TERCÜME-İ NAKŞ-I FÜSÛS VEYA HÂŞİYE ALÂ FÜSÛSİ'L-HİKEM (BABA NİMETULLAH)
Tercüme-i Nakş-ı Fusûs veya Hâşiye alâ Fusûsu’l-Hikem
Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî (d. ?/? - ö. 920/1514)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Çağının önemli müfessirlerinden ve din âlimlerinden olan Nahcıvânî, dinî-tasavvufî eserler yazmıştır. Tercüme-i Nakş-i Fusûs veya Hâşiye alâ Fusûsu’l-Hikem, Muhyiddin Arabî’nin Fusûsu’l-Hikem’ine Farsça yazılmış hâşiyedir. Bu eser ve Nimetullah Nahçıvânî’ye atfedilen birçok eser aslında Ni’metullâh-ı Veliyy-i Kirmânî’nin eserleridir. Konuyla ilgili olarak Musakhanov, “Abdülbâkî Turan “Baba Ni’metullah Nahçıvânî ve el-Fevâtihü’l-İllâhiyye ve’l-Mefâtihu’l-Gaybiyye İsimli Tefsiri” isimli makâlesinde Keşfü’z-Zünûn’u (C.II, 1971: 1263) kaynak gösterek Fusûsu’l-Hikem Şerhi’ni Nahçıvânî’ye nisbet etmiştir. Ancak Keşfu’z-Zünûn’da mezkûr sahîfede sâdece “Şerhu Seyyid Ni’metullah” geçmektedir ki bu şerhin “Ca’fer es-Sâdık soyundan bir seyyid” olarak bilinen Ni’metullâh-ı Velî’nin olması muhtemeldir.

Kâtib Çelebi Keşfu’z-Zünûn’da Nahçıvânî’nin eserlerini “Şeyh Baba Ni’metullah b. Mahmûd en-Nahçıvânî” adı altında eserine almıştır” kaydını düşmüştür (2011: 19-20). İsim benzerliğinden dolayı kaynaklarda iki müellifin eserleri karıştırılmıştır. Oysa yüzlerce eseri ve tasavvufi risalesi olan Ni’metullah-ı Veliyy-i Kirmânî seyyiddir ve Keşfü’z-Zünûn’da (C. II, 1971: 1263) bu husus “Şerhu Seyyid Ni’metullah” şeklinde özellikle vurgulanmıştır.

Tercüme-i Nakş-ı Fusûs veya Hâşiye alâ Fusûsu’l-Hikem, İbn-i Arabi’nin 1230 yılında Şam’da bulunduğu sırada yazdığı önemli eserine yapılmış bir şerh ve tercümedir. Eserin aslı, içerik olarak yirmi yedi peygamberin her birinin hikmetlerine izafeten yirmi yedi bölüme ayrılmıştır. Eser Âdem Peygamberle başlayıp Muhammed Peygamberle son bulmaktadır. “Ele aldığı meselelerin zor anlaşılır olmasının yanı sıra dil olarak da çok muammalı bir yapıya sahip bulunan Fusûsu’l-Hikem üzerine birçok şerh ve reddiye yazılmıştır. İslam tarihinde bu kitap kadar üzerinde lehte ve aleyhte tartışmalar yapılmış bir başka esere rastlamak güçtür. Ayrıca Fusûsu’l-Hikem’i bir şerhin yardımı olmadan anlamak neredeyse imkânsız görüldüğü için bugüne kadar yüzden fazla şerhi yapılmıştır” (Kılıç 1996: 231-232). Ni’metullah-ı Veliyy-i Kirmânî’nin şerhi de bunlardan biridir.

Müellifin biyografisi için bk. "Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/baba-nimetullah-nimetullah-nahcivani

Kaynakça


Bursalı Mehmet Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.I.  İstanbul: Matbaa-i Âmire

Kâtib Çelebî, Hacı Halîfe Mustafa İbn Abdullâh (1971). Keşfu’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütübi’l-Fünûn. C. I-II (hzl. M. Ş. Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.

Kılıç, Mahmut Erol (1996). “Fusûsu’l-Hikem”. İslam Ansiklopedisi. C.13.  İstanbul: TDV Yay. 230-237. 

Kılıç, Mahmut Erol (2007). “Ni’metullâh-ı Velî”. İslam Ansiklopedisi. C.33. İstanbul: TDV Yay.  133-135.

Kurt, Yaşar (1998). Nahcuvânî ve Tasavvufi Tefsiri. Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.

Kurt, Yaşar (2013). “Ni’metullah bin Mahmûd”. İslam Ansiklopedisi. C.33. İstanbul: TDV Yay. 132-133. 

Muhyiddin ibnu’l-Arabi (2017). Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. C.I-II. (Tercüme ve şerh: A. A. Konuk) (hzl. M. N. Tan ve E. Alkan) Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Musakhanov, Orkhan (2011). Ni’metullah Nahçıvânî’nin Hidâyetü’l-İhvân’ı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi

Nurbahş, Cevâd (1972). Resâ’il-i Cenab-ı Şah Ni’metullah-ı Veliyy-i Kirmânî. C.I-VIII.Tahrân.

Öngören, Reşat (1999).  “Anadolu’da Sûfîler”. Osmanlılarda Tasavvuf.  İstanbul: Ensar Neşriyat. 

Tahralı, Mustafa, S. Eraydın (1987-1992). Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.

Terbiyet, Mehemmedeli (1987). Dânişmendân-i Azerbaycan. (hzl. G. Kendli, İ. Şems) Azerneşr. Bakı.

Atıf Bilgileri


Bayram, Parvana. "TERCÜME-İ NAKŞ-I FÜSÛS VEYA HÂŞİYE ALÂ FÜSÛSİ'L-HİKEM (BABA NİMETULLAH)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tercume-i-naks-i-fusus-veya-hasiye-ala-fususi-l-hikem-baba-nimetullah. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 EL-FEVÂTİHU'L-İLÂHİYYE VE'L-MEFÂTÎHU'L-GAYBİYYE EL-MÛDIHATÜ Lİ'L-KUR'ÂNİYYE VE'L-HİKEMİ'L-FURKÂNİYYE (BABA Nİ'METULLÂH) Baba Ni‘metullâh b. Mahmûd en-Nahcuvânî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
2 HİDÂYETÜ'L-İHVÂN (BABA NİMETULLAH) Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî Doç. Dr. Parvana Bayram
Görüntüle
3 ŞERH-İ GÜLŞEN-İ RÂZ (BABA NİMETULLAH) Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
4 HÂŞİYE ALÂ TEFSİRİ'L-BEYZAVÎ (BABA NİMETULLAH) Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî Doç. Dr. Parvana Bayram
Görüntüle
5 GÜLŞEN-İ RÂZ ŞERHİ (BABA NİMETULLAH) Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî Doç. Dr. Parvana Bayram
Görüntüle
6 BEŞÂRETNÂME (HARAKÂNÎ) HARAKÂNÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed (Cafer) Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
7 ESRÂR-I SÜLÛK (HARAKÂNÎ) HARAKÂNÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed (Cafer) Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle