- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şemsî, Şemseddîn Sivasî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Naat
- Yayın Tarihi:17/01/2022
TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ)
Kasîde-i Bürde’nin manzum tercümesiŞemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bûsîrî'nin (ö. 1297?) Kasîde-i Bürde’sine, Şemseddîn Sivâsî’nin yaptığı manzum Türkçe tercüme. Tercüme, hezec bahrinde mef‘ûlü mefâ‘îlün mef‘ûlü mefâ‘îlün kalıbıyla yapılmıştır. Kaside nazım şekliyle yapılan tercüme, 161 beyitten oluşmaktadır.
Genellikle birçok manzum tercümede görülen kaynak metindeki kafiye kelimelerini kullanmaktan kaynaklanan söyleyiş zorluğu, -ânı mürdef kafiyesini kullanması sayesinde Sivâsî’nin tercümesinde görülmemektedir. Sivâsî böylece kaynak beyitteki kafiye kelimeleriyle kendini sınırlamamış, daha rahat bir söyleyiş yakalayabilmiştir.
Şemseddîn Sivâsî’nin, diğer birçok manzum tercümede görüldüğü gibi, tercümesinde manayı öncelediği, kaynak beyitlerin anlamını yansıtmaya gayret ettiği söylenebilir. İlk dönem manzum Bürde tercümelerine bakıldığında müellif, eldeki ilk manzum tercümenin sahibi Abdurrahim Karahisârî gibi sade bir Türkçe kullanmaya özen göstermiştir. Sivâsî’nin tamlamalara fazla yer vermediği ve bugün için arkaik kabul edilen, lakin yöresel ağızlarda halen yaşayan ve devrinde kullanılan; dirgürmek, söyünmek, sınmak, sımak, tayınmak gibi kelimeleri kullandığı görülmektedir. Bu durum Sivâsî’nin tercümesini, diğer birçok manzum Bürde tercümesinden daha dikkate değer kılmaktadır.
Ayrıca Sivâsî’nin tercümesi; Abdurrahim Karahisârî, Le‘âlî Mustafa Efendi, Kemal Paşa-zâde tercümelerinin de yer aldığı yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan ve “Bürde mecmuası” şeklinde nitelendirebileceğimiz mecmuada mutlaka yer alarak istinsah edilmiştir (Örnek için bk. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Aşir Efendi 301). Bu durum da onun devrinde ve sonrasında sevilerek okunduğunu göstermesi bakımından önemlidir.
Eser, Vesile Albayrak (2014) tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca Hüseyin Akkaya tarafından, Şemseddîn Sivâsî külliyatı içerisinde, İrşâdü’l-Avâm mesnevisiyle birlikte oldukça özenli bir şekilde neşredilmiştir (2015).
Şairin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi
Eserden Örnekler
Andın mı yine gönlüm ol yerdeki yârânı
Kim yaş akıtır dîden halt edip ana kanı
Ya yel mi eser ola iklîm-i dilârâdan
Ya rûz-ı siyâhında berk urdu mu rahşânî
Pes n’oldı ki bu dîden aglama desen aglar
Derd-i dile bâ'is ne pend artıra heymânı
Âşık bunu sanmasın kim aşkı ola pinhân
Olmuşken ana şâhid çeşm ü dil-i sûzânı
Yaş dökmez idin ger aşk olmasa talel üzre
Etmezdi seni bî-hâb anmak alem ü bânı
Pes nic’edesin inkâr olmuşken ana şâhid
Dem‘ u sakam-ı âdil gel eyleme bühtânı
Hem yazmış iken aşkın yaşınla danâ hattın
Haddin sarı gül gibi eşkin anem-i fânî
Ârî ben’uyandırdı geldikde hayâl-i yâr
Kânûnu budur aşkın hâyil eder ahzânı
Ey âşıkı levm eden özrünü kabûl eyle
İnsâfın olaydı ger etmeye idin anı
Şol hâle ki ben düşdüm sen de olasın meftûn
Mahfî degil a‘dâdan derdinde yok oranı
(Akkaya 2015: 31-32, Albayrak Sak 2014: 98-99, Şemseddin Sivâsî. Tercüme-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Aşir Efendi 301. 7a-11b).
Kaynakça
Akkaya, Hüseyin (2015). Tercüme-i Kaside-i Bürde İrşadü'l-Avam. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.
Albayrak, Vesile (2014). “Şemseddin Sivâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi”. Turkish Studies 9 (3): 91-110.
Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG-SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMA DESTEK GRUBU. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul.
Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD (ŞEMSÎ) | ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
5 | GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
6 | HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN |
Görüntüle | ||
7 | MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Prof. Dr. Ahat Üstüner |
Görüntüle | ||
8 | MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
10 | MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
11 | İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN |
Görüntüle | ||
12 | UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer |
Görüntüle | ||
13 | MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
14 | EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî | Doç. Dr. yusuf yıldırım |
Görüntüle | ||
15 | DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Dr. Fatih Çınar |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |