Meddâh Medhî yada Dervîş Hasan isimleriyle de tanınan Medhî'nin Firdevsî'nin Şeh-nâme'sini Türkçeye tercümesi. Medhî eserini Darüssaâde ağası Mustafa Ağa yoluyla münasebet kurduğu II. Osman'a (salt. 1618-1622) sunmuştur. Yazarın sebeb-i te'lifte anlattığına göre padişaha Dâstân-ı Hamza, Süleyman-nâme-i Kebîr ya da Şeh-nâme'yi onun için tercüme edebileceğini söylemiş, padişah bunların içinden Şeh-nâme'yi tercih etmiştir. Medhî bunu onun ahvâl-i âlemi bilmek ve adaletle yönetmek istediği şeklinde yorumlamıştır.

Eser kendi içinde başlıklarla ayrılmıştır. Bu başlıklar haricinde mensur ve manzum bölümlere geçişlerde kullanılan “Nazm” “Nesr” gibi ifadeler de zaman zaman karşımıza çıkar. Eserde bulunan başlıklardan bazıları şöyledir: Der-beyân-ı hâl-i mâzî-i musannif-i kitâb hikâyet kerden-i ahvâl-i hod u sebeb-i tercüme-i Şeh-nâme (vr. 3b), Der-beyân-ı merātib-i Sultân ‘Ośmān Hân bin Sultân Ahmed bin Sultân Mehemmed Hân (vr.4b), Der-beyân-ı mukaddimât-ı sebeb-i te’lîf-i Şeh-nâme (vr. 5b), Der-vasf-ı pâdişâh-ı cihân ve halîfe-i zamân Sultân ‘Osmân Hân (vr. 14b), Hüner nümûden-i Zâl pîş-i Menûçehr Şâh (vr. 94a), Resîden-i Zâl be-nezdîk-i Sâm u der-kenâr giriften-i Sâm Zâl-râ (vr. 96a),  Resîden-i Siyâvuş u Efrâsiyâb yek-dîger (vr. 243a), Reften-i Keyhüsrev be-nezd-i Efrâsiyâb (vr. 251b).

Medhî’nin genel manada mensur olan metni içinde yer yer Farsça ve Türkçe manzumelere yer veriyor olması, eseri daha ilgi çekici hâle getirmiş ve monotonluğu kırmıştır. Bu sebeple mesela girişteki ilk bölümün 24 beyitlik mesnevi şekliyle yazılmış manzum bir metin olması da dikkat çekmektedir. Şeh-nâme tercümesi yapan bir mütercimin bu şiirde olduğu gibi eserinin içinde yer verdiği bir çok şiirin “Şehnâme vezni” diye de bilinen “fe‛ûlün fe‛ûlün fe‛ûlün fe‛ûl” kalıbıyla yazılmış olması da gayet tabiidir.

Eserin Uppsala University Library, O. Celsing 1 ve St. Petersburg University Library Ms. 1378 ile  Bibliothèque Nationale, Supplemet Turc 326 numarada kayıtlı olmak üzere bilinen 3 nüshası bulunmaktadır. Medhî’nin Şehnâme Tercümesi’nin bu nüshaları içinde çeşitli minyatürler de yer almaktadır. Mesela Paris nüshasında yer alan 14 minyatürden bazılarında şunlar resmedilmiştir: 4a yaprağında yer alan minyatürde II. Osman’ın huzurunda Darüssaade Ağası Mustafa Ağa yer almakta Meddah Medhî ve Nakkaş Nakşî hüner sergilemektedirler. 17b yaprağında yer alan minyatürde Hûşeng’in Keyûmers’le çıktığı seferde Dîv-i Siyâh’la çarpışması resmedilmektedir. 39b yaprağında yer alan minyatürde Feridun’un Dahhâk’ı bir dağda yer alan mağaranın içine baş aşağı çarmıha gerdirmektedir. 53b yaprağında yer alan minyatürdeyse Feridun’un oğullarından İrec’in diğer oğulları Selm ve Tur tarafından öldürülmesi nakşedilmiştir. 166a yaprağında yer alan minyatürde kartalların taşıdığı Kavus’un tahtı şehr-i Çin’e konması anlatılmaktadır.

Metin Müjgân Çakır ve Hanife Koncu tarafından çalışılmaktadır. 

Yazarın biyografisi için bk. "Medhî, Dervîş Hasan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehdi-dervis-hasan