Hüseyin Vâiz-i Kâşifî (ö. 1504) tarafından Hüseyin Baykara (ö. 1506)’nın torunu için 1502 yılında yazılan Ravzatü’ş-Şühedâ'nın Âşık Çelebi tarafından 953/1546 yılında Türkçeye yapılan tercümesi. 

Âşık Çelebi, bir mukaddime ilave ederek Ravzatü’ş-Şühedâ'yı tercüme etmiştir. Tercümelerinde yer yer anlaşılmayan kelimeleri daha anlaşılır kelimelerle değiştirmek, bazı kısımları özetleyip bazı kısımları genişletmek ve bazı kısımları ayıklamak yolunu tutmuştur (Özçelik 2016: 278). Kâşifî’nin eserinde Şia bariz bir şekilde yer almamakla birlikte; Hz. Fatıma’nın, Hz. Ali’den önce halife olanlara ve onların Fedek arazisi üzerindeki tasarruflarına üzüldüğünü nakletmesi gibi hususlar, ehlisünnet mezhebince hareket eden Osmanlı toplumu için sakıncalı görüldüğünden olsa gerek, tercümeye dâhil edilmemiştir (Özçelik 2015: 55).

Âşık Çelebi, eserine 15 varak civarında bir mukaddime ile başlamıştır. Mukaddimesinin sonunda “Ve kitâb-ı mezkûrun üslûb-ı sâbıkı ki tertîb-i fâyık u terkîb-i râyık üzre mebnîdür, tagyîr olınmayup ancak bir mukaddime ziyâdesi ihtiyâr olındı.(Özçelik 2015: 96)” diyerek eseri tercüme ederken Kâşifî’ye uyduğunu beyan etmiştir. Daha sonra Kâşifî’nin mukaddimesine yer vermiş ve onun tasnifine uygun olarak eseri 10 bölümden meydana getirmiştir. Buna göre birinci bölümde, peygamberlerin başına gelen belalar; ikinci bölümde, Hz. Peygamber’e Kureyş’in yaptığı eziyetler; üçüncü bölümde Hz. Peygamber’in ahirete irtihali; dördüncü bölümde Hz. Fâtıma’nın doğumundan vefatına kadar olan ahvâli; beşinci bölümde Hz. Ali’nin durumu; altıncı bölümde Hz. Hasan; yedinci bölümde Hz.Hüseyin’in bazı hâlleri; sekizinci bölümde Hz. Hüseyin’in Kûfe’ye göndermiş olduğu amca oğlu Müslim b. Akîl ve yaşadıkları; dokuzuncu bölümde Hz.Hüseyin’in Kerbela’ya gelişi ve şehid edilmesi; son bölüm olan onuncu bölümde ise Kerbela hadisesinden sonra meydana gelen olaylar anlatılmaktadır.

Tercüme-i Ravzatü’ş-Şühedâ’nın mukaddimesi ve ilk bölümün bir kısmı sanatlı nesirle kaleme alınmıştır. Birinci bölümün ilk kısmı da nispeten sanatlı nesirle yazılmış olup devamında eser boyunca orta nesir kullanılmıştır.

Fuzûlî’nin Hadîkatü’s-Süedâ’sı ise 1545-47 yılları arasında yazıldığı ve çok sayıda nüshası olduğu için Âşık Çelebi’nin tercümesinin gölgede kaldığını düşündürmektedir. Nitekim Hadîkatü’s-Süedâ’nın bilinen 229 nüshası varken Tercüme-i Ravzatü’ş-Şühedâ’nın; Paris Bibliotheque Nationale Mazarin/Regius 1311 numarada, Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonu 3445 numarada ve Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi B5329 numarada kayıtlı olmak üzere toplam 3 nüshası mevcuttur (Özçelik 2015: 65-67). Ayasofya nüshasında, diğer iki nüshada olmayan “Her seherüm yetîmâne ve her şâmum garîbâne geçüp evtâr u evtândan bî-nasîbâne ‘ömr sürdüm ve hâl-i hayâtı hâlen menzil-i erba‘îne irgürdüm” ifadesi yer almaktadır. Bu da Âşık Çelebi’nin 1546’da yani 27 yaşındayken yazdığı eserine 40 yaşındayken son şeklini verdiği kanaatini uyandırmıştır (Özçelik 2015: 45).

Eserin tenkitli metni Kenan Özçelik tarafından doktora tezi olarak hazırlanmış, daha sonra kitap olarak basılmıştır. Eserin tercüme usulü hakkında da aynı yazar tarafından bir makale yayınlanmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-celebi-seyyid-pir-mehemmed