- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Dâ’î - Madde Yazarı: Prof. Dr. Sadık Yazar
- Eser Yazılış Tarihi:788-793/1387-1390 yılları arası
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:10/08/2022
TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î)
rüya tabirleri tercümesiAhmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421’ten sonra ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed-i Dâ’î'nin Farsçadan Türkçeye aktardığı rüya tabirleri kitabı. Dâ'î'nin metnine kaynaklık eden Farsça eser de ismi bilinmeyen bir mütercim tarafından Ebûbekir bin Abdullâh el-Vâsitî'nin Arapça eserinden tercüme edilmiştir. İhsan Sabri Çebi, Tercüme-i Kitâbu't-Ta'bîr'in II. Yakûb'un ilk beyliğine denk gelen 788-793/1387-1390 yılları arasında yazılmış olacağını ifade etmiştir (Ahmed-i Dâ'î 2019: 53). Eserin Dâ'î'ye aidiyeti sebeb-i tercüme bölümünden sonra yer verdiği kasidede geçen "Benem Dâ'î-yi devlet-hân du'â-gûyem sana dâyim” mısraındaki "Dâ'î" sözcüğüne dayandırılmaktadır. Abdülbaki Çetin Ahmed-i Dâ'î'nin, kendisine ait olduğu konusunda şüphe bulunmayan eserlerinde düzenli olarak kendisini "...bende-i sâ'î Ahmed-i Dâ'î aslhallâhu şâhehû ve sânehû ammâ şânehû” cümlesi ile takdim ettiğini belirtmektedir (2014:114-115). Ancak Kitâbu't-Ta'bîr tercümesinde ise sadece "dâ'î" kelimesinin bulunması, daha evvel sadece "dâ'î" kelimesine binaen Ahmed-i Dâ'î'ye atfedilen bazı eserlerin ona ait olmadığının belirlenmesi bu tercümenin de Ahmed-i Dâ'î'ye aidiyetinde ihtiyatlı olmak gerektiğine işaret etmektedir.
Germiyan Beyi II. Ya’kûb'un emri ile tercüme edilen kitabın Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa, nu. 588 ve Atatürk Kitaplığı/Eski Belediye Kitaplığı, Muallim Cevdet Yazmaları, nu. 26 olmak üzere iki nüshası belirlenmiştir (Ahmed-i Dâ'î 2019: 51, 55-62). Herhangi bir hamdele ve salvele olmaksızın kaynak metnin sebeb-i tercüme bölümünden bir kısmı alan Dâ'î, eserin daha önce Arapçadan Farsçaya tercüme edildiğini, kendisinin de bahsi geçen padişahın emri ile bu Farsça tercümeyi Türkçeye tercüme ettiğine değindikten sonra II. Yakûb'un övgüsünde bir kaside yazmıştır.
Tercüme-i Kitâbu't-Ta'bîr toplam 266 bâbdır. İlk yirmi bâbında rüya ile ilgili teorik bilgiler verilmiştir. Yirmi ikinci bâbdan itibaren düşte görülen şeylerin tabir edilmesine başlanmıştır. Kitapta eski rüya tabirleri usulüne göre önce rüyada Hak Teâlâ’yı görmek, sonra melekleri, daha sonra peygamberleri görmek gibi bir usul takip edilmiştir. Kitabın son kısmında ise sufilerin rüyalarının tabirlerine ait bazı bölümler vardır (Ahmed-i Dâ'î 2019: 64).
İki yüksek lisans çalışmasına (Yılmaz 1998; Demir 2004) konu olan eser, İhsan Sabri Çebi tarafından neşredilmiştir (Ahmed-i Dâ'î 2019).
Mütercimin biyografisi için bk. "Ahmed-i Dâ’î ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai
Eserden Örnekler
Tercüme-i Kitâbu't-Ta'bîr'den
Sâhib-kitâb işbu resme beyân ider ki bir niçe bizüm karındaşlarumuzdan ta'bîr kitâbınun aslını iltimâs itdiler tâ kim anlara bizden sonra yâdigâr kala ve biz dahi kabûl itdük biz dahi Tâzîden Fârisîye getürdük dimişler, Arabîden Fârisîye döndürmişler. Ve biz kemter du'âcı bî-çârelere dahı şöyle işâret oldı ol sultândan kim oldur Hudâvendigâr-ı mu'azzam... Sultân-ı Âl-i Germiyân Sultân Ya'kûb bin Şâh Süleymân bin Muhammed bin Ya'kûb Han ... Türkîye dönder diyü işâret oldı ... Türkîye dönderildi.
İki Yüz On Dördünci Bâb: Düşde Alma Görse Anı Beyân İder
Sâhib-kitâb eydür; Almada dahi ihtilâf itmişlerdür. Ba'zılar eyitdiler ki alma oğuldur ve ba'zılar eyitdiler ki kızıl elma sultân cihetinden menfa'atdür ve çün ak ola bâzirgânlardan veyâ avratlarından. Ve eger ekşi olsa kaygu ve gussadur. Ve eger almayı ortadan yarsa, iki pâre eylese ortağı ortağından cüzâ ola. Ve eger kızıl elmayı budağından koparsa yise oğlı doğa, delîldür ki kızı ola. (Ahmed-i Dâ'î 2019: 157-159, 378)
Kaynakça
Ahmed-i Dâ'î (2019). Tercüme-i Kitâbu't-Ta'bîr. (hzl. İ. S. Çebi). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
Çebi, İhsan Sabri (2019). "Ahmed-i Dâî’nin Kitâbü’t-ta’bîr Tercümesi". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 68: 23-47.
Çetin, Abdülbaki (2014). "Suştan II. Murat'a Sunulan Tezkiretü'l-Evliyâ Tercümesi Üzerine". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 53: 95-24.
Demir, Erkan (2004). Ahmed-i Dâî, Ta’bîr-name, (100B - 208B) Giriş Çevriyazılı Metin-İndeks-Tıpkıbasım. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osman Gazi Üniversitesi.
Yılmaz, Sadi (1998). Kitâbü’t-Ta’bîr (Ta’bîr-nâme-i Türkî). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 2 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 3 | ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin |
Görüntüle | ||
| 4 | VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Emine Yeniterzi |
Görüntüle | ||
| 5 | UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ’î | Araş. Gör. Uğur Altundaş |
Görüntüle | ||
| 6 | CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
| 7 | ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) | Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 8 | VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
| 9 | MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
| 10 | TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 11 | TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
| 12 | TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
| 13 | TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
| 14 | MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
| 15 | DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
| 16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
| 17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
| 18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
| 19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
| 20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
| 21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
| 25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |