- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed-i Dâ’î - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:İlmî-Ansiklopedik Edebî Eser
- Yayın Tarihi:13/02/2022
TERCÜME-İ EŞKÂL-İ NÂSIR-I TÛSÎ / TERCÜME-İ SÎ FASL Fİ’T-TAKVÎM (AHMED-İ DÂ’Î)
astronomi, astrolojiAhmed-i Dâ’î (d. ? - ö. 824/1421’ten sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nâsîrüddin-i Tûsî'nin (d. 1201 - ö. 1274) Risâle-i Sî Fasl adıyla meşhur olan El-Muhtasar Fî-İlmi't-Tencîm ve Marifeti't-Takvîm adlı Farsça risalesinin Ahmed-i Dâ’î tarafından Türkçeye yapılan tercümesi. Tercüme-i Sî Fasl Fi't-Taḳvîm adıyla çevrilen eser ilm-i nücuma dairdir. Otuz fasıldan oluşan risale; ebced rakamları, Hicrî, Rûmî, İranî ve Celâlî takvimleri, gezegenler, burçlar ve saat türleri gibi astronomi ve bazı astroloji konularını ihtiva etmektedir. “Eserin en dikkate değer özelliği, Ortaçağ astronomisindeki deyimlerin Türkçe karşılıklarının verilmesidir. Ahmed-i Dâ’î’nin verdiği Türkçe karşılıklar, Osmanlı İmparatorluğu’nda yakın zamana değin kullanılmıştır. Böylece Dâ’î'nin sadece Osmanlı dil ve edebiyatına değil, Osmanlı bilimine de hizmet ettiği anlaşılmaktadır (Kundakçı 2021: 8-9)." Dâ’î, eserin başında, astronomi ve takvim bilimlerini yeni öğrenmeye başlayanlar her şeyi kolayca anlasınlar ve eserden rahatça istifade etsinler diye bu kitabı Türkçeye tercüme ettiğini belirtmiştir.
Kütüphanelerde birçok nüshası bulunan eser üzerinde en kapsamlı çalışmayı yapan Emre Kundakçı, eseri Ahmed-i Dâ’î, Tercüme-i Sî Fasl Fi’t-Takvîm adıyla yayımlamıştır (2021).
Nâsirin biyografisi için bk. “Ahmed-i Dâî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-dai
Eserden Örnekler
Tercüme-i Eşkâl-i Nâsır-ı Tûsî'den
Sekizinci Fasıl
Ve her sâniyeyi altmış bahş kıldılar. Her birine sâlise didiler. Ve râbi'e ve hamse tâ aşere degin kısmet kıldılar. Ve burclarun adları bunlardur: Hamel ۰ Sevr ا Cevzâ ب Seretân ج Esed د Sünbüle ه Mîzân و Akreb ز Kavs ح Cedy ط Delv ی Hût یا . İşbu burclarun nişânları oldur kim tahtlarında vâki' sürhle yazılmışdur. [Ve nişânları oldur kim Hamelün alâmeti sıfır yazarlar. Ve Sevr alâmeti elif ve Cevzâ alâmeti be yazarlar. Tâ Hûta yâ yazarlar.] [Ve derecelerün ve dakîkalarun nişânı adedlerinün alâmeti olur] ya'nî kevkeb her burcdan kaç derece ve kaç dakîka hareket eylemişdür anlarun adedleri. Ve her derecenün alâmetleri yigirmi tokuzı geçmez zîrâ otuz olsa bir burc olur. Ve dakîka adedi elli tokuzdan öte geçmez zîrâ altmış olsa bir derece olur. İşbu dâ'ireyi bunlara misâl idüp tahrîr eyledük tâlibe âsân ola diyü. İşbu dâirede on iki burc üzerine taksîm eyleyüp tahrîr eyledük. (Kundakçı 2021: 33)
Kaynakça
Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâî, Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Üçler Basımevi.
Kundakçı, Emre (2021). Ahmed-i Dâî, Tercüme-i Sî Fasl Fi’t-Takvîm. İstanbul: Muhayyel Yayıncılık.
Kut, Günay (1989). “Ahmed-i Dâî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yay. 56-58.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | ÇENG-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Gönül Alpay Tekin |
Görüntüle | ||
4 | VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN-I ÂDİL BE-PUSEREŞ HÜRMÜZ-İ TÂCDÂR / VASİYYET-İ NÛŞİREVÂN (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Emine Yeniterzi |
Görüntüle | ||
5 | UKÛDÜ’L-CEVÂHİR (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ’î | Araş. Gör. Uğur Altundaş |
Görüntüle | ||
6 | CÂMASB-NÂME (AHMED-İ DÂ'Î) | Ahmed-i Dâ'î | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | ENFESÜ'L-CEVÂHİR / TERCÜME-İ TEFSÎR-İ EBU’L-LEYS SEMERKANDÎ (EBU’L-FAZL MÛSÂ BİN HÂCI HÜSEYN EL-İZNİKÎ) | Ebu’l-Fazl Mûsâ bin Hâcı Hüseyn el-İznikî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ KİTÂBÜ’T-TA’BÎR-NÂME (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | VESÎLETÜ’L-MÜLÛK Lİ-EHLİ’S-SÜLÛK VE TEFSÎRÜ’L-KUR’ÂN / VESÎLETÜ’L-MÜLÛK (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
10 | MİFTÂHÜ’L-CENNE(T) (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ TEZKİRETÜ’L-EVLİYÂ (AHMED-İ DÂ’Î ?) | Ahmed-i Dâ’î | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ TIBB-I NEBEVÎ / EŞ-ŞİFÂ FÎ-EHÂDÎSİ’L-MUSTAFÂ (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
13 | TERESSÜL (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
14 | MÜFREDÂT (AHMED-İ DÂ’Î) | Ahmed-i Dâ’î | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÂSTÂN-I MANSÛR, MANSÛR-NÂME (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |