TERCÜME-İ RİSÂLE-İ HURÛF (FİRİŞTEOĞLU)
Hurûfî öğretileri
Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn (d. ?/? - ö. 864/1459-60)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Firişte’in kaleme aldığı üç varaklık mensur tercüme. Eserde, tercümenin hangi eser esas alınarak yapıldığı ve yazılış tarihi belirtilmez. Atatürk Kitaplığı'nda yer alan yazma nüshasında eserin başında “Risâle-i Hurûf, Terceme-i Abdülmecîd bin Firişte İzzeddîn” ibaresi yer almaktadır. Müellif, eserin sonunda Mukattaa Harfleri'nin sırlarının ve hikâyesinin sonsuz olduğunu beyan ettikten sonra Hz. Peygamber’in, “Sözün lezzetlisi kısa olanıdır.” hadis-i şerifi doğrultusunda sözü uzatmadığını ifade etmektedir (Usluer 2015: 259).

Eserde ilk önce Hz. Peygamber’in lisanındaki yirmi sekiz harfin biçimlerinin ortaya çıkışlarına değinilmiştir. Esma-i küllün yani tüm harflerin aslının nokta olmasına Hz. Ali’nin “İlim bir nokta idi, onu cahiller çoğalttı.” sözü delil gösterilmiştir. Harflerin sırlarına yönelik açıklamalar hurûfîlik öğretisi doğrultusunda yapılmış; harflerin bölümleri ve işaret ettikleri anlamlarına temas edilmiştir. Muhkem ve müteşabih âyetler hakkında görüşler ifade edilmiştir. Hurûfîlik çerçevesinde ifade edilen düşünceler Kur’an’dan verilen ayetlerle desteklenmiş; harfler anlatılırken insan yüzünde yer alan hatlardan istifade edilmiştir. Eserde, Hz. Peygamberin mucizelerinden ve hadislerinden hurûfîlik öğretisini bağlamında istifade edilmiştir. Eserde insanoğlunun zahir ve batınıyla Kur’an’ın aynısı olduğu vurgulanmış ve sâlikin, harfler aracılığıyla kendi bedenini müşahede ettiğinde ve kendi nefsini bildiğinde insan mertebesine nail olacağı belirtilmiştir (Usluer 2015: 260).

Fatih Usluer eseri Hurufilik Bilgisi: Ferişteoğlu Abdülmecid Külliyatı adlı kitapta bir bölüm halinde neşretmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firisteoglu-abdulmecid-ibni-firiste

Eserden Örnekler


Meselâ kelimât-ı merkûm öz hakîkatle i´tibâr olunsa besât-ı âlemdür. Yigirmi sekiz ve otuz iki menâzildür ve menâzil-i kamer mukâbilidür ve çün noktasıyla hisâb oluna elli olur ki ebced hisâbınca harf-i nûn andan ibaretdür ve Arabda nûn dimek balık dimek olur ve ol ma´nâya ki zemîni balık götürür dirler buna işâretdür. Yiryüzinün karârı bu yigirmi sekiz ve yigirmi iki noktadur ki cümlesi elli olur ve ol remzi beyân eyler ve kaçan kim bu yigirmi sekiz harfe inbisât tarîkiyle nazar olunsa ki ehline ma´lûmdur kim yetmiş iki dil andan ibâret u kinâyetdür ve kaçan inbisât-ı peyker hurûf bile hisâb oluna tamâm yüz olur ki esmâ-i hüsnâya mukâbildür (Usluer 2015: 262).

Kaynakça


Usluer, Fatih (2015). “Risâle-i Hurûf Tercemesi”. Hurufilik Bilgisi: Ferişteoğlu Abdülmecid Külliyatı. nşr. Fatih Usluer, Özer Şenödeyici, İsmail Arıkoğlu. Ankara: Gece Kitaplığı. 259-264.

Atıf Bilgileri


Kufacı, Osman. "TERCÜME-İ RİSÂLE-İ HURÛF (FİRİŞTEOĞLU)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tercume-i-risale-i-huruf-firisteoglu. [Erişim Tarihi: 28 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÂNÛN-I İLÂHÎ (FİRİŞTEOĞLU ?) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
2 IŞK-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Dr. Öğr. Üyesi İsmail ARIKOĞLU
Görüntüle
3 HİDÂYET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 ÂHİRET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
5 SA'ÂDET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
6 TERCÜME-İ HÂB-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
7 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
8 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
9 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
10 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
11 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
12 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
13 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
14 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
16 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle