- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdülhay Celvetî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ - Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Naat
- Yayın Tarihi:11/09/2021
TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ)
Kasîde-i Bürde’nin manzûm tercümesiAbdülhay Celvetî (d. 1031/1622?-1038/1629?-ö. 1117/1705)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Celvetî şeyhi Abdülhay Efendi (ö. 1117/1705) tarafından Bûsîrî’nin (ö. 696/1297?) Kasîde-i Bürde’sine yapılan Türkçe manzum tercüme. Tercüme; recez bahrinde müstef‘ilün/müstef‘ilün/müstef‘ilün/müstef‘ilün vezniyle yazılmıştır. Kaside nazım şekliyle musammat olarak yapılan tercüme 160 beyitten oluşmaktadır.
Abdülhay Efendi eserini, mukaddimede anlattığına göre Vezir Mehmed Paşa’ya arz etmiştir. Müellifin hayatından hareketle bu kişinin Köprülü Mehmed Paşa (ö. 1072/1661) olması muhtemeldir. Mukaddimenin sonunda yer alan gazelden yola çıkarak tercümenin sıkıntıları gidermek, maddî ve manevî arzulara ulaşmak, günahları bertaraf etmek gayesiyle yapıldığı söylenebilir. Eser, diğer manzum Bürde tercümelerinde sıklıkla görmediğimiz şekilde musammat olarak kaleme alınmıştır. Bu durum söyleyişe âhenk kazandırmıştır. Diğer manzum tercümelerde de görüldüğü gibi kaynak metindeki kâfiye kelimeleri yer yer tercümede de kullanılmıştır. “Mim” harfiyle birden çok kâfiye kelimesi bulma zorluğu, buna sebep olarak gösterilebilir. Abdülhay Efendi, tercümesinde manayı öncelemiştir. Kaynak beyitlerin anlamını yansıtmaya çalışan müellif, musammat söyleyişin verdiği güçle tercümesine söyleyiş güzelliği de kazandırmayı başarmıştır. Yer yer kaynak beyitteki bir mısraın ya da bazı bölümlerin mülemma tarzında tercümeye dâhil edildiği görülmektedir. Diğer Bürde tercümeleriyle mukayese edildiğinde eserin gerek şekil özellikleri gerekse dil hususiyetleri bakımından dikkat çekici bir yere sahip olduğu söylenebilir.
Eserin eldeki tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Nuruosmaniye Bölümü 3733 numarada kayıtlıdır. Güzel bir nesih hatla harekeli şekilde yazılmış olan eser, 19 varak halinde müstakil cilt içerisindedir.
Metin Bünyamin Ayçiçeği (2016) ve Selami Şimşek (2018) tarafından yayımlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Abdülhay”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-abdulhay
Eserden Örnekler
Âyâ civâr-ı Zî-Selem yâdıyla mı ey pür-elem
Halt eyledin eşk-i nedem hûn-ı cigerle dem-be-dem
Yohsa nesîm-i Kâzıme esdi vü toldı âleme
Ev fi’l-leyâli’l-muzlime îmâd idüp berk-i İdam
Âhır n’olupdur çeşme ter kan dökme dirsen ol döker
N’oldı gönül dirsen eger ayıl olur medhûş-ı gam
Âşık gümân eyler her an kim ola âşıklık nihân
Seylâb iken eşk-i revân yalınlanırken cân hem
Eşk olmasa gözden revân olmazdı yurd yirinde kan
Uyanmaz idi çeşm-i cân yâd itmeden bân u alem
Var iken eşk ü rûy-ı zerd lâbüd olur cânunda derd
Olmaz müfîd inkâr-ı merd olsa udûliyle hakem
Hem sende var ey ışk eri hûnîn sirişk ü lâgarî
Yüzünde sâbit her biri misle’l-behâri ve’l-anem
Geldi evet kıldı güzâr tayf-ı hayâl-i hâl-i yâr
Uyandırup ışk itdi zâr telh eyledi ayşum elem
İy ayb-cûy u ta‘na ger âşıklara levmi gider
Var ise insâfun eger özrüm kabûl it ez-kerem
Senden tecâvüz itdi sır halk içre olmış müstemir
Ne hâlüm ilden müstetir ne derdüm oldı hîç kem (Ayçiçeği 2016: II/234-236)
Kaynakça
Abdülhay Efendi. Tercüme-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Nuruosmaniye 3733.
Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG-SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMA DESTEK GRUBU. İstanbul.
Ayçiçeği, Bünyamin (2016). “Üsküdarlı Abdülhay Celvetî ve Kasîde-i Bürde Tercümesi”. 9. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu 2: 223-266.
Kaya, Mahmut (2001). “Kasîdetü’l-Bürde”. İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: TDV Yay. 568-569.
Şahin, Ebubekir Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Şimşek, Selami (2018). Kaside-i Bürde (Fazileti, Sırları ve Manzum Tercümesi) Şeyh Abdülhay el-Celvetî el-Edirnevî. İstanbul: Buhara Yay.
Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
2 | ŞERH-İ GAZEL-İ HACI BAYRÂM-I VELÎ (ABDÜLHAY) | Abdülhay | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle | ||
3 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
4 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
5 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
6 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
7 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |