TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ)
Kasîde-i Bürde’nin manzum tercümesi
Şemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bûsîrî'nin (ö. 1297?) Kasîde-i Bürde’sine, Şemseddîn Sivâsî’nin yaptığı manzum Türkçe tercüme. Tercüme, hezec bahrinde mef‘ûlü mefâ‘îlün mef‘ûlü mefâ‘îlün kalıbıyla yapılmıştır. Kaside nazım şekliyle yapılan tercüme, 161 beyitten oluşmaktadır.

Genellikle birçok manzum tercümede görülen kaynak metindeki kafiye kelimelerini kullanmaktan kaynaklanan söyleyiş zorluğu, -ânı mürdef kafiyesini kullanması sayesinde Sivâsî’nin tercümesinde görülmemektedir. Sivâsî böylece kaynak beyitteki kafiye kelimeleriyle kendini sınırlamamış, daha rahat bir söyleyiş yakalayabilmiştir.

Şemseddîn Sivâsî’nin, diğer birçok manzum tercümede görüldüğü gibi, tercümesinde manayı öncelediği, kaynak beyitlerin anlamını yansıtmaya gayret ettiği söylenebilir. İlk dönem manzum Bürde tercümelerine bakıldığında müellif, eldeki ilk manzum tercümenin sahibi Abdurrahim Karahisârî gibi sade bir Türkçe kullanmaya özen göstermiştir. Sivâsî’nin tamlamalara fazla yer vermediği ve bugün için arkaik kabul edilen, lakin yöresel ağızlarda halen yaşayan ve devrinde kullanılan; dirgürmek, söyünmek, sınmak, sımak, tayınmak gibi kelimeleri kullandığı görülmektedir. Bu durum Sivâsî’nin tercümesini, diğer birçok manzum Bürde tercümesinden daha dikkate değer kılmaktadır.

Ayrıca Sivâsî’nin tercümesi; Abdurrahim Karahisârî, Le‘âlî Mustafa Efendi, Kemal Paşa-zâde tercümelerinin de yer aldığı yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan ve “Bürde mecmuası” şeklinde nitelendirebileceğimiz mecmuada mutlaka yer alarak istinsah edilmiştir (Örnek için bk. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Aşir Efendi 301). Bu durum da onun devrinde ve sonrasında sevilerek okunduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Eser, Vesile Albayrak (2014) tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca Hüseyin Akkaya tarafından, Şemseddîn Sivâsî külliyatı içerisinde, İrşâdü’l-Avâm mesnevisiyle birlikte oldukça özenli bir şekilde neşredilmiştir (2015).

Şairin biyografisi için bk. “Şemsî, Şemseddîn Sivasî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi 

Eserden Örnekler


Andın mı yine gönlüm ol yerdeki yârânı

Kim yaş akıtır dîden halt edip ana kanı


Ya yel mi eser ola iklîm-i dilârâdan

Ya rûz-ı siyâhında berk urdu mu rahşânî


Pes n’oldı ki bu dîden aglama desen aglar

Derd-i dile bâ'is ne pend artıra heymânı


Âşık bunu sanmasın kim aşkı ola pinhân

Olmuşken ana şâhid çeşm ü dil-i sûzânı


Yaş dökmez idin ger aşk olmasa talel üzre

Etmezdi seni bî-hâb anmak alem ü bânı


Pes nic’edesin inkâr olmuşken ana şâhid

Dem‘ u sakam-ı âdil gel eyleme bühtânı


Hem yazmış iken aşkın yaşınla danâ hattın

Haddin sarı gül gibi eşkin anem-i fânî


Ârî ben’uyandırdı geldikde hayâl-i yâr

Kânûnu budur aşkın hâyil eder ahzânı


Ey âşıkı levm eden özrünü kabûl eyle

İnsâfın olaydı ger etmeye idin anı


Şol hâle ki ben düşdüm sen de olasın meftûn

Mahfî degil a‘dâdan derdinde yok oranı

(Akkaya 2015: 31-32, Albayrak Sak 2014: 98-99, Şemseddin Sivâsî. Tercüme-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Aşir Efendi 301. 7a-11b).

Kaynakça


Akkaya, Hüseyin (2015). Tercüme-i Kaside-i Bürde İrşadü'l-Avam. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.

Albayrak, Vesile (2014). “Şemseddin Sivâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi”. Turkish Studies 9 (3): 91-110.

Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG-SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMA DESTEK GRUBU. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul.

Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.



Atıf Bilgileri


Ayçiçeği, Bünyamin. "TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/terceme-i-kaside-i-burde-semsi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
2 SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
3 İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
4 MEVLİD (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
5 GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN
Görüntüle
7 MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Prof. Dr. Ahat Üstüner
Görüntüle
8 MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
9 ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
10 MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
11 İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN
Görüntüle
12 UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
13 MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
14 EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
15 DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Dr. Fatih Çınar
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle