TERCEME VE NAZM-I HADÎS-İ ERBA'ÎN (İDRÎS)
Farsça kırk hadis tercümesi
İdrîs, İdrîs-i Bitlisî (d. 856-861/1452-1457 ? - ö. 921, 927, 930, 971/1515, 1521, 1523, 1564 ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


İdrîs-i Bitlîsî tarafından kırk hadis türünde Farsça yazılmış tercüme bir eserdir. Eser, Tercüme-i Çehel (Çihel) Hadîs (Aksoy 2021: 20; Dikici 2019: 269) olarak da bilinmekte olup 52 varaktan ibarettir. Eserin telif ya da istinsah tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Hayat hikâyesinden hareketle İdrîs-i Bitlîsî’nin kırk hadis türündeki eserlerini ömrünün son zamanlarında yazmış olduğu güçlü bir ihtimaldir. Ancak babasından dinlediği hadislerin esere alınmış olması dikkate alındığında müellifin bu eseri gençlik ya da yetişkinlik döneminde yazmış olduğu düşünülebilir.

Orhan Başaran; Terceme ve Tefsîr-i Hadîs-i Erba’în, Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în ve Hadîs-i Erba’în Tercümesi olmak üzere Bitlîsî’ye ait üç ayrı kırk hadis kitabından bahsetmiştir. Bu eserlerden birincisinin arşiv bilgileri, incelediğimiz eserle örtüşmektedir. Süleymaniye Kütüphanesinde esere ait iki nüsha tespit edilmiştir (Başaran 2000: 31-32).

Bitlîsî, kitabında babası Mevlânâ Hüsâmeddîn Alî Bitlisî’den dinlediği 40 hadisi tercüme edip şerh etmiştir (Akçay, 2021). Hadislerin Arapça metni verildikten sonra hadisin Farsça mensur tercümesi yanında şerhi yapılmış, akabinde ilgili hadisler hakkında Farsça manzum bir metin verilmiştir (Başaran 2000: 31-32). Eserde yer alan sahih hadislerden ilk 20’si marifetullâh, itikat, iman, cennet umuru vs. hakkındadır. Diğerleri ise insanî ameller ile melekeler yanında ahlakî konuları içermektedir (Genç 2007: XXI-XXII; Kaska 2020: 152).

Bazı çalışmalarda İdrîs-i Bitlîsî’nin kırk hadis türünde yazmış olduğu eserlerle ilgili bilgi karışıklığı olduğu tespit edilmiştir. Eserden dolaylı olarak bahseden bazı çalışmalar bulunmakla birlikte, henüz Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în'in tenkitli metni  hazırlanmamıştır.

Mütercimin biyografisi için bk. "İdrîs-i Bitlîsî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi 

Kaynakça


Akçay, Gülçiçek (2021). "İdrîs, İdrîs-i Bitlisî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi [Erişim tarihi: 05.12.2021] 

Aksoy, İdris (2021). İdrîs-i Bidlisî’nin Selîmnâme’sinin Tahkik ve Tercümesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.

Başaran, Orhan (2000). İdrîs-i Bitlisî’nin Heşt Bihişt’inin Hâtime’si (Metin-İnceleme-Çeviri). Doktora tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Dikici, Recep (2019). “Bitlisli Âlimler ve Devlet Adamları”. Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Bitlis: II. (ed. M. İnbaşı ve M. Demirtaş). Ankara: Bitlis Eren Üniversitesi Yayınları. 267-285.

Genç, Vural (2007). İdrîs-i Bitlîsî, Heşt Bihişt: Osman Gazi Dönemi (Tahlil ve Tercüme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.

İdrîs-i Bitlîsî (1307). Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. Nu.  FY 823.

İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în (Terceme-i Çehel Hadîs). Süleymaniye Kütüphanesi. Ayasofya Koleksiyonu. Nu. 00469-001.

İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Tefsîr-i Hadîs-i Erba’în. Süleymaniye Kütüphanesi. Fatih Koleksiyonu. Nu. 791/1.

İdrîs-i Bitlîsî. Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. Beyazıt Yazma Eserler Kütüphanesi. Nu. 1233/02. vr. 20b-25a

İdrîs-i Bitlîsî . Terceme ve Nazm-ı Hadîs-i Erba’în. Süleymaniye Kütüphanesi. Lala İsmail Koleksiyonu. Nu. 000030. vr. 1b-10a

İdrîs-i Bitlîsî. Terceme-i Çihel Hadîs. Süleymaniye Kütüphanesi. Ayasofya Koleksiyonu. Nu. 00469.

Kaska, Çetin (2020). "İdrîs-i Bitlîsî’nin Farsça Manzum Kırk Hadisi". Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (BEU SBD), 9 (2): 151-162.

Atıf Bilgileri


OKTAY, ADNAN. "TERCEME VE NAZM-I HADÎS-İ ERBA'ÎN (İDRÎS)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/terceme-ve-nazm-i-hadis-i-erba-in-idris. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MECMÛ'A-İ MÜNŞE'ÂT (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ HAZÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
3 MÜNÂZARATÜ’S-SAVM VE’L-ÎD / MÜNÂZARA-İ RÛZE VE ÎD (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
4 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
5 ŞERH-İ KASÎDE-İ HAMRİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE
Görüntüle
6 MÜNÂZARA-İ IŞK BÂ-AKL (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 KASÂ'İD VE MÜNŞE'ÂT VE MÜRÂSELÂT (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 SELÎM-NÂME (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 Mecmû'atü’l-Münşe'ât İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
11 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
12 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
13 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
14 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
15 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
16 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
17 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
18 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
20 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle