TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM)
Kasîde-i Bürde’nin manzum tercümesi
Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân (d. 841/1437-38? - ö. 901/1495-96?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdurrahîm Karahisârî tarafından Bûsîrî (ö. 696/1297?)’nin Kasîde-i Bürde’sine yapılan Türkçe manzum tercüme. Fâtih Sultan Mehmed’in (sal. 1451-1481) hocası Akşemseddîn (ö. 1459)’in halifelerinden olan Abdurrahîm Karahisârî, bilinen ilk Türkçe manzum Kaside-i Bürde tercümesini yazmıştır. Yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan eser, özellikle “Bürde mecmuası” olarak nitelendirebileceğimiz özel olarak istinsah edildiği anlaşılan yazmalarda yer almaktadır (Örnek için bk. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Aşir Efendi, Nu. 301).

Tercüme, muzârî bahrinde mef‘ûlü fâ‘ilâtü mefâ‘îlü fâ‘ilün vezniyle yazılmıştır. Kaside nazım şekliyle yapılan tercüme, kaynak eserden farklı olarak mürdef kafiye ile (-âr) yazılmış olup 161 beyitten oluşmaktadır. Eserini kaynak metindeki gibi "mim" kâfiyeli olarak yazmaması, şaire daha serbest bir söyleyiş imkanı sunmuş, böylece diğer birçok manzum Bürde tercümesinde görülen “mim” harfiyle birden çok kâfiye kelimesi bulma zorunluluğu, Karahisârî’yi kaynak beyitlerdeki kafiye kelimelerini tekrar etme mecburiyetinde bırakmamıştır. Abdurrahim Karahisârî, tercümesinde manayı öncelemiş, kaynak beyitlerin anlamını yansıtmaya gayret etmiştir. Karahisârî’nin tercümesini sade bir Türkçeyle yazdığı söylenebilir. Tamlamalara da fazla yer vermeyen şair, bugün için arkaik kabul edilen ve günümüzde sadece yöresel ağızlarda yaşayan o dönem Türkçesinde var olan "ıldıradı, yigrek, degşürüben, öküş, balkurmak" gibi kelimeleri kullanmıştır. Bu husus onu, diğer Bürde tercümelerinden farklı kılmaktadır. Diğer manzum Bürde tercümelerine baktığımızda, Karahisârî tercümesini farklı kılan husus da budur.

İsmail Hikmet Ertaylan Tercüme-i Kasîde-i Bürde'nin tıpkıbasımını neşretmiştir (1960). Bahattin Kahraman ise eseri, Le’âlî’nin manzum tercümesiyle birlikte yayımlamıştır (1997).

Şairin biyografisi için bk. “Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahim-abdurrahim-karahisari 

Eserden Örnekler


Tercüme-i Kasîde-i Bürde'den

Düşdi mi derdlü gönlüne ehl-i diyâr-ı yâr

Kim kanlu yaşı gözlerinün oldı cûy-bâr


Zulmetde ıldıradı mı ol yana berk-i İzam

Yâhud kohu mı virdi sana bâd-ı müşg-bâr


Dir aklunı didükce neden hayrân oldı dil

Men‘ it yaşun didükce neden oldı bî-şumâr


Âşık sanur mı gizlü ola ışk aka yaşı

İçinde ışk odı ola tışında hem bihâr


Işk olmasaydı yaşlarun olmaz idi revân

Ma‘şûkanun menâzilin itdikce iftikâr


Çün yaşla hastalık olalar âdil-i şuhûd

Pes ışka nice kılasın inkâr u ketmi kâr


Haddünde yazdı eşk ü maraz iki dürlü hat

Biri kızıl anem gibi biri sarı bahâr


Geldi belî hayâli anun aldı uyhumı

Lezzetleri sürer giderür gussa-i nigâr


Ey dost ışk ile bana serzeniş kılan

İnsâf it ki aşk ile cem olmaya bu âr


Hâlüm yetişdi sana vü sırrum rakîbe fâş

Derdüme yok nihâyet ü gam bahrına kenâr (Kahraman 1997: 65-67; Abdurrahîm Karahisârî, vr. 7a-11b)

Kaynakça


Abdurrahîm Karahisârî. Tercüme-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Aşir Efendi 301.

Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG -Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul.

Kahraman, Bahattin (1997). “Le’âlî ve Abdurrahîm Karahisârî’nin Manzum Kaside-i Bürde Tercümeleri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (4): 57-107.

Şahin, Ebubekir Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Ayçiçeği, Bünyamin. "TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tercume-i-kaside-i-burde-abdurrahim. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Prof. Dr. Mehmet Sarı
Görüntüle
2 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
3 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
4 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
5 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
6 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
7 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
11 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
12 HÜSN Ü DİL (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
13 ENVÂRÜ’L-ÂŞIKÎN (AHMED-İ BÎCȂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed-i Bîcân, Şeyh Ahmed-i Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle