- Yazar Biyografisi (TEİS)
İdrîs, İdrîs-i Bitlisî - Madde Yazarı: Doç. Dr. ADNAN OKTAY
- Eser Yazılış Tarihi:874-927/1470-1521 ?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:10/02/2022
TERCEME VE NAZM-I HADÎS-İ ERBA'ÎN (İDRÎS)
Farsça kırk hadis tercümesiİdrîs, İdrîs-i Bitlisî (d. 856-861/1452-1457 ? - ö. 921, 927, 930, 971/1515, 1521, 1523, 1564 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
İdrîs-i Bitlîsî tarafından kırk hadis türünde Farsça yazılmış tercüme bir eserdir. Eser, Tercüme-i Çehel (Çihel) Hadîs (Aksoy 2021: 20; Dikici 2019: 269) olarak da bilinmekte olup 52 varaktan ibarettir. Eserin telif ya da istinsah tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Hayat hikâyesinden hareketle İdrîs-i Bitlîsî’nin kırk hadis türündeki eserlerini ömrünün son zamanlarında yazmış olduğu güçlü bir ihtimaldir. Ancak babasından dinlediği hadislerin esere alınmış olması dikkate alındığında müellifin bu eseri gençlik ya da yetişkinlik döneminde yazmış olduğu düşünülebilir.
Orhan Başaran; Terceme ve Tefsîr-i Hadîs-i Erba’în, Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în ve Hadîs-i Erba’în Tercümesi olmak üzere Bitlîsî’ye ait üç ayrı kırk hadis kitabından bahsetmiştir. Bu eserlerden birincisinin arşiv bilgileri, incelediğimiz eserle örtüşmektedir. Süleymaniye Kütüphanesinde esere ait iki nüsha tespit edilmiştir (Başaran 2000: 31-32).
Bitlîsî, kitabında babası Mevlânâ Hüsâmeddîn Alî Bitlisî’den dinlediği 40 hadisi tercüme edip şerh etmiştir (Akçay, 2021). Hadislerin Arapça metni verildikten sonra hadisin Farsça mensur tercümesi yanında şerhi yapılmış, akabinde ilgili hadisler hakkında Farsça manzum bir metin verilmiştir (Başaran 2000: 31-32). Eserde yer alan sahih hadislerden ilk 20’si marifetullâh, itikat, iman, cennet umuru vs. hakkındadır. Diğerleri ise insanî ameller ile melekeler yanında ahlakî konuları içermektedir (Genç 2007: XXI-XXII; Kaska 2020: 152).
Bazı çalışmalarda İdrîs-i Bitlîsî’nin kırk hadis türünde yazmış olduğu eserlerle ilgili bilgi karışıklığı olduğu tespit edilmiştir. Eserden dolaylı olarak bahseden bazı çalışmalar bulunmakla birlikte, henüz Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în'in tenkitli metni hazırlanmamıştır.
Mütercimin biyografisi için bk. "İdrîs-i Bitlîsî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi
Kaynakça
Akçay, Gülçiçek (2021). "İdrîs, İdrîs-i Bitlisî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi [Erişim tarihi: 05.12.2021]
Aksoy, İdris (2021). İdrîs-i Bidlisî’nin Selîmnâme’sinin Tahkik ve Tercümesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
Başaran, Orhan (2000). İdrîs-i Bitlisî’nin Heşt Bihişt’inin Hâtime’si (Metin-İnceleme-Çeviri). Doktora tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Dikici, Recep (2019). “Bitlisli Âlimler ve Devlet Adamları”. Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Bitlis: II. (ed. M. İnbaşı ve M. Demirtaş). Ankara: Bitlis Eren Üniversitesi Yayınları. 267-285.
Genç, Vural (2007). İdrîs-i Bitlîsî, Heşt Bihişt: Osman Gazi Dönemi (Tahlil ve Tercüme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
İdrîs-i Bitlîsî (1307). Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. Nu. FY 823.
İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în (Terceme-i Çehel Hadîs). Süleymaniye Kütüphanesi. Ayasofya Koleksiyonu. Nu. 00469-001.
İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Tefsîr-i Hadîs-i Erba’în. Süleymaniye Kütüphanesi. Fatih Koleksiyonu. Nu. 791/1.
İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. Beyazıt Yazma Eserler Kütüphanesi. Nu. 1233/02. vr. 20b-25a
İdrîs-i Bitlîsî . Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. Süleymaniye Kütüphanesi. Lala İsmail Koleksiyonu. Nu. 000030. vr. 1b-10a
İdrîs-i Bitlîsî. Terceme-i Çihel Hadîs. Süleymaniye Kütüphanesi. Ayasofya Koleksiyonu. Nu. 00469.
Kaska, Çetin (2020). "İdrîs-i Bitlîsî’nin Farsça Manzum Kırk Hadisi". Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (BEU SBD), 9 (2): 151-162.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MECMÛ'A-İ MÜNŞE'ÂT (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ HAZÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
3 | MÜNÂZARATÜ’S-SAVM VE’L-ÎD / MÜNÂZARA-İ RÛZE VE ÎD (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
4 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
5 | ŞERH-İ KASÎDE-İ HAMRİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE |
Görüntüle | ||
6 | MÜNÂZARA-İ IŞK BÂ-AKL (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | KASÂ'İD VE MÜNŞE'ÂT VE MÜRÂSELÂT (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
9 | SELÎM-NÂME (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
10 | Mecmû'atü’l-Münşe'ât | İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
14 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
20 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |