- Yazar Biyografisi (TEİS)
Halîl Rüşdî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Beyhan KESİK
- Eser Yazılış Tarihi:1312/1894/1895
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:06/03/2022
TERÂNELERİM (HALÎL RÜŞDÎ)
şiirlerHalîl Rüşdî (d. ?/? – ö. 1312/1894/1895’ten sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Halîl Rüşdî’nin manzumelerinden oluşan eseri. Şair hakkındaki bilinenler Terânelerim’in “İfâde-i Mahsûsa” bölümünün sonunda yer alan “Mekteb-i İdâdî-i Harbî-i Şâhâne mu’allimlerinden” şeklindeki ifadeden ibarettir. Eserin mukaddime özelliğindeki “İfâde-i Mahsûsa” adlı bölümünde Halîl Rüşdî’nin, kendisi gibi Mekteb-i İdâdî-i Harbî-i Şâhâne muallimlerinden Alî Râtib ve Haydar Dâniş ile birlikte Hadîka-i Ma’rifet adı altında, Doğu ve Batı edebiyatlarına dair çeşitli risalelerden oluşan bir külliyat hazırladıkları anlatılmaktadır. Terânelerim ise Hadîka-i Ma’rifet külliyatı içinde Halîl Rüşdî’nin şiirlerinden oluşan kısmıdır.
Terânlerim, “Beytullâh” başlıklı, tevhid türündeki bir kıt’a ile başlar. Ardından “Na’-t-ı Nebî” başlıklı bir gazel gelir. Devamında “Şebâb” başlığı altında, çapraz kafiye örgüsüne sahip birbirinden bağımsız 6 adet dörtlük yer alır. Eserdeki diğer manzumeler sırasıyla şu şekildedir: Gazel, “Tezkîr-i İ’tirâf” başlıklı dört beyitten oluşan bir mesnevi, sekizer mısralık iki bentten oluşan bir manzume, Mekteb-i İdâdî-i Harbî-i Şâhâne muallimlerinden Emîn Efendi’nin gazeline yapılan 1 nazire, gazel, beşer mısralık beş bentten oluşan “Gül” başlıklı bir manzume.
Halîl Rüşdî’nin şiirlerinin konusu, genellikle aşk ve sevgili üzerinedir. Bununla birlikte dinî ve hikemi muhtevalı manzumeleri de bulunmaktadır. Eserin dili sade ve anlaşılır olmakla birlikte eserde yer yer Farsça üçlü tamlamalara da yer verilmiştir. Şairin aruzu uygulamada başarılı olduğunu söylemek mümkündür.
Eser, 1312/1894-95 yılında, İstanbul’da Âlem Matbaasında basılmıştır ve 16 sayfadan oluşmaktadır.
Eserden Örnekler
Beytu’llâh
Öyle âlîsin ki Yâ Rab fikrimiz idrâkde
Bahr-i bî-pâyân-i aczin garka-i hayrânıdır
Derk içün âsâr-ı hikmet-bârını insânların
Rehber-i iz’ânı ancak fikridir vicdanıdır (Halîl Rüşdî 1312: 7).
Gazel
Gönlümü hüsnünle etdin âşinâ sevdâlara
Vâkıf oldum nükte-i esrâr-ı hayret-zâlara
Mihr-i sevdâ mücellâdır pîş-i çeşm-i aşkda
Fer verip fikrimdeki âyîne-i hulyâlara
Mazhar-ı aşkın senin olmak ne ni’metdir bana
Fikr-i hikmet-sencim etdi i’ttilâ bâlâlara
Gerçi hâkister isem de sâye-i sevdâda ben
Nâilim kadr-i cemîle rütbe-i vâlâlara
Öyle âlîdir ki gönlüm gâye-i maksudu hiç
Benzemez âlemdeki bi’l-cümle istiğnâlara
Fer verip her demde ben ümmîd-i istikbâlime
Eylerim îsâl ü a’lâ âlem-i ulyâlara
Ey benim bâ’is olan ulviyyet ü vicdânıma
Sen de kudsiyyet içinde lâhik ol yektâlara
Gönlümüz şeh-râh-ı aşkın sâliki oldukça biz
Vâkıfız esrâr-ı dehre nükteli ma’nâlara (Halîl Rüşdî 1312: 10-11).
Kaynakça
Halîl Rüşdî (1312). Hadîka-i Ma’rifet / Terânelerim. İstanbul: Âlem Matbaası.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
2 | ÇIÇEK BAHÇESİ (KISM-I EDEBÎ) | Ahmed Cemal | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
3 | MAHSÛL-İ ÖMRÜM (MEHMED NÂİM) | Mehmed Nâim | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
4 | MUSAVVİRÂT-I ŞEVK (NÂMIK) | Nâmık, Alî Rızâzâde Nâmık Kemâl | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
5 | BIR MÜTEVERRİMENİN HİSSİYÂTI (TEPEDENLİZÂDE HÜSEYİN KAMİL) | Tepedelenlizâde Hüseyin Kamil | Dr. Necla Dağ |
Görüntüle | ||
6 | BEYTÜ’L-HAZEN (FÂİZ) | Ferâizcizâde Osman Fâiz | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
7 | GEHVÂRE-I EDEB (GELİBOLULU MEHMED RIF'AT) | Rıf’at, Gelibolulu Mehmed Rıf'at | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
8 | İNŞİRÂH (MEHMED CEMÂL) | Mehmed Cemâl ( d. ?/? – ö. 1305/1887-88’den sonra) | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | FERSÛDE (MESUD) | Erganili Mesud | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
10 | BİR BÎÇÂRENİN TÂRİH-İ HAYÂTI (CEMİL) | Cemil | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
11 | GONCA-İ HAYÂTIM (SALÂHÎ) | Mehmed Selâhaddîn | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | ŞERHU NAZMİ'L-LE'ÂLÎ / ZİYÂ'U'L-KULÛB | Ahmed el-Behisnî | Dr. Öğr. Üyesi Ömer Faruk Güler |
Görüntüle | ||
13 | NAZMÜ'L-LE'ÂLÎ DER-TERCÜME-İ NESRÜ'L-LE'ÂLÎ (KÂSIM) | Kâsım | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
14 | CİNÂNÜ'L-CENÂN (VÂHİDÎ) | Vâhidî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
15 | TERCÜME-İ SAD-KELİME-İ HAZRET-İ MURTAZÂ (VAHDETÎ) | Vahdetî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |