 Zilkâde 791/15 Kasım 1389 - ö. 15 Receb 854/24 Ağustos 1450)

ISBN: 978-9944-237-87-1

Ebü'l-Leys es-Semerkandî Tefsîri'nin 15. yüzyıl âlimlerinden İbn Arabşâh tarafından yapıldığı düşünülen Türkçe tercümesi. Kâtib Çelebi'nin varlığından bahsettiği (1943: I/441), sonrasında da konuya dair literatürde zikredilen (Ör. Bağdatlı İsmail Paşa 1951: I/130; Yuvalı 1999: 19/315. Diğerleri için bk. Çetin 2007: 55-60) bu eserin İbn Arabşâh'a aidiyetini kesin olarak kanıtlayan bir nüshasına erişilememiştir. Abdülbaki Çetin, konuya dair çalışmasında Schacht'ın Ebu’l-Leys es-Semerkandî tefsirinin tercümesine dair araştırmalarının sonucunu aktarmıştır. Buna göre Ebu’l-Leys Tefsîri, İbn Arabşâh tarafından Türkçeye çevrilmiş ardından da Musa İznikî, İbn Arabşâh’ın tercümesini Enfesü’l-Cevâhir adıyla genişletmiştir (2007: 56). Ancak Çetin de Ebü'l-Leys es-Semerkandî Tefsîri'nin tercümesine ait nüshaları inceleyip karşılaştırmış, bu karşılaştırma neticesinde İbn Arabşâh'a ait olduğu kesin olarak kanıtlanan bir nüsha ile karşılaşmadığını belirtmiştir. Bununla birlikte Musa İznikî'nin Enfesü'l-Cevâhir adını verdiği Ebü'l-Leys es-Semerkandî Tefsîri'nin tercümesinin muhtasarı görünümündeki birkaç nüsha ile karşılaştığını, kaynaklarda bahsi geçen İbn Arabşâh'ın tercümesinin bu nüshalardaki tercüme olabileceğini zayıf bir ihtimal olarak öne sürmüştür (Çetin 2007: 78-84).

Yazma eser kütüphanelerinde yaptığımız taramalar neticesinde Ebü'l-Leys es-Semerkandî Tefsîri'nin Türkçeye tercümesini ihtiva eden onlarca nüshanın İbn Arabşâh'a ait olarak kaydedildiği görülmektedir. Ancak yapılan inceleme neticesinde bu nüshaların (ör. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, nu. 631; Hacı Mahmud nu. 51, 62, 68, 110, 111; Milli Kütüphanesi, nu. Yz A 8318; Beyazıt Kütüphanesi, nu. 54; Veliyyüddin, nu. 76; Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi, nu. BY4011, BY3990 ve Manisa Akhisar Zeynelzâde, nu. 515) Musa İznikî'ye ait olduğu kanıtlanan metinle aynı olduğu tespit edilmiştir.  

Yazarın biyografisi için bk. "İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibn-arabsah-ahmed-bin-muhammed 

Eserden Örnekler


Kaynakça

Bağdatlı İsmail Paşa (1951). Hediyyetü’l-‘Ârifîn, Esmâu’l-Mü’ellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn. (hzl. Muallim Kilisli R. Bilge ve İ. M. K. İnal). İstanbul: MEB Yay.

Çetin, Abdülbaki (2007). “Ebu’l-Leys Semerkandî Tefsiri’nin Türkçe Tercümesi Üzerine”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (22): 53-101.

Katib Çelebi (1943). Keşf el-Zunun. (hzl. Ş. Yaltkaya ve Kilisli R. Bilge). İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Yuvalı, Abdülkadir (1999). "İb Arabşâh, Şehâbeddin". İslâm Ansiklopedisi. C. 19. İstanbul: TDV Yay. 314-315.

Atıf Bilgileri

Yazar, Sadık. "TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS (İBN ARABŞÂH)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tercume-i-tefsir-i-ebu-l-leys-ibn-arabsah. [Erişim Tarihi: 18 Ekim 2024].

Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 UKÛDÜ’N-NASÎHA (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
2 MİR’ÂTÜ’L-EDEB (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî ismail Aksoyak
 Görüntüle
3 HİTÂBÜ’L-İHÂBİ’N-NÂKIB VE CEVÂBÜ’Ş-ŞİHÂBİ’S-SÂKIB (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
4 TERCÜME-İ CÂMİ’U’L-HİKÂYÂT (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Prof. Dr. Sadık Yazar
 Görüntüle
5 TERCÜMÂNÜ’L-MÜTERCEM Bİ-MÜNTEHİ’L-EREB FÎ LUGÂTİ’T-TÜRK VE’L-ACEM VE’L-ARAB (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
6 TA’BÎRÜ’L-KÂDİRÎ TERCÜMESİ (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
7 ACÂ’İBÜ’L-MAKDÛR FÎ NEVÂ'İBİ AHBÂRİ'T-TEMÛR (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Araş. Gör. Dr. Nagehan KÜÇÜKYILDIZ
 Görüntüle
8 FÂKİHETÜ’L-HULEFÂ VE MÜFÂKEHETÜ’Z-ZUREFÂ (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî ismail Aksoyak
 Görüntüle
9 IKDÜ’L-FERÎD FÎ İLMİ’T-TEVHÎD (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
10 GURRETÜ’S-SİYER FÎ DÜVELİ’T-TÜRKİ VE’T-TATAR (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
11 CİLVETÜ’L-EMDÂHİ’L-CEMÂLİYYE FÎ HULLETEYİ’L-ARÛZİ’L-ARABİYYE (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
12 MUKADDİME Fİ’N-NAHV (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
13 HİKÂYÂT FÎ ETRÂK (İBN ARABŞÂH) İbn Arabşâh, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmî Dr. Büşra Sıdıka Kaya
 Görüntüle
14 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
 Görüntüle
15 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
 Görüntüle
16 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
 Görüntüle
17 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
 Görüntüle
18 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
 Görüntüle
19 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
 Görüntüle
20 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
 Görüntüle
21 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
 Görüntüle
22 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
 Görüntüle
23 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
 Görüntüle