İsmâil b. Hammâd el-Cevherî’nin (ö. 400/1009’dan önce) tam adı Tâcü’l-luga ve Sıhâhu'l-Arabiyye olmakla beraber daha çok Sıhâhu'l-Lüga ve kısaca es-Sıhâh diye anılan Arapça sözlüğünün 16. yüzyılda bir müderris ve kadı olarak görev yapmış bulunan Mehmed b. Mustafa el-Vânî tarafından Türkçeye yapılan tercümesi.

 Arapça olan kısa bir hamdele ve salvele cümlesinden sonra yer verilen sebeb-i telif bölümünde mütercim, dini ilimlerin tahsilinde lügat ilmine ihtiyaç duyulduğunu belirtip ulema katında makbul olup kabul gören Sıhâh-ı Cevherî'yi, hassaten mübtedilerin kolayca istifade edebilmesi için Türkçeye tercüme ettiğini ifade eder. 

Yirmi sekiz babdan ve her babı yirmi sekiz fasıldan meydana gelen eser 997 (1589) yılında tamamlanmış olup (Yiğit 1990: 317) İbrâhim Müteferrika tarafından, 1141 (1728-29) yılında iki cilt halinde basılmıştır (Kaçalin 2012: 42/513). Bu baskısından sonra eser Vankulu Lugati olarak şöhret bulduğu gibi mütercimi bulunan Mehmed b. Mustafa el-Vânî de "Vankulu" olarak anılmaya başlanmıştır. 

Eseri neşreden Mustafa Koç ve Eyyüp Tanrıverdi'nin tespitlerine göre Vankulu tercümesini yaparken kendisinden evvel Sıhâh'ı kaynak olarak ele alan Cemâl-i Karşî'nin miladi 1282 yılında hazırladığı Surâh, Ahterî'nin lugati, Pîr Mehmed'in Tercümânu's-Sıhâh, Hubeyş et-Tiflisî'nin Arapça-Türkçe sözlüğü Kânûnu'l-Edeb'i gibi bazı çalışmalardan yararlanırken bunlardan bir kısmını yer yer tenkit etmiştir ( 2014: 19-21). Aynı şekilde Vankulu Lügati de daha sonra Mütercim Âsım tarafından (el-Okyânûs olarak bilinen Kâmûsu'l-Muhît tercümesinde) bazı tenkitlere maruz kalacaktır (bk. Dündar 2020).

Eserin Süleymaniye Ktp. Es'ad Efendi 3288, Hasan Hüsnü Paşa 1097 ve Ayasofya 114 numaralarda olmak üzere yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunmaktadır. Bunlar arasında eserin telifinden dört yıl sonra istinsah edilen Nuruosmaniye 4710 numaradaki nüsha eserin önemli nüshaları arasında yer alır.

Müteferrika baskısından sonra da çeşitli baskıları (İstanbul 1170, 1188, 1217-1218) yapılan eser 1998 yılında Yakup Civelek tarafından bir makale ile tanıtılmıştır. Aynı yazar bir diğer çalışmasında (2010) lügatin ilk baskısına odaklanıp eser hakkında bilgiler vermiştir. Mustafa Koç ve Eyüp Tanrıverdi tarafından neşredilen eser, Türkiye Cumhuriyeti Yazma Eserler Kütüphanesi Başkanlığı tarafından oluşturulan http://www.kamus.yek.gov.tr/ internet adresinde okuyuculara sunulmuştur (erişim: 10.08.2022).  

Yazarın biyografisi için bk. "Vânî, Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vani-mehmed-efendi