Ruscuklu Mehmed Ali Fethî’nin Eflatun’a ait bazı öğütlerin tercümesi konusundaki eseri. Yunan filozofu Eflatun (m.ö. 427-347), Türk Edebiyatı ve tasavvuf tarihinde akıl, bilgelik ve felsefenin meşhur temsilcileri arasında sayılmış; onun metafizik, ahlâk ve siyaset gibi konulardaki bazı fikirleri İslam esaslarına uygun bulunduğu için, adı zaman zaman “İlâhî” sıfatıyla anılmıştır. Ruscuklu Mehmed Ali Fethî, Eflatun’un İslami ve insani bakımdan özlü bulduğu bazı öğütlerini, Terceme-i Nesâyıh-ı Eflâtûn-ı İlâhî adıyla Türkçeye tercüme etmiştir. Kitapçığına besmele, Allah’a hamd ve Hz. Peygamber’e dua ile başlayan yazar, Eflâtûn-ı İlâhî’nin kısa ve yararlı, güzellikleri ihtiva edici öğütlerini insanlara faydalı olsun diye Türkçeye çevirmek, bastırıp bütün şehirlere yaymak istemiştir. Bu nasihatler, herkes için pek gerekli olan Hz. Muhammed’in övülmeye değer ahlakını ve insanlığın beğenilen davranışlarının asıllarını ihtiva edici mahiyettedir:

Mütercim, bu kısa başlangıçtan sonra Eflatun’un birer, ikişer cümleden meydana gelen kırk kadar kısa öğüdünü tercüme etmiştir. Söz konusu nasihatlarda Allah’ı bilmek ve Onun hakkını gözetmek, ilim öğrenmek ve öğretmek, kötülüklerden kaçınıp güzel ahlakla vasıflanmak, kalıcı faydaları istemek, her günün sonunda hatalardan sakınma ve iyilikleri işleme konusunda kendisini hesaba çekmek vb. davranışların telkin edildiği görülür. Kitapçıkta yer verilen öğütlerin tamamına emir kipiyle hitabî bir üslûp hâkim olup muhatap ikinci teklik şahıstır. Alî Fethî Efendi, çevirdiği bilgece öğütlerin Eflâtun’a ait olup olmaması meselesi üzerinde durmamış; Hz. Peygamber’in övülen ahlâkına ve insanlığın beğenilen davranışlarına uygunluğunu daha mühim bularak takdirle belirtmiştir. Muhtemelen Eflâtun’un değişik eserlerinden seçilip derlenmiş veya ona mâl edilmiş olan bu özlü sözler, hayata ve beşerî münasebetlere dair çeşitli konularla alâkalı tavsiyeleri ihtiva eder. Mütercim, Eflatun’a nispet edilen bu nasihatleri hangi kitaptan aldığını ve hangi dilden çevirdiğini bildirmemiş; karşılaştırmalı araştırmalar sonucunda, o tavsiyelerin İbn Fâtik’in 445/1053’te yazdığı Muhtâru’l-Hikem adlı Arapça kitabında (Güman 2013: 266-270), Nasîrüddîn-i Tûsî’nin (ö. 672/1274) Ahlâk-ı Nâsırî isimli Farsça (Taştan vd. 2005: 332-335) ve Muhyî-i Gülşenî’nin (935-1017’den sonra/ 1529-1608’den sonra) Sîret-i Murâd-ı Cihân adlı Türkçe eserinin sonunda yer aldığı görülmüştür.

Mehmed Ali Fethî’nin vefatından sonra, 1280/1864 yılında bastırılan bu kitapçık, Latin harflerine ve günümüz Türkçesine aktarılarak yayımlanmıştır (Ceyhan vd. 2015: 445- 467. Sırf Latin harfli yayımı: Demir 2018: 1-9).

Mehmed Ali Fethî’nin biyografisi için bk. "Fethî/Alî, Osmân Bey-Zâde Fethî Mehmed Alî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fethi-ali-osman-beyzade-fethi-mehmed