Bazı kaynaklarda “Türbe Şeyhi” olarak bilinen Ali Dede Bosnevî’ye atfedilen ancak oğlu İbrahim b. Ali el-Bosnevî’ye âit tasavvufi meselelere dair eser. Müellifin babası Ali Dede Bosnevî’nin çeşitli meselelerde sırlar üzerine yoğunlaşan Havâtimü’l-Hikem kitabı tarzında yazılmıştır. Eserin tam adı Terbî‘u’l-Merâtib ve’l-Usûl Netâyicü Efkâri’l-Fühûl min Erbâbi’l-Vüsûl’dür. (4a). Bosnevî, ele alıp incelediği konuları genellikle dörtlü olarak incelediği için eserinin ismini de “terbî‘/dörtleme” şeklinde koymuştur.

İbrahim Bosnevî, eserini Allah rızâsı için/livechillah yazdığını söyler. Muhâtabı, özelde ihvan topluluğu genelde müminlerden talip olanlardır. Özellikle de oğlu “Sa‘deddin Ahmed” için kaleme almıştır. Anlaşılmayacak kadar kısa ve icâzlı yazmadığını muhâtabı yormadan anlaşılabilecek bir üslup takip ettiğini belirtmiştir (2b). Eserin dili Arapçadır. Bununla birlikte Farsça bazı ibâreler de bulunmaktadır (26b-28a; 75a). Bosnevî’nin eseri kaleme alma sebebi, zamanındaki sülûk ehli âlimlerin çoğunun ilimde, özellikle de tasavvufî tecrübeye has olan “ilm-i tevil”de yeterli olmamalarıdır. Bosnevî ise kendisini bu alanda uzmanlaşmış olarak nitelemiştir. Müteahhir ulemanın kitaplarında da burada yazdığı hususları bulamadığı için bu muhtasarını, “ilimle marifeti bir araya getirmiş âlimlerin” dili üzere yazmıştır.

Eser, bir mukaddime, dört rükün ve bir hatimeden oluşmaktadır. Mukaddimede; eseri incelemenin kazandıracağı şeyler ve eserin yazımından beklenen hedef ele alınmıştır. Birinci rükün; besmele, Fâtiha ve bazı Kur’an ayetlerinin terbî‘ini/dörtlemesini içermektedir. İkinci rükün; tevhid mertebelerinin ve Kabe’nin terbî‘inin sırrını içermektedir. Ayrıca bu rükünde Peygamber’in (s.a.v.) menkıbelerinden ve “dörtlü şekilde olan/alâ tarîkı’t-terbî'” şemailine de temas edilmiştir. Üçüncü rükün; ulema arasında muteber olan sufi kitaplarında dörtlü olarak yer alan ledünni sırlar ve marifetler hakkındadır. Dördüncü rükün; adetler, edepler ve ibadetlerden dörtlü olan türlere tahsis edilmiştir. Hatime ise, ilim, ulema ve meşayıh hakkındadır.

Müellif eserinin kaynaklarını kendisi zikretmiştir: Sûfî tefsirlerden Necmeddin Dâye, Kâşânî ve Kuşeyrî’nin tefsirleri, İbnü’l-Arabi, Konevî ve İbnü’l-Fârız’ın kitapları. “Babam merhumun” diyerek babası Ali Dede Bosnevî’nin Es’iletü’l-Hikem kitabının da kaynaklarından olduğunu zikretmiştir. Bunun dışında Süyûtî, el-İtkân, Câmî, Nefehâtü’l-Üns, vd. gibi başka kaynaklara da müracaat etmiştir. Bosnevî’nin kaynaklar hususunda Ehl-i sünnet vurgusu yaptığı görülmektedir. Bunların dışında bir de kendisinin olup tanınmamış olan Kenzü’l-Esrâr kitabı kaynaklarındandır.

Eserin tek nüshası olup Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Koleksiyonu, 1773 numarada yer almaktadır. 76 varaktır. Eserin telif tarihi 1051 yılı Şaban ayı salı günüdür/Kasım-Aralık 1641. (75b). Eserin telifinden on yıl sonra müellifinin izni ile 2 Safer 1061/25 Ocak 1651’de, Mustafa b. Durak tarafından istinsah edilmiştir. Müstensih, “Şeyhu’ş-Şuyûh eş-Şeyh İbrahim el-Bosnevî b. eş-Şeyh Ali Efendi (k.s.) diye tavsif ettiği İbrahim Bosnevî’nin müellif hattı nüshasından, müellifin izniyle istinsah ettiğini belirtmiştir. (76a).

Müellifin biyografisi için bk. "Ali Dede, Bosnevî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-dede-bosnevi