Eserden Örnekler

…Ve ulü’l-emr dahı iki sınıfdur. Bir sınıfı ‘ulemâ vü ümerâdur ve bunlar şunlardur ki bunlar sâlih olıcak cümle ‘âlem ü âdem sâlih olur. Pes bu tâyifenün her birine vâcibdür ki kavllerinde ve fi’llerinde Allâh’a ve rasûline itâ’atle ve kitâba ittibâ’la taharrî ideler ve vâkı’ olan havâdisi müşkilede kitâb u sünnete delâlet eyledügine ki ‘amelleri müte’allık ola, anunla ‘amel ideler. Eger vakt muzâyaka üzre olup yâ tâlib ‘âciz olup yâhud her tarafun kavî delîlleri olup biribirine mu’âraza eyleseler, ol vakt bir dînde ve ‘amelde ve ‘ilmde ve kavli ve fi’li ve marazı ve ‘ameli makbûl olan kimesneye taklîd eyleyeler. Kuzât u vülâtda dahı bu ‘amel cârî olmak gerekdür. (Kılıç vd. 2017:182-183)

On birinci bâb ‘asker tertîbinün usûli üçdür. Biri kalbdür ki yâ sancak, yâ sultân, yâ ser-‘asker, yarar ‘askeriyle anda olur. Biri meymenedür ki sağ kol dirler ve biri meyseredür ki sol kol dirler. Bu üç bölük her zemânda lâzımdur. Ammâ ba’zı zemân olur ki niçe nev’ dahı lâzım olur. Bir bölük iderler. Ana seriyye dirler, ya’nî şebîhûn itmek içün korlar ve birine talî’a dirler ki karavul didükleridür ve bir nev’ine ersâd dirler ki rasadun cem’idür. Askerden ba’zı kimesneyi seçüp tağ başlarına gözci koyup düşmen ‘askerinün ahvâline vukûf içün gönderdüklerine dirler. Ana bizüm lisânımuzda dilci dirler ve bir nev’ine ‘ases dirler ki gice ile düşmen ordusına varup haber alana dirler ve bir nev’ine dahı câsûs dirler. ‘Adûnun memâlikine varup girüp haber alup getürene dirler ve bir nev’ine saka dirler ki tundar didükleridür ve bir nev’ine mukaddem dirler. Türkçe ince karavul didükleridür ve bir nev’i kemîndür ki pusı kurduklarıdur ve bir nev’ine meded dirler ki bir bölük ‘asker etrâfa nâzır bir yirde hâzır kurılur. (Kılıç vd. 2017: 209-210)