- Yazar Biyografisi (TEİS)
Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî - Madde Yazarı: Dr. Haluk Enönlü
- Eser Yazılış Tarihi:1746
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:05/01/2022
TERCÜME-İ RİSÂLE-İ MURÂDİYE
dinî-tasavvufî-ahlaki eserYetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî(d. 1090/1679 - ö. 1159/1746)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Murad Buhari’nin (ö. 1132/1720) Nakşbend silsilesini ve tarikat adabını anlattığı Sisiletü’z-Zeheb adlı Arapça risâlesinin Laʽlîzâde Abdülbâkî tarafından yapılan Türkçe tercümesidir.
Laʽlîzâde Abdülbâkî bu risâleyi tamamen tercüme etmek yerine mühim gördüğü bazı yerleri tercüme etmiş, tercüme ettiği yerlerin gerekli gördüğü bazı kısımlarını da kısmen şerh etmiştir (Laʽlîzâde vr. 111a). Önemli gördüğü bazı Arapça ibâreleri ve cümleleri de aynen alıp tercüme etmeden bırakmıştır. Tercüme etmediği bu kısımları da bazen şerh etmiştir (Laʽlîzâde vr. 98a).
Laʽlîzâde Abdülbâkî eserinde bazı yerleri neden tercüme etmeden aynen alıntıladığını izah ederken Murad Buhari’nin eserinde bazı kısımların çok derin manalar ihtiva ettiğini ve tarikatın sırlarını bünyesinde barındırdığını, tercüme edildiğinde bunların aslını ve anlamını kaybedeceğini belirtir. Eserin tamamını neden şerh etmediğini ise eserin tamamını şerh ettiğinde çok kapsamlı bir eser olacağını ve ayrıca herkesin anlayışının ve aldığı zevkin birbirinden farklı olmasından dolayı da bunun istifadeli olmayacağını belirterek izah eder (Laʽlîzâde vr. 98a).
Eserin bu haliyle tam bir tercüme ya da tam bir şerh olduğunu söylemek zordur. Çünkü eser ne tamamen tercüme edilmiştir ne de tamamen şerh edilmiştir. Müellif kitabın aslından gerekli gördüğü bazı bölümleri tercüme etmiş, bazı bölümleri Arapça haliyle alıntılamış, bazı bölümlerine de hiç ihtiyaç duymamıştır. Alıntıladığı ve tercüme ettiklerinin bir kısmını da şerh etmiştir.
Laʽlîzâde Abdülbâkî eseri tercüme ve şerh ederken eserde mevcut olan Nakşbend silsilesini de aynen alıntılamıştır. Bununla birlikte Murad Buhari’nin eserinde olmayan ancak sohbetlerinde ele aldığı bazı mevzulara da kısmen temas etmiştir (Enönlü 2019: 81).
Eser 7 varaktan müteşekkildir ve ta’lik hattıyla tercüme ve şerh edilmiştir. Eserin ne zaman tercüme ve şerh edildiği tam olarak belli değildir. Ancak Laʽlîzâde Abdülbâkî’nin Murad Buhari’ye intisabından sonra (1708) tercüme ve şerh edildiği tahmin edilebilir (Enönlü 2019: 45).
Kütüphanelerde kayıtlı olan ve Laʽlîzâde Abdülbâkî’nin diğer risâlelerini ihtiva eden ciltlerin birçoğunun içinde bu risâle mevcuttur. Laʽlîzâde Abdülbâkî’nin, Sergüzeşt adlı eserinden sonra en yaygın olan risâlelerinden birisidir. La’lizâde Abdülbâki’nin kendi hattıyla yazdığı nüsha ise Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi, Emanet Hazinesi, No. 1274 de kayıtlı mecmuanın içinde yer almaktadır.
Laʽlîzâde Abdülbâkî’nin bu eseriyle ilgili herhangi bir çalışma mevcut değildir.
La’lizâde Abdülbaki Efendi’nin biyografisi için bk. “Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yetimi-lalizade-abdulbaki
Eserden Örnekler
İnsıbağ tabiri dahi in’ikâs tarikıyla kalbden hâsıl olan mana-yı kalbe tesir edip kalb müteessir olmakla ıtlâk olunur. Envâr-ı ilâhiyenin kalbin zuhuru ve taallukatında kalbden hâsıl olan keyfiyete dahi derler. Kalbi müridde yakin olan kemâlat ve ezvâk ve ulumun himmet-i piriyle kalbin husulüne dahi insıbağ tabir ederler. Şeyh Murad Efendi rahmetullah bu iki lafzı esna-i sohbetinde çok tekellüm ederdi. İmdi mürid hâlisan sohbet-i pirde bulunmakla in’ikâs, insıbağ ve muhabbet ve bir veche kemal zuhur ederse ol vakit müride lazımdır ki ol sohbetten gafil olmayıp himmetiyle nail olduğu nimetin kadrini bilip hıfzına say eyleye, rabıta ve telkin-i zikre ihtiyaç yoktur. Pir dahi telkin-i zikr etmeye, belki zikirde men ede. Mücerret sohbet-i pirde cezbe-i matluba hâsıl olmazsa rabıtaya tevessül eyleye. Gerek sohbet ve huzurda olsun gerekse pir-i mürşidin gıyabında olsun rabıtaya müdavim olur (Laʽlîzâde vr. 89b).
Kaynakça
Abdülbâkî, Laʽlîzâde. Mebde ve Meâd. Süleymaniye Kütüphanesi. Pertev Paşa. No. 636.
Abdülbâkî, Laʽlîzâde. Tercüme-i Risâle-i Muradiye fi Tarik-i Nakşibendiyye. Süleymaniye Kütüphanesi. Hacı Mahmud. No. 2366. vr. 87a-93b.
Abdülbâkî, Laʽlîzâde. Tercüme-i Risâle-i Muradiye fi Tarik-i Nakşibendiyye. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. Osman Ergin Yazmaları. No. 603. vr. 91a-97b.
Enönlü, Haluk (2019). Laʽlîzâde Abdülbâkî Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Konya: Aybil Yay.
Er, Şaban (2015). Melâmîlik ve Osmanlı Devri Melâmileri. İstanbul: Kutpyıldızı Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SERGÜZEŞT | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
2 | MEBDE VE MEAD | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
3 | ZEYL-İ MESLEKÜ’L-UŞŞAK | Yetîmî, La'lî-zâde Abdülbâkî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
4 | HEDİYYETÜ'L-MÜŞTÂK | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
5 | GIDÂ-YI RUH | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
6 | RİSALE-İ ÜNSİYE TERCÜMESİ | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ ÎNSÂN-I KÂMİL | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ HAKİKATTİ’L-YAKÎN VE ZÜLFETÜ’T-TEMKÎN | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
9 | MUHTASAR-I SİLSİLETÜ’L-ÂRİFIN | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ KİMYÂ-YI SAÂDET | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ NEMÛD VE BÛD | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
12 | İSTİĞFAR VE MÜNÂCAT | Yetîmî, La'li-zâde Abdülbâkî | Dr. Haluk Enönlü |
Görüntüle | ||
13 | KURRETÜ'L-UYÛN | Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi | Öğretmen mehmet cemal öztürk |
Görüntüle | ||
14 | VÂRİDÂT (AZÎZ) | Azîz, Azîz Ali Efendi | Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
16 | ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
18 | HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
19 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
21 | MA‘RİFETNÂME | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
22 | ‘İRFÂNİYE | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle |