TERCEME-İ ŞERH-İ DÜ BEYT (NEŞ'ET)
Mesnevî'deki iki beyte Câmî'nin yaptığı şerhin şerhi
Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi (d. 1148/1735 - ö. 1222/1807)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Molla Câmî'nin Mesnevî üzerine yazmış olduğu şerhe Hoca Neş'et (d. 1148/1735 - ö. 1222/1807) tarafından yazılan şerh. Hoca Neş'et biyografilerinde genellikle eser ismi verilmiş olup metinle ilgili açıklama yapılmamıştır. Fevziye Abdullah'ın İslam Ansiklopedisi''nde yayımlanan Hoca Neş'et biyografisinde eserle ilgili “Câmî'nin iki beytini şerh sureti ile meydana getirdiği 60 sayfalık eserinde tasavvuf ve tarikatlar ile alâkalı fikirlerine, ahlakî hikâye ve fıkralara, kendisinin ve başkalarının şiirlerine de yer vermiş, oldukça ağır, secili ve sanatlı bir nesir ifadesi kullanmıştır” (Tansel 1988: 213) açıklamasına yer verilmiştir. Ancak bu değerlendirmelerde bir yanlış anlamanın söz konusu olduğu ve eserin bütün olarak Câmî'nin iki beyti çerçevesinde mütalaa edildiği görülmektedir. Halbuki eserin yapısı farklı olup yanlış anlamanın da buradan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Süleymâniye Kütüphanesi Dârü'l-Mesnevî No: 456'da kayıtlı olan Dîvân-ı Neş’et'in 47-86 yaprakları arasında bulunan mezkûr eserin başında, Pertev Efendi'nin şerh ettiğini tahmin ettiğimiz bir bölüm mevcuttur. Burada Neş’et'in Farsça iki beyti Türkçe olarak şerh edilmiştir. Bu şerhin ardından 49. yaprakta şu başlık yer almıştır: “Ser-Âgâz-ı Şerh-i Cenâb-ı Câmî Bâ-şerh-i Dü Beyt-i Mesnevî-i Hazret-i Monlâ-yı Rûmî Kuddise Sırrahu'l-Azîz”. Bu başlıktan da anlaşıldığı üzere eser iki şerhten meydana gelmiştir. Molla Câmî, Mevlânâ'nın Mesnevî'sinden iki beyti şerh etmiş, Neş’et de Câmî'nin bu şerhini şerh etmiştir.

Eser, manzum ve mensur bir şekilde tertip edilmiş olup yazma ve basma nüshaları mevcuttur. Eserle ilgili Üzeyir Arslan yüksek lisans tez çalışması yapmıştır (1999).

Şairin biyografisi için bk. "Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/neset-hoca-suleyman-neset-efendi

Eserden Örnekler


Hâtime li-Münşi’ihî

Hâme-i Neş’et ki nevâ-sâzdır

Nây-ı nevâ-senc ile dem-sâzdır

    

Peyrev-i pîrân olup dem-be-dem

Aşk u mahabbetden urur dem bu dem

       

Gâhice efsâne hikâyet ider

Gâhice şekvâ vü şikâyet ider


Hâme dime kim ney-i âteş-nefes

Bülbül-i ma’nâya bu çûbîn kafes


Nefha-i tekrîm-i dil-âgehdir ol

Sûr-ı kıyâmetgeh-i her gehdir ol


...........


Her ne ki var cân ü cihânda hemîn

Zıll-ı zalîl oldıgın eyler yakîn


Nâydan ey hâme cenâbın murâd

Bendeye bu bâbda bu ictihâd


Nâ’ibim ol senge ey âlî-cenâb

Şân-ı şerîfin ne kerîmü’l-hitâb


Kâşif-i esrâr-ı hakâyık sözün

Mazhar-ı ma’nâ-yı ledündür özün


Senden ümîdim benim ey Îsi-dem 

Neş’et’i yâd itdiresin dem-be-dem


Dergeh-i yârâna var it rûy-mâl

Eyle bu vech ile hemîn arz-ı hâl


Hazret-i rindâna niyâzım hemîn

Arz idesin sûz ile sâzım hemîn


Acz ü kusûrum idesin i’tirâf

Gerçi suhan ile urur nice lâf (Aslan 1999: 166-169).


Kaynakça


Aslan, Üzeyir (1999). Terceme-i Şerh-i Dü Beyt. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Tansel, Fevziye Abdullah (1988). Neş’et, İ.A, c. 9, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Atıf Bilgileri


Genç, İlhan. "TERCEME-İ ŞERH-İ DÜ BEYT (NEŞ'ET)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/terceme-i-serh-i-du-beyt-nes-et. [Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (NEŞ'ET) Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi Prof. Dr. İlhan Genç
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TERCEMETÜ'L-AŞK / MESLEKÜ'L-ENVÂR VE TERCEMETÜ'L-AŞK TERCÜMESİ Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi Prof. Dr. İlhan Genç
Görüntüle
3 RİSÂLE-İ HÜSNİYYE Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi Prof. Dr. İlhan Genç
Görüntüle
4 TÛFÂN-I MA'RİFET Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
5 MUHARRERÂT-I HUSÛSİYYE-İ NEŞ'ET Neş'et, Hoca Süleyman Neş'et Efendi Araş. Gör. Yunus Emre Varol
Görüntüle
6 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
7 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
8 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
9 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
13 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
15 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle